Rola środków Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego w finansowaniu zadań samorządu lokalnego.PDF

Rola środków Zintegrowanego Programu

Operacyjnego Rozwoju Regionalnego

w finansowaniu zadań samorządu lokalnego

w podregionie konińskim

Rola środków Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego

w finansowaniu zadań samorządu lokalnego w podregionie konińskim

„W nieładzie doszukaj się prostoty,

Z dysonansu wydobądź harmonię,

W trudności ukryta jest sposobność.”

Albert Einstein

Rola środków Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego

w finansowaniu zadań samorządu lokalnego w podregionie konińskim

SPIS TREŚCI

WSTĘP ...............................................................................................................................

1. ZINTEGROWANY PROGRAM OPERACYJNY ROZWOJU REGIONALNEGO

JAKO INSTRUMENT WDRAŻANIA UNIJNEJ POLITYKI REGIONALNEJ W POLSCE .................

1.1. Pojęcie i geneza europejskiej polityki regionalnej ........................................................

1.2. Instrumenty finansowe unijnej polityki regionalnej .....................................................

1.3. Narodowy Plan Rozwoju 2004–2006 – organizacja procesu pozyskiwania środków

z funduszy strukturalnych w Polsce ..........................................................................

1.4. Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) ............................

2. CHARAKTERYSTYKA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA PODREGIONU KONIŃSKIEGO ................ 31

2.1. Położenie i struktura terytorialno-administracyjna ...................................................... 31

2.2. Ludność i układ osadniczy ....................................................................................... 34

2.3. Gospodarka ............................................................................................................ 44

2.3.1. Rolnictwo ...................................................................................................... 46

2.3.2. Przemysł ....................................................................................................... 48

2.3.3. Usługi ........................................................................................................... 51

2.3.4. Podregion koniński w strukturze gospodarczej województwa wielkopolskiego i Polski 53

2.4. Rynek pracy ........................................................................................................... 58

2.5. Analiza sytuacji finansowej samorządu gminnego i powiatowego ................................ 64

2.5.1. Finanse powiatów ..........................................................................................

2.5.2. Finanse gmin .................................................................................................

3. POZYSKIWANIE ŚRODKÓW ZEWNĘTRZNYCH W RAMACH ZINTEGROWANEGO

PROGRAMU OPERACYJNEGO ROZWOJU REGIONALNEGO PRZEZ SAMORZĄDY

LOKALNE PODREGIONU KONIŃSKIEGO ..........................................................................

3.1. Analiza przygotowania instytucjonalnego i finansowego województwa wielkopolskiego

do procesu pozyskiwania funduszy strukturalnych ......................................................

3.2. Realizacja programu w podregionie konińskim ...........................................................

3.3. Rola środków z funduszy strukturalnych pozyskiwanych w ramach ZPORR

w budżetach jednostek samorządu lokalnego ............................................................ 91

3.4. Charakterystyka wybranych inwestycji samorządów lokalnych współfinansowanych

ze środków programu ............................................................................................. 95

3.4.1. Projekty drogowe .......................................................................................... 95

3.4.2. Projekty wodno-kanalizacyjne ......................................................................... 100

3.4.3. Projekty w sferze edukacji .............................................................................. 104

WNIOSKI ............................................................................................................................ 110

LITERATURA ....................................................................................................................... 113

ŹRÓDŁA ELEKTRONICZNE ................................................................................................... 116

SPIS TABEL ........................................................................................................................ 117

SPIS RYCIN ........................................................................................................................ 118

SPIS ZAŁĄCZNIKÓW ............................................................................................................ 120

ZAŁĄCZNIK 1 ................................................................................................................ 121

ZAŁĄCZNIK 2 ................................................................................................................ 122

ZAŁĄCZNIK 3 ................................................................................................................ 125

Rola środków Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego

w finansowaniu zadań samorządu lokalnego w podregionie konińskim

WSTĘP

Po 15 latach przemian społeczno-gospodarczych, zapoczątkowanych w 1989 roku, 1 maja 2004

roku Polska stała się pełnoprawnym członkiem Unii Europejskiej. Z chwilą akcesji nie tylko wzmocniła

swoją pozycję na arenie międzynarodowej, ale również zyskała poważnego sojusznika, którego głównym

celem politycznym jest stymulowanie wzrostu gospodarczego oraz integracja ekonomiczna

i społeczna wszystkich państw członkowskich. Spójność ekonomiczna i społeczna, będąca jednym z pod-

stawowych celów Unii Europejskiej, leży u podstaw prowadzonej przez nią polityki regionalnej. W sytu-

acji wciąż pogłębiających się różnic w poziomie rozwoju między poszczególnymi państwami Europy

i świata, znalezienie się Polski w obszarze oddziaływania unijnej polityki regionalnej stanowi czynnik,

który w pozytywny sposób wpłynąć może na dalsze przemiany w kraju. Możliwość korzystania z instru-

mentów finansowania unijnej polityki regionalnej, do których należą m.in. fundusze strukturalne, stanowi

dla Polski niepowtarzalną szansę na kompleksową modernizację i zniwelowanie różnic w poziomie rozwo-

ju między wchodzącymi w jej skład regionami.

Szczególną rolę w procesie przemian społeczno-gospodarczych odgrywają samorządy terytorial-

ne, zwłaszcza szczebla lokalnego. To one, znając lokalne uwarunkowania i czynniki rozwoju, najskutecz-

niej identyfikują i zaspokajają potrzeby lokalnej społeczności. Władze lokalne, które po raz pierwszy

otrzymują możliwość partycypacji w tak dużej pomocy finansowej, przeznaczonej na realizację niezbęd-

nych inwestycji, w okresie programowania 2004–2006 mogą korzystać ze środków funduszy stru-

kturalnych w ramach siedmiu programów operacyjnych. Jednym z nich jest Zintegrowany Program Ope-

racyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR). Z uwagi na komplementarność działań wyszczególnionych

w ramach programu i zadań wpisanych ustawowo w obowiązki samorządów lokalnych, to właśnie ZPORR

w największym stopniu wpływać może na rozwój jednostek samorządu lokalnego.

Celem niniejszej pracy jest określenie roli środków ZPORR w realizacji zadań podejmowanych

w ramach polityki regionalnej przez samorządy lokalne podregionu konińskiego.

Uszczegóławiając cel główny pracy, w postępowaniu badawczym sformułowano następujące py-

tania poznawcze:

1. Jakie są podstawowe zasady i cele polityki regionalnej Unii Europejskiej, która obejmuje również

polskie regiony?

2. Jakie jest instytucjonalne przygotowanie województwa wielkopolskiego do procesu pozyskiwania

wsparcia finansowego w ramach ZPORR?

3. Jakie problemy występują podczas realizacji programu w obszarze Wielkopolski i podregionu koniń-

skiego?

4. Jaka jest aktywność i skuteczność samorządów lokalnych podregionu konińskiego w pozyskiwaniu

środków w ramach ZPORR?

5. Jaki jest rozkład przestrzenny wsparcia projektów ze środków ZPORR w układzie powiatów i gmin

podregionu konińskiego?

6. Jakiego rodzaju projekty realizowane przez samorządy lokalne podregionu konińskiego otrzymują

największe wsparcie ZPORR?

7. Jakie główne cele polityki regionalnej realizowane są przy udziale ZPORR przez samorządy lokalne

podregionu konińskiego?

Praca składa się z trzech rozdziałów poprzedzonych wstępem i zakończonych wnioskami.

W rozdziale pierwszym przedstawiono genezę i ewolucję polityki regionalnej Unii Europejskiej.

Szczególną uwagę zwrócono na charakterystykę leżących u podstaw unijnej polityki regionalnej zasad

i celów oraz omówiono instrumenty finansowe, służące ich realizacji. W dalszej części rozdziału skoncen-

trowano uwagę na analizie skutków obecności Polski w obszarze oddziaływania unijnej polityki regional-

nej i możliwościach, którymi dysponuje nasz kraj jako nowy członek Wspólnoty. Przedstawiono m.in.

podstawowe dokumenty legislacyjne oraz zasady organizacji i realizacji na obszarze kraju głównych za-

dań w zakresie polityki regionalnej prowadzonej przy wsparciu funduszy strukturalnych. Najwięcej uwagi

poświęcono przy tej okazji Zintegrowanemu Programowi Operacyjnemu Rozwoju Regionalnego (ZPORR)

– największemu z dostępnych w perspektywie finansowej 2004–2006 programowi realizującemu politykę

regionalną w Polsce.

Rozdział drugi przedstawia ogólną charakterystykę społeczno-gospodarczą obszaru badań, któ-

rym jest podregion koniński. W rozdziale zawarto m.in. charakterystykę ludności, układu osadniczego,

oraz lokalnego rynku pracy tej części województwa wielkopolskiego. Zwrócono przy tym uwagę nie tylko

na zróżnicowanie wewnątrzregionalne w układzie powiatów i gmin podregionu, ale dokonano również

licznych porównań z pozostałymi podregionami województwa wielkopolskiego. Przy omawianiu zagad-

nień gospodarczych, zwrócono ponadto uwagę na pozycję podregionu konińskiego w skali rozwoju spo-

łeczno-gospodarczego regionu i kraju. W ostatniej części rozdziału przedmiotem analizy stała się sytuacja

finansowa gmin i powiatów podregionu konińskiego. Badanie i ocenę stanu i zmian budżetów jednostek

samorządowych uznano za niezbędny element pracy, pozwalający określić rolę funduszy strukturalnych

w finansowaniu zadań samorządów lokalnych.

W rozdziale trzecim, stanowiącym zasadniczą część pracy, przeprowadzono analizę realizacji

ZPORR w podregionie konińskim z uwzględnieniem istotnych cech programu odnoszących się do obszaru

całej Wielkopolski. Rozdział trzeci można podzielić na trzy zasadnicze części. W pierwszej przedstawiono

przygotowanie instytucjonalne Wielkopolski, a tym samym stworzone również dla beneficjentów z podre-

gionu konińskiego warunki, do korzystania ze środków ZPORR. Charakterystyka objęła przede wszystkim

strukturę organizacyjną instytucji zaangażowanych w realizację programu w regionie. Ponadto w tej

części pracy zwrócono uwagę na istotne trudności, pojawiające się w okresie funkcjonowania ZPORR

w województwie. W drugiej część rozdziału zaprezentowano szeroką analizę głównych zagadnień zwią-

zanych z realizacją programu w podregionie konińskim. Objęła ona wskaźniki odnoszące się do aktyw-

ności i skuteczności samorządów lokalnych w pozyskiwaniu środków w ramach ZPORR oraz wskazała

główne dziedziny wsparcia ze strony funduszy strukturalnych. W ostatniej części przedstawiono wybrane

projekty realizowane przez samorządy lokalne podregionu konińskiego, zwracając przy tym szczególną

uwagę na rolę, jaką w ich realizacji odegrały fundusze strukturalne w ramach ZPORR.

Do przeprowadzonych w niniejszej pracy badań wykorzystano publikowane dane statystyczne

Urzędu Statystycznego w Poznaniu, a także dane dostępne w Banku Danych Regionalnych GUS. Dodat-

kowe informacje zebrano podczas badań terenowych, przeprowadzonych w okresie od czerwca do grud-

nia 2006 r. w instytucjach zaangażowanych w realizację ZPORR na obszarze Wielkopolski. Ich przebieg

przedstawiono w podrozdziale 3.1.

W pracy wykorzystano metodę wskaźników, którą zastosowano m.in. w charakterystyce społecz-

no-gospodarczej obszaru badań oraz przy określeniu roli środków ZPORR w budżetach jednostek samo-

rządu lokalnego. Ponadto w rozdziale drugim, który został poświęcony pozycji podregionu konińskiego

w skali rozwoju gospodarczego w regionie i w kraju, wykorzystano również metodę klasyfikacji na pod-

stawie wskaźników siły gospodarczej i poziomu rozwoju.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: