PSYCHOLOGIA i DZIEDZINY PSYCHOLOGII, nauka zajmująca się powstawaniem i przebiegiem procesów psychicznych człowieka, jego świadomością, stanami emocjonalnymi, procesami związanymi z poznaniem, rolą zmysłów, doświadczeniem wewnętrznym, wyobrażeniami oraz regulatorami stosunków człowieka z otoczeniem i zasadami ich funkcjonowania.
1) psychologię ogólną, zajmującą się analizą zjawisk psychicznych: a) ich rodzajami i klasyfikacją, b) strukturą, c) wzajemnymi relacjami aktów psychicznych w granicach stanów, od których zależy tzw. normalny przebieg czynności ludzkich, d) odchyleniami od normy, e) możliwościami zapobiegania owym odchyleniom i ich przezwyciężania.
2) psychologię rozwojową, zajmującą się ogólnymi prawami rozwoju psychicznego oraz czynnikami, które dają się wyróżnić i od których rozwój ten jest zależny. W ramach tej dyscypliny szczególne miejsce zajmuje psychologia rozwojowa dziecka.
3) psychologię społeczną, zajmującą się wpływem zjawisk psychicznych na zachowania międzyludzkie w grupach społecznych oraz oddziaływaniem na te zachowania warunków ekonomicznych, kulturowych, politycznych itp.
4) psychologię fizjologiczną, obejmującą takie zagadnienia, jak: rozwój filogenetyczny i ontogenetyczny psychiki związany ze stanem układu nerwowego, fizjologicznym podłożem procesów postrzegania (percepcji), pamięci, uwagi, uczenia się, uczuć, zmęczenia, snu itp
CELE STUDIOWANIA PSYCHOLOGII
- Cele poznawcze wiążą się z językiem danej nauki
- Analiza zachowania człowieka, poprzez to dochodzimy (docieramy) do człowieka
- Drugim celem są pewne prawidłowości ,psychologia jest też sztuką przyjścia człowiekowi z pomocą. CEL HUMANISTYCZNY :
- Wrażliwość na problemy psychologiczne
- Umiejętność dostrzegania problemów psychologicznych
- Przygotowanie do rozwiązania tych problemów .
CZŁOWIEK W ŚRODOWISKU
homeostat - żółw elektroniczny
homeostaza fizjologiczna W. Cannon
Homeostaza - charakteryzuje wszystkie organizmy żywe i polega na tendencji do przywracania
równowagi zaburzonej w wyniku tego procesu .
Równowaga dotycząca temperatury ciała - temp. ciała jest regulowana przez specjalne mechanizmy
fizjologiczne .Pot ciała, efekt tzw. gęsiej skórki.
Ujęcie holistyczne -tzw. ujęcie całościowe .
Potrzeby człowieka i ich struktura. Regulacja psychiczna oznacza złożony proces w którym człowiek
jest w otaczającym go świecie bliskim równowadze .Podłożem istnienia wszystkich potrzeb jest
oczywiście
ich hierarchia . Nie da się sporządzić ostatecznej listy potrzeb .Potrzeby :pokarmu, tlenu, pewnej
temperatury ,snu, kontaktu, akceptacji, komunikowania się, wzrostu: -samorealizacji-sukcesu -
przewodzenia itp. ,kulturalna: -wytworów kultury materialnej -wytworów kultury duchowej.
Potrzeba -jest to wyraźne odczuwanie braków ze środowiska. Dół tej piramidy to są nasze potrzeby zwane
elementarnymi.
Potrzeba graniczna -potrzeba bezpieczeństwa, która towarzyszy nam stale.
U małych dzieci opisuje się tzw. chorobę sierocą .Posiada ona kilka faz np. zupełną apatię. Ostatnie
stadium choroby to śmierć.
Metoda socjometryczna Potrzeby wytworów kultury duchowej człowieka . Potrzeby kultury estetycznej .
REGULACJA PSYCHICZNA
System SR -blok bodźców, blok reakcji
Orientacja w otoczeniu
AE -blok aktywacyjno-emocjonalny
OP -blok orientacyjno-programujący to jest
cały nasz umysł ,to są plany, to są bardzo
różne umysłowe konstrukcje.
TO SĄ TRZY POZIOMY REGULACJI PSYCHICZNEJ.
UKŁAD NERWOWY, zespół struktur w organizmie przewodzący impulsy w obrębie całego ciała oraz integrujący czynności innych układów. Podstawowym elementem strukturalnym układu nerwowego są komórki nerwowe - neurony. Układ nerwowy występujący u bezkręgowców jest już w dużym stopniu scentralizowany - składa się z mózgu i wzdłużnie położonego rdzenia kręgowego. Natomiast neurony i połączenia między nimi (synapsy) są w zasadzie identyczne z tymi występującymi u człowieka.
Dzieli się na:
układ wegetatywny – zwany autonomicznym układem nerwowym, który kieruje głównie czynnościami narządów wewnętrznych, reguluje przemianę materii i stanowi podłoże fizjologiczne szeregu procesów emocjonalnych
układ sympatyczny – Jest układem aktywności. Przygotowuje organizm do działania, przyspieszając akcję serca, powołując uwolnienie cukru z wątroby do krwi, wydzielanie adrenaliny, jest aktywny w sytuacjach zagrożenia.
Układ parasympatyczny – jest układem zachowawczym, zwalnia akcję serca i szybkość oddechu, przyspiesza funkcje trawienia
Układ siatkowaty – jest podstawowym ośrodkiem stanu snu i czuwania oraz jednym z głównych mechanizmów fizjologicznych uwagi. Układ ten może tłumić lub wzmacniać impulsy nerwowe biegnące z receptorów do kory mózgowej
Neuron, komórka nerwowa, , razem ze swoimi wypustkami - dendrytami, których jest zazwyczaj więcej niż jeden i zawsze jednym neurytem (aksonem), przystosowana do przewodzenia i przetwarzania, a także wytwarzania bodźców nerwowych.
PROCESY POZNAWCZE JAKO PROCESY PRZETWARZANIA INFORMACJI
Do odbioru informacji służą systemy sensoryczne czyli kanały informacyjne najważniejsze to : słuch i wzrok .To te kanały które przewodzą sygnały informacji ale i przenoszą (przewodzą) szumy .Przykłady szumu : - nieostry obraz - obraz zawierający nieważne szczegóły - zła wymowa gramatyczna zdań - zaburzenia porządku logicznego w zdaniach
Bodziec ,odbiór pojedynczego sygnału niesie informację nazywa się wrażeniem i dotyczy jedynie cech przedmiotów i zjawisk np. jasność. Jednostka potrafi wyszukiwać pojedynczy sygnał, bo każdy sygnał jest dla niej ważny. Detekcja sygnału -wyszukiwanie sygnału.
Selekcjonowanie różnorodnych sygnałów. Selekcja wstępna w odniesieniu do sygnałów. W czasie procesu spostrzegania dochodzi do odbioru całej konfiguracji sygnałów które odpowiadaj ą fizycznym właściwością przedmiotów i zjawisk. W procesie spostrzegania zachodzi również przetwarzanie informacji i polega ono na analizie cech spostrzeganych przedmiotów a także na dokonywaniu tzw. aktywnej syntezy. Cała nasza orientacja w otoczeniu bazuje na spostrzeżeniach . Wszelkie defekty w systemach sensorycznych ogromnie odbijaj ą się na tej orientacji .Przetwarzanie i odbiór pamięci, rejestracja i odbiór opisu (zapamiętywania), przechowywania i wykorzystywania wcześniej zapisanych informacji. Wykorzystywanie wcześniej zapisanych informacji składa się z procesów wyszukiwania. Wyszukiwanie przebiega automatycznie jeśli informacje mieszczą się w pamięci informacyjnej. Zastosowanie wyszukanych informacji ma charakter ściśle intelektualny. Są to już działania codzienne, akcja nasza i podejmowanie decyzji .Na wyjściu mamy różne formy zachowania. Definicja myślenia -myśleniem nazywamy łańcuch operacji umysłowych (sekwencja operacji) w toku których przetwarzane są informacje zawarte w spostrzeżeniach ,wyobrażeniach i pojęciach np. plaża może być czymś konkretnym ale też może być czymś wyabstrakcjonowanym . Myślenie polega na wytwarzaniu z generowaniem nowych pomysłów (informacji).
Operacja umysłowa -to jest czynność zinterjalizowana czyli uwewnętrzniona oddaje ona tą specyficzną formę myślenia.
Rodzaje operacji umysłowych : Operacji umysłowych jest bardzo wiele tak dalece, że nie można ich nawet nazwać. Operacje umysłowe służą przede wszystkim do tworzenia pojęć.
- analiza -rozczłonkowanie tej całości na części i rozpatrywanie ich w oderwaniu od całości
- synteza —łączenie tych rozczłonkowanych wcześniej elementów w całość np. o zwykłe puzzle , oraz o syntezie wtórnej ,o syntezie przez analizę
- porównywanie -wykrywanie podobieństw i różnic
-abstrahowanie -odrywanie cech od przedmiotów i rozpatrywanie ich w tej izolacji np. trójkątność
- uogólnienie -rozciąganie tych wyabstrahowanych wcześniej cech całej klasie przedmiotów.
STYLE POZNAWCZE to pojęcie należy do aspektów różnic intelektualnych. Styl poznawczy zawiera w
sobie źródło słów.
Styl poznawczy - jest to preferowany sposób funkcjonowania poznawczego odpowiadający
indywidualnym potrzebą jednostki. Style nie odnoszą się do treści poznawczych lecz do sposobów
funkcjonowania.
- styl refleksyjność impulsywność -65 rok powstania. Występują w postaci biegunowej. Dotyczy on szybkości rozwiązywania zadań a po drugie poprawności rozwiązywania zadań .Ujawnia się w sytuacjach rozwiązywania problemów .Tempo poznawcze -różnice już ujawniają się od wieku przedszkolnego a nawet do 10 roku życia ujawnia się tendencja refleksyjności .Charakteryzuje ich stopień kontroli, kompetencja poznawcza, tolerancja na odroczenie i wzmocnienie, stopień tolerancji i ryzyka poznawczego, strategie poszukiwania informacji. Jak próbowano to tłumaczyć: dwa źródła -Jedni uważają, że przyczyny tkwią w osobowości .Refleksyjność może kojarzyć się z lękiem. Potrzeba osiągnięć a także zmienne temperamentalne. Potrzeba silniejszych bodźców.- Witkin 1978
-Styl zależność-niezależność - Dotyczy on stopnia w jakim spostrzeganie jest determinowane przez ogólną organizację pola percepcyjnego . Zależność to tendencja do spostrzegania globalnego pola ,części sąjakby stopione z całością (występuje od wieku przedszkolnego). Niezależność to skłonność do przełamywania tej zastanej organizacji pola i wyodrębnienia jego części (zaczyna się po 6 roku życia). PO 60 roku życia zaczyna się zależność. Osoby zależne są skłonne do polegania na wskazówkach z zewnątrz natomiast osoby niezależne opierają się na tzw. standardach - asertywność (niezależność). Asertywność -uważa się za pewną cechę osobową która ma duże znaczenie w funkcjonowaniu jednostki .Polega na tym ,że ja wyrażam swoje poglądy, opinie ,zdanie .Ludzie asertywni nie mają wielu przyjaciół.
- Abstrakcyjność-konkretność -oznacza preferencję dotyczącą poziomu ogólności stosowanych w kategorii poznawczych. .Abstr.-konkr można również określić jako wyobrażeniowy lub pojęciowy styl poznawczy. Obecnie przyjmuje się ,że te dwa style dotyczą kodowania i przetwarzania informacji. Konkretność -hamuje eksploracje i samodzielność dziecka. Zasady postępowania są jednoznaczne i narzucone przez autorytety. Wszystko jest jakby opisane w instrukcji wychowawczej. 13 stylów myślenia. Według autora są to indywidualne preferencje które zmieniaj ą się w czasie życia a także w różnych sytuacjach. Style to preferowane sposoby myślenia decydujące o tym jak jednostka dysponuje posiadanymi zasadami poznawczymi. Do podstawowych funkcji czynności intelektualnych należą:
- ustalenie zasad i reguł (są to jakby 3 zakresy władzy)
-realizacja działań
-ocenianie
PAMIĘĆ - jeden z podstawowych procesów psychicznych, dzięki któremu osobnik gromadzi informacje i zdobywa doświadczenie, co wpływa na jego aktualne zachowania. Do podstawowych funkcji pamięci należą: zapamiętywanie, przechowywanie i odpamiętywanie (przypominanie).
Zapamiętywanie polega na wytworzeniu w wyższych ośrodkach nerwowych śladu pamięciowego i kojarzeniu nowych informacji z wytworzonymi wcześniej śladami pamięciowymi.
Przechowywanie to utrzymywanie się w układzie nerwowym zapamiętanego materiału.
Odpamiętywanie polega na aktywizowaniu śladów pamięciowych i przybierać może formę przypomnienia, rozpoznania lub reprodukcji.
Ze względu na czas pamiętania, wyróżnia się:
1) pamięć bezpośrednią (krótkotrwałą) - pamiętanie bodźców bezpośrednio po ich zadziałaniu.
2) pamięć długotrwałą - pamiętanie bodźców, przedmiotów, czynności przez długi a czasem nieograniczony okres czasu.
W zależności od sposobu zapamiętywania wyróżnia się: 1) pamięć logiczną - zapamiętywanie materiału w formie myślowych struktur uwzględniających związki zachodzące między jego elementami; 2) pamięć mechaniczną polegającą na wiernym zapamiętaniu a następnie odtworzeniu danego materiału bez wnikania w jego sens.
U różnych osobników występować może zdolność do łatwego zapamiętywania określonego rodzaju bodźców i mamy wówczas do czynienia z różnymi typami pamięci. Najczęściej wyróżnia się typy: wzrokowy, słuchowy i ruchowy.
Cechy pamięci różniące osobników to: 1) trwałość - wiąże się z przechowywaniem zapamiętanego materiału i mierzona jest czasem, w którym się przechowuje; 2) szybkość - mierzona jest czasem lub liczbą powtórzeń potrzebnych do przyswojenia sobie materiału; 3) wierność (dokładność) - mierzona zgodnością odpamiętanego materiału z wcześniej zapamiętanym; 4) gotowość - łatwość przypominania sobie materiału wyrażana czasem potrzebnym danej jednostce na przypomnienie; 5) pojemność (zakres) określa ilość i różnorodność materiału, który może być zapamiętany.
POJĘCIE INTELIGENCJI
Inteligencja jest pojęciem dotyczącym psychologii indywidualnej i należy do zdolności. Zaczyna się nam rysować sylwetka osobowa człowieka. Inteligencja jest skoncentrowana na procesach myślenia. Zaznaczają się różnice między ludźmi. Pierwszym który podał to pojęcie był William Stern -traktuje on inteligencję w czysto przystosowawczym planie. Zdolność do przystosowania się nowych warunków w procesie działania. Ludzie inteligentni zwykle nie maj ą zbyt wysokiego wykształcenia Pojęcie inteligencji jest konstruktorem teoretycznym.
Alfred Bine -skonstruował pierwszy test inteligencji .Ilość rozwiązywanych zadań w Francji zaczęto nazywać wiekiem inteligencji. 1912 r. -wskaźnik liczbowy ,iloraz ji
• 100
wieku życia Przedziały:
100 - 115 inteligencja normalna 116 - 130 inteligencja powyżej normy 131 - 145 inteligencja wysoka 146 -wyżej inteligencja bardzo wysoka
W drugą stronę patrząc również obcinając po 15 będziemy mieli obniżoną inteligencję ,to nie jest upośledzenie, ale poniżej 85 to jest upośledzenie umysłowe. 4 stopnie upośledzenia umysłowego :
- upośl. umysł, w stopniu lekkim
- upośl. umysł, w stopniu umiarkowanym
- upośl. umysł, w stopniu znacznym
- upośl. umysł, w stopniu głębokim
Poglądy Ch. Speormana -Według niego intel. złożona jest z 2 rodzajów inteligencji czyli czynników :
- „g" generals od niego zależy poziom wykonania wszelkich zadań intel.
- „s" specyfik od których zależy poziom wyk. zadań ...
psychologia