UKŁAD EUROPEJSKI – nazwa nadawana Układowi Stowarzyszeniowemu zawartemu między państwami członkowskimi Unii Europejskiej a państwem z Europy Środkowej lub Wschodniej od 1991 roku. W 1994 roku Polska i Węgry podpisały pierwsze Układy Europejskie z państwami Unii Europejskiej. Układ Europejski ustanawiający stowarzyszenie między Rzeczpospolitą Polską a Wspólnotami Europejskimi oraz ich państwami członkowskimi został zawarty 16 grudnia 1991 roku, a wszedł w życie l lutego 1994 roku.
UKŁAD STOWARZYSZENIOWY – umowa międzynarodowa zawierana przez państwa członkowskie Unii Europejskiej z państwami trzecimi. Układy Stowarzyszeniowe zawierają postanowienia dotyczące dialogu politycznego, współpracy kulturalnej i zbliżania przepisów prawnych państw stowarzyszonych do standardów obowiązujących w Unii Europejskiej oraz szereg postanowień typowych dla praktyki stowarzyszeniowej, których celom jest stworzenie strefy wolnego handlu artykułami przemysłowymi między stronami układu.
UNIA ZACHODNIOEUROPEJSKA (UZE) (ang.: WESTERN EUROPEAN UNION – WEU) – początkowo Unia Zachodnia – organizacja międzynarodowa zajmująca się współpracą gospodarczą, polityczną, kulturalną oraz zapewnieniem zbiorowej samoobrony państwom członkowskim. Utworzona na podstawie Traktatu Brukselskiego 17 marca 1948 roku z udziałem Francji, Wielkiej Brytanii, Belgii, Holandii i Luksemburga. W dniu 23 października 1954 roku na mocy Protokołów Paryskich Unia Zachodnia została przekształcona w Unię Zachodnioeuropejską, w której skład weszły dodatkowo RFN i Włochy. W 1990 roku UZE poszerzyła się o Hiszpanię i Portugalię, a w 1995 roku o Grecję. Ponadto istnieją trzy formy powiązań państw członkowskich UE i NATO oraz innych państw z UZE: status państwa stowarzyszonego, obserwatora i partnera stowarzyszonego. Szczyt Rady Europejskiej w Kolonii zapowiedział włączenie UZE do UE, co umożliwiają odpowiednie zapisy w Traktacie o Unii Europejskiej (artykuł J.4) oraz w Traktacie Amsterdamskim
Układy Europejskie, umowy o stowarzyszeniu ze Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi, zawierane od 1991 z krajami Europy Środkowej i Wschodniej. Mające umożliwić tym państwom uczestnictwo w procesie integracji europejskiej. Przewidywały m.in. utworzenie strefy wolnego handlu dla produktów przemysłowych w okresie 10 lat, usuwały ograniczenia w wymianie towarowej szybciej ze strony Unii Europejskiej niż krajów partnerskich, tworzyły podstawy pomocy finansowej i technicznej w ramach funduszu PHARE. Układy te zawarło 10 państw regionu: Polska i Węgry(1991), Bułgaria, Rumunia (1992), Czechy, Słowacja (1993), Litwa, Estonia, Łotwa (1995), Słowenia (1996). Stanowiły wstępny krok do złożenia wniosków o pełne członkostwo przez te kraje.
OGÓLNE ZASADY I CELE UKŁADU EUROPEJSKIEGO
Wspólnoty Europejskie odgrywały istotną rolę w handlu zagranicznym Polski jeszcze przed transformacją systemową, mimo że większość jej obrotów towarowych koncentrowała się na obszarze byłej RWPG. W latach 80 ponad 20% polskiego importu i eksportu było kierowane do Wspólnot. W 1975 roku wygasły ostatnie bilateralne umowy o współpracy gospodarczej Polski z krajami członkowskimi Wspólnot Europejskich i panował stan bezumowny. Ten stan handlu wynikał z sytuacji politycznej w Europie podzielonej żelazną kurtyną. Dopiero trzy miesiące po podpisaniu 25 czerwca 1988 roku politycznej deklaracji między ówczesną Europejską Wspólnotą Gospodarczą (EWG), a RWPG, normalizującą wzajemne relacje między tymi ugrupowaniami, Polska nawiązała stosunki dyplomatyczne z EWG. Rok później powołano Misję RP przy Wspólnotach Europejskich w Brukseli. Idea włączenia Polski w procesy integracyjne Europy Zachodniej została przedstawiona po raz pierwszy przez rząd Tadeusza Mazowieckiego.Najpierw myślano o stowarzyszeniu Polski ze Wspólnotami, ale już w 1990 roku uznano, że strategicznym celem polskiej polityki zagranicznej jest uzyskanie pełnego członkostwa we Wspólnotach Europejskich. Nawiązywanie ściślejszych więzi ze Wspólnotami, miało służyć szybszemu rozwojowi gospodarczemu Polski, wspieraniu reform politycznych, gospodarczych i społecznych oraz wzmocnieniu pozycji państwa na arenie międzynarodowej. Już w 1990 roku rozpoczęły się negocjacje na temat układu o stowarzyszeniu Polski ze Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi. Owocem tych rozmów był Układ Europejski podpisany 16 grudnia 1991 roku, ratyfikowany przez sejm w lipcu 1992 roku (na XIX sesji). Po zatwierdzeni go przez Parlament Europejski i ratyfikowaniu przez parlamenty państw członkowskich Wspólnoty, wszedł w życie 1 lutego 1994 roku. Część handlowa Układu Europejskiego w formule tzw. Umowy Przejściowej (Interim Agreement) weszła w życie już od 1 marca 1992 roku. Układ Europejski rozszerza ramy współpracy gospodarczej i politycznej nakreślone uprzednio w porozumieniach z 1989 roku i – jak się określa w preambule – jest wyrazem woli wsparcia reform zachodzących w Polsce przez kraje Wspólnot.Artykuł 1 Układu Stowarzyszeniowego, którego pełna nazwa brzmi: Układ Europejski Ustanawiający Stowarzyszenie między Rzeczpospolitą Polską z jednej strony, a Wspólnotami Europejskimi i ich państwami Członkowskimi z drugiej strony, definiuje następujące cele:· ustanowienie dialogu politycznego między stronami,· popieranie rozwoju handlu i harmonijnych stosunków gospodarczych między partnerami w celu sprzyjania dynamicznemu rozwojowi gospodarczemu i dobrobytowi w Polsce,· stworzenie podstawy do finansowej i technicznej pomocy Wspólnot dla Polski,· kreowanie właściwych warunków do stopniowej integracji Polski ze Wspólnotami,· popieranie współpracy w dziedzinie kultury.W preambule znalazła się deklaracja, iż ostatecznym celem Polski jest członkostwo we Wspólnocie, a stowarzyszenie – zdaniem stron – pomoże Polsce osiągnąć ten cel. Nie było jednak w tym zapisie wyraźnego zobowiązania WE do przyjęcia Polski w poczet członków tego ugrupowania. W interesie Polski, tak samo jak i innych krajów Europy Środkowej i Wschodniej, z którymi Wspólnoty zawarły podobne układy, było natomiast ściślejsze określenie perspektyw członkostwa, w tym również wskazanie daty rozpoczęcia negocjacji w tej sprawie.Zakres uregulowań w Układzie Europejskim jest szeroki. Układ przewiduje prowadzenie regularnego dialogu politycznego z krajami Wspólnot, który ma umożliwić Polsce przede wszystkim zbliżenie do systemu politycznego tego ugrupowania, a przez to umocnienie demokracji oraz zbliżenie stanowisk w sprawach międzynarodowycH i w kwestiach bezpieczeństwa europejskiego. Konsultacje na najwyższym szczeblu odbywają się między przewodniczącym Rady Europejskiej, przewodniczącym Komisji Europejskiej a prezydentem Polski. Dialog polityczny na szczeblu ministerialnym odbywa się w ramach Rady Stowarzyszenia, która ma pełne kompetencje w każdej sprawie przedstawionej przez strony Układu, zbiera się ona raz do roku lub wtedy, gdy wymagają tego szczególne okoliczności. Oprócz tego odbywają się spotkania na szczeblu wyższych urzędników (dyrektorów politycznych). Dialog polityczny na szczeblu parlamentarnym prowadzony jest w Parlamentarnym Komitecie Stowarzyszenia, który obraduje zazwyczaj dwa razy do roku i przygotowuje decyzje Rady Stowarzyszenia. Poza dialogiem politycznym Układ obszernie reguluje problematykę handlową ( min. utworzenie strefy wolnego handlu artykułami przemysłowymi), zawiera także postanowienia liberalizujące przepływ pracowników i kapitału, zakładanie przedsiębiorstw i świadczenie usług. Zajmuje się ponadto problematyką dostosowywania systemu prawnego Polski do porządku prawnego Wspólnot. Poza współpracą gospodarczą i finansową strony Układu zgodziły się na włączenie do niego kwestii współpracy w dziedzinie kultury. Do etapu pełnego stowarzyszenia prowadzi okres przejściowy w maksymalnym wymiarze dziesięciu lat, tj. do końca stycznia 2004 roku, podzielony na dwa pięcioletnie etapy. Obaj partnerzy stopniowo realizują postanowienia Układu na zasadzie tzw. asymetrii. Oznacza to, że Polska jako partner słabszy gospodarczo wprowadza później, w relacji do zobowiązań drugiej strony, liberalizację dostępu partnerów wspólnotowych do swojego rynku w różnych dziedzinach.W Układzie Europejskim przyjęto zasadę, że obie strony nie będą po jego wejściu w życie pogarszać uzgodnionych warunków dostępu do własnych rynków. Możliwość przejściowych działań ochronnych istnieje tylko w nadzwyczajnych okolicznościach i związana jest ze ścisłym postrzeganiem niezbędnych procedur. Przywrócenie niektórych ograniczeń bądź wprowadzenie nowych środków ochronnych dotyczyć może wymiany handlowej, zakładania przedsiębiorstw, obrotów dewizowych, bilansu płatniczego. Postanowienia w tej sprawie zwane są klauzulami ochronnymi. Większość z nich ma charakter dwustronny, tzn. mogą być stosowane przez obu partnerów (są oparte na przepisach Światowej Organizacji Handlu), z wyjątkiem klauzul: restrukturyzacyjnej, dotyczącej obrotów dewizowych i zakładania przedsiębiorstw, które zostały przyznane tylko Polsce ze względu na jej niższy poziom rozwoju gospodarczego.
TRAKTAT LIZBOŃSKI
13 grudnia 2007 r. podpisano w Lizbonie Traktat lizboński, który ustanawia nowe ramy prawne i sposób zorganizowania Unii Europejskiej. Traktat został opracowany po to, aby Unia Europejska w XXI wieku lepiej odpowiadała na stojące przed nią wyzwania. Dzięki wprowadzanym w Traktacie zmianom Unia będzie bardziej demokratyczna, przejrzysta i skuteczna w działaniu. Traktat wzmacnia rolę Parlamentu Europejskiego i parlamentów krajowych, gwarantując obywatelom większą możliwość uczestnictwa w procesie decyzyjnym UE. Uproszczeniu i usprawnieniu ulegną metody pracy i zasady podejmowania decyzji w UE. Instytucje europejskie w istotnym zakresie zostaną zreformowane. Zwiększą się możliwości działania w dziedzinach o istotnym znaczeniu dla dzisiejszej Unii takich jak bezpieczeństwo energetyczne czy walka z terroryzmem. Traktat wprowadza ponadto istotne zmiany w tak ważnej sferze działalności, jak polityka zagraniczna, m.in. poprzez ustanowienie funkcji Wysokiego Przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych oraz powołanie Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych. Zmiany te przyczynią się do lepszego promowania interesów i wartości europejskich w świecie oraz umocnienia pozycji międzynarodowej UE. Traktat lizboński musi zostać ratyfikowany przez wszystkie 27 państw członkowskich. Powinien wejść w życie 1 stycznia 2009 roku.
Traktat lizboński (oficj. Traktat z Lizbony zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską; w wersji roboczej określany jako traktat reformujący) — umowa międzynarodowa zakładająca m.in. reformę instytucji Unii Europejskiej, podpisana 13 grudnia 2007 roku w Lizbonie, opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej Seria C Nr 306 z 17 grudnia 2007. Miała wejść w życie 1 stycznia 2009 roku, ale nie została ratyfikowana przez wszystkie strony.
W dniu 29 października 2004 r. w Rzymie został podpisany Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy. Prace nad nim trwały 4 lata: począwszy od konferencji międzyrządowej w 2000 r., przez Traktat Nicejski (podpisany 26 luty 2001, wszedł w życie 1 lutego 2003), Deklarację z Laeken (14-15 lutego 2001), obrady Konwentu Europejskiego (28 lutego 2002 i czerwca/lipca 2003), po cykl negocjacji kolejnej konferencji międzyrządowej (4 października 2003 – 17/18 czerwica 2004). Proces ratyfikacji Traktatu miał się zakończyć 1 listopada 2006. Formą decydującą o jego przyjęciu lub odrzuceniu mogło być w poszczególnych państwach referendum lub decyzja parlamentarna. W kilku państwach te procesy zostały pozytywnie zakończone, jednak odrzucenie Traktatu Konstytucyjnego w referendach we Francji i Holandii na pewien czas zamroziło dalsze postępowanie w tej sprawie. Do kwestii wspólnej konstytucji dla Europy powrócono na początku 2006 r., kiedy przejęcie przez Austrię przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej stworzyło nowe perspektywy. Wtedy właśnie Nicolas Sarkozy, jeszcze jako minister spraw wewnętrznych Francji, zaproponował aby z dotychczasowego projektu wybrać normy niewzbudzające kontrowersji oraz szybko przyjąć syntetyczny dokument. Nowa niemiecka prezydencja postawiła sobie jako cel podpisanie nowego traktatu w czasie swojej kadencji w 2007 r. Podstawy traktatu reformującego UE zostały ustalone przez Radę Europejską w dniach 21. i 22 czerwca 2007 w Brukseli. Rada postanowiła przekazać kompetencje określenia końcowego tekstu traktatu konferencji międzyrządowej, która rozpoczęła pracę 23 czerwca 2007 r.
Plan niemieckiej (1. połowa 2007 r.) i portugalskiej (2. połowa 2007 r.) prezydencji UE w sprawie Traktatu Reformującego UE:
· 21./22 czerwca 2007 r. Rada Europejska przekazuje mandat do pracy nad traktatem konferencji międzyrządowej.
· 23 czerwca 2007 r. Początek konferencji międzyrządowej w Lizbonie. Podjęcie pracy nad tekstem traktatu reformującego przez ekspertów.
· 15 października 2007 r. Spotkanie ministrów spraw zagranicznych krajów członkowskich.
· 18.–19 października 2007 r. Rada Europejska w Lizbonie: ustalenie końcowej wersji traktatu.
· 13 grudnia 2007 r. Podpisanie traktatu reformującego (w Lizbonie).
· Do połowy 2009 r. Ratyfikacja traktatu przez wszystkie kraje członkowskie.
Prace nad nowym traktatem
Ogłoszony w czerwcu 2005 "okres refleksji" nad traktatem konstytucyjnym (TKE) pokazał, że przyjęcie TKE w kształcie uzgodnionym w 2004 będzie praktycznie niemożliwe. W związku z tym Niemcy, od 1 stycznia 2007 sprawujące prezydencję w Unii, zaproponowały przyjęcie nowego traktatu, mającego włączyć większość postanowień traktatu konstytucyjnego do dotychczasowych traktatów unijnych: Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.
Przedstawiony w czerwcu 2007 roku projekt założeń nowego traktatu, ujętych w mandacie negocjacyjnym dla konferencji międzyrządowej, która miała przygotować projekt nowego traktatu, był częściowo zgodny ze wskazówkami grupy Amato, która zalecała zastąpienie obecnego Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) przez część I TKE oraz włączenie postanowień III części TKE do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE)[1].
21 i 22 czerwca 2007 w Brukseli odbył się szczyt Rady Europejskiej, na którym miano uzgodnić zakres możliwych zmian w przyszłym traktacie, a w praktyce zakres odstępstw od postanowień TKE, niezbędnych dla zaakceptowania nowego traktatu przez wszystkie państwa członkowskie. Po długich negocjacjach, które przeciągnęły się aż do 23 czerwca, wypracowano kompromis, który przyjął kształt szczegółowego mandatu negocjacyjnego[2] dla konferencji międzyrządowej mającej przygotować ostateczny projekt traktatu reformującego. Mandat precyzyjnie przesądzał, które z postanowień TKE - ze zmianami lub bez - zostaną przeniesione do TUE i TWE oraz przewidywał niewielką liczbę nowych, niewystępujących w TKE zmian. Konferencja rozpoczęła prace podczas prezydencji Portugalii, od spotkania ministrów spraw zagranicznych 23 lipca 2007 w Brukseli. Wtedy też prezydencja portugalska przedstawiła pierwszy projekt traktatu reformującego.[3]
Ostateczny kształt traktatu został uzgodniony przez szefów państw i rządów podczas szczytu UE w Lizbonie w dniach 18-19 października 2007. Po dopracowaniu techniczno-redakcyjnym i przetłumaczeniu na wszystkie języki urzędowe UE, traktat reformujący UE został podpisany 13 grudnia 2007 r. w lizbońskim Klasztorze Hieronimitów.
Szczyt Lizboński
18. i 19 października 2007 w Lizbonie (Portugalia) spotkali się przedstawiciele rządów krajów członkowskich Unii Europejskiej, aby ustalić nowy traktat dla Europy, mający zastąpić odrzuconą eurokonstytucję. Konferencja międzyrządowa (IGC) została powołana na wniosek Rady Europejskiej z czerwca 2007 r., aby opracować projekt traktatu, mającego pomóc UE w sprostaniu wyzwaniom XXI wieku oraz w pełnym wykorzystaniu swojego potencjału. Tuż po północy unijni przywódcy doszli do kompromisu w sprawie końcowego tekstu: wynikiem negocjacji jest przyjęcie tzw. Traktatu Lizbońskiego lub Traktatu Reformującego. Ten nowy traktat reformujący Unię Europejską jest według Jose Manuel Barroso długo oczekiwanym sukcesem: „Europa potrzebuje traktatu by wyjść z impasu. Od czasu przegranego referendum we Francji i Holandii utknęliśmy w martwym punkcie. Sukces w Lizbonie sprawia, że niezbędne zmiany instytucjonalne się dokonają. Przyjęte zapisy dają szansę, że łatwiej będzie podejmować decyzje. Najważniejsze jednak, że Europa zacznie mówić jednym głosem. Głos Polski nie mógł być zignorowany i dobrze się stało, że znaleźliśmy kompromis”[4].
Ogólnie mówiąc w traktacie nacisk położono na potrzebę modernizacji i reform. Podkreślono, że UE musi stać się bardziej demokratyczna i spełniać oczekiwania współczesnego społeczeństwa europejskiego w zakresie wysokich standardów rozliczalności, otwartości, przejrzystości i zaangażowania, powinna także funkcjonować skuteczniej i być w stanie stawić czoła globalnym wyzwaniom współczesnego świata, takim jak zmiany klimatyczne, bezpieczeństwo i zrównoważony rozwój
Najważniejsze postanowienia Szczytu Lizbońskiego („minitraktatu” europejskiego)
Przyjęty traktat reformujący UE tzw. Traktat Lizboński lub Traktat Reformujący ma nadać UE jednolitą strukturę i osobowość prawną. Staje on w miejsce odrzuconego drugiego Traktatu o Konstytucji UE. Do maja 2009 ma on zostać ratyfikowany przez wszystkie kraje członkowskie (27).
Najważniejsze decyzje podjęte na szczycie i zapisane w traktacie to:
· zmniejszenie liczby komisarzy do 18 (mimo, że jest 27 państw członkowskich)
· zwiększenie liczby eurodeputowanych dla Włoch
· decyzje unijne od 2014 będą podejmowane za pomocą tzw. podwójnej większości, zamiast zgody wszystkich państw członkowskich
· od 2009 Parlament Europejski będzie miał 750 członków (obecnie 785)
· inicjatywa ustawodawcza obywateli wymagać będzie zebrania 1 miliona głosów w danej sprawie
· niewygasalność tzw. procesu z Joaniny
· przyznanie Polsce stałego rzecznika generalnego w Europejskim Trybunale Sprawiedliwości
· wprowadzenie stanowiska wysokiego przedstawiciela Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa
· wprowadzenie stanowiska Przewodniczącego Rady Europejskiej
· „Karta praw podstawowych”
· „Solidarność energetyczna”
Traktat został uroczyście podpisany 13 grudnia w Lizbonie w Klasztorze Hieronimitów . Potocznie jest on nazywany „minitraktatem”, mimo że objętościowo jest większy od poprzedniej wersji (tzw. konstytucji europejskiej). Termin „minitraktat” wymyślił Nicolas Sarkozy, aby uspokoić opinię publiczną we Francji. Główna różnica między traktatem a odrzuconą przez Francuzów i Holendrów w referendach eurokonstytucja jest brak problematycznych odwołań do europejskiej tradycji chrześcijańskiej i Boga w preambule.
Zgodnie z uzgodnionym w Brukseli mandatem negocjacyjnym dla Konferencji Międzyrządowej[7], traktat lizboński nie uchyli dotychczas obowiązujących traktatów, a jedynie wprowadzi do nich odpowiednie rewizje. Do Traktatu o Unii Europejskiej zostanie inkorporowana większość postanowień I części TKE, natomiast w Traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską znajdą się szczegółowe zasady polityk unijnych (część III TKE).
Tak jak przewidywał traktat konstytucyjny, Unii Europejskiej zostanie nadana osobowość prawna; zlikwidowana zostanie Wspólnota Europejska (jej następcą prawnym będzie Unia). W związku z tym nazwa TWE zostanie zmieniona na Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Zniesiony zostanie także system filarowy, jednak pewne odrębności dawnego II i III filaru zostaną zachowane. Kompetencje Unii w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa zostały poszerzone, chociaż Trybunał Sprawiedliwości nie będzie sprawować jurysdykcji w tym obszarze. W wyniku przyjęcia traktatu nastąpi podział kompetencji na trzy obszary, zarezerwowany wyłącznie dla Unii (polityka zagraniczna, bezpieczeństwo i realizacja celów Unii), obszar współdzielony, gdzie prawo Unii nadal jest nadrzędne nad prawem państw członkowskich, ale obszary nieregulowane prawem unijnym i obszary, z których zrezygnowała Unia, np. poprzez wycofanie dyrektyw, pozostają pod kontrolą prawa krajowego, oraz obszar, nad którym wyłączną władzę i pierwszeństwo ma prawo krajów członkowskich. Do traktatu dołączono liczne wyłączenia i uszczegółowienia kompetencji w obszarach polityk współdzielonych, w tym Karty Praw Podstawowych.
Usunięte zostały wszelkie postanowienia sugerujące państwowość Unii Europejskiej, takie jak nazwa "konstytucja" czy też artykuły o symbolach Unii (flaga, hymn, dewiza). Zrezygnowano również z nowego nazewnictwa aktów prawnych (ustawa, ustawa ramowa) na rzecz dotychczasowych nazw (rozporządzenie, dyrektywa).
Na mocy traktatu ma zostać powołany wysoki przedstawiciel Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, który ma za zadanie kierować Europejską Służbą Działań Zewnętrznych[8].
Traktat likwiduje rotacyjne, półroczne przewodzenie w Radzie Europejskiej kolejno przez szefów państw i rządów krajów UE i ustanawia stanowisko Przewodniczącego Rady Europejskiej[9], wybieranego na 2,5 letnią kadencję[10]. Zmienia się również sposób przewodniczenia w Radzie Unii Europejskiej, które wraz z wejściem w życie Traktatu ma trwać 18 miesięcy i być sprawowane wspólnie przez 3 kraje członkowskie.
Wzmocni się rola Parlamentu Europejskiego, który zostanie wyposażony w nowe kompetencje w dziedzinie prawodawstwa unijnego, budżetu i umów międzynarodowych oraz rola parlamentów krajowych, które zyskają większe możliwości udziału w pracach UE, w szczególności dzięki nowemu mechanizmowi gwarantującemu, że UE będzie podejmować działania jedynie, jeżeli na szczeblu unijnym można osiągnąć lepsze wyniki (zasada pomocniczości). Na mocy traktatu obywatele po raz pierwszy zyskają prawo (pośredniej) inicjatywy w sprawie uchwalenia nowego prawa UE. Traktat głosi, że jeśli uda się zebrać podpisy miliona obywateli ze znacznej liczby państw członkowskich, mogą poprosić Komisję Europejską o przedstawienie projektu w jakiejś sprawie.
Obecnie każdy kraj ma w Komisji Europejskiej jednego Komisarza. Traktat Lizboński przewiduje, że od 2014 r. w Komisji każdorazowo będą zasiadać przedstawiciele dwóch trzecich państw Unii, a sprawiedliwą reprezentację zapewni system rotacyjny.
Ponadto traktat lizboński zawiera szereg drobniejszych modyfikacji, m.in. wspierane przez Polskę i Litwę postanowienie dotyczące solidarności energetycznej krajów Unii oraz wspierane przez Holandię postanowienia umacniające rolę parlamentów narodowych w stanowieniu unijnego prawa.
Nowy Traktat nie wprowadza fundamentalnych zmian do postanowień obowiązujących Traktatów w kwestiach polityki gospodarczej i walutowej. EBC, który ma obecnie status swego rodzaju organu wspólnotowego, otrzyma status prawny instytucji unijnej. W tej sytuacji, EBC u...
umkc