METODA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO
WERONIKI SHERBORNE
Ruch jest jedną z podstawowych potrzeb człowieka. Towarzyszy mu od chwili narodzin przejawiając się w różnych formach: w zabawie, w aktywnym wypoczynku oraz w codziennej pracy. Służy do wyrażania emocji, nawiązywania kontaktów i porozumiewania się. Przedmiotem badań wielu pedagogów był ruch i jego znaczenie dla prawidłowego rozwoju człowieka:
· Rudolf Steiner twierdził, że człowiek za pomocą ruchu i rytmu wyraża swoją osobowość;
· Rudolf von Laban uważał, że ruch jest wyrazem potrzeby ludzkiej aktywności.
Metoda Ruchu Rozwijającego opracowana przez Weronikę Sherborne to program nastawiony na rozwijanie przez odpowiednie ćwiczenia takich cech, jak poczucie własnej wartości i pewności siebie, poczucie bezpieczeństwa, odpowiedzialności, wrażliwości, umiejętności nawiązywania kontaktów z drugą osobą.
Weronika Sherborne żyła w latach 1922- 1990. Była angielską terapeutką, pracowała jako nauczycielka wychowania fizycznego i tańca, a z czasem jako kinezoterapeuta (terapeuta ruchu). Wykorzystując przy tym swoje zdolności i wiedzę w zakresie obserwowania ruchu i uczenia ruchu pacjentów z zaburzeniami nerwicowymi. Zetknięcie się z problematyką upośledzenia umysłowego spowodowało początek rozwoju własnej metody oddziaływania na dzieci upośledzone umysłowo oraz kształcenie nauczycieli w tym zakresie. Teorię i praktykę Rudolfa Labana związaną z Ruchem zastosowała w pracy z dziećmi i dorosłymi upośledzonymi umysłowo, a także z dziećmi z różnego rodzaju nieprzystosowaniem i zaburzeniami rozwoju psychomotorycznego. W latach 60- tych w oparciu o analizę ruchu dokonaną przez Rudolfa Labana wypracowała własny system ćwiczeń, znany pod nazwą ruch rozwijający DEVELOPMENTAL MOVEMENT. Główna idea metody to posługiwanie się ruchem jako narzędziem wspomagania rozwoju psychoruchowego dziecka i terapii zaburzeń tego rozwoju. Opracowany przez Sherborne system ćwiczeń wywodzi się z naturalnych potrzeb dziecka, zaspakajanych w kontakcie z dorosłymi z tak zwanego baraszkowania, które pojawia się u każdego dziecka we wczesnym dzieciństwie. Wspomagania rozwoju dziecka przez nawiązywanie więzi emocjonalnej z innymi ludźmi pogłębiła „filozofię ruchu” Labana i stało się podstawą jej własnej metody zwanej „psychologią ruchu”. Podstawowymi elementami w metodzie Weroniki Sherborne są podobnie jak u Labana ruch i kontakt fizyczny z drugim człowiekiem.
I. METODA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO
Założeniem metody ruchu rozwijającego jest teoria, że ruch jest podstawową i naturalną potrzebą człowieka oraz niewerbalnym środkiem porozumiewania się. Idea Ruchu Rozwijającego zawarta jest w tezie, że posługiwanie się ruchem rozwijającym kształtuje świadomość własnego ciała, świadomość przestrzeni i działania, a także umiejętność i potrzebę dzielenia jej z innymi ludźmi prowadząca do nawiązywania z nimi bliskiego kontaktu służy rozwojowi dziecka i może być wykorzystana w terapii zaburzeń rozwoju.
Główna idea metody Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne to posługiwanie się ruchem jako narzędziem wspomagania rozwoju psychoruchowego dziecka i terapii zaburzeń tego rozwoju.
Podstawowe założenia metody to rozwijanie przez ruch:
ü świadomości własnego ciała i usprawnienia ruchowego,
ü świadomości przestrzeni i działania w niej,
ü dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywanie z nimi bliskiego kontaktu.
Udział w ćwiczeniach metodą Sherborne mają na celu stworzyć dziecku okazję do poznania własnego ciała, usprawnienia motoryki, poczucia swojej siły, sprawności i możliwości ruchowych. Dzięki temu budzi się w dziecku zaufanie do siebie, zyskuje ono poczucie bezpieczeństwa, staje się bardziej aktywne, przejawia większą inicjatywę, staje się twórcze.
Dzielenie przestrzeni z innymi ludźmi może stać się źródłem współprzeżywania. Wymaga to nauczenia się nawiązywania kontaktu z jednym i z wieloma osobami, a także nauczenia się współdziałania z innymi. Nawiązanie bliskiego kontaktu, opartego na zaufaniu i współpracy, daje możność poczucia wspólnoty i przeżycia szczęścia, czego człowiek nie doświadczyłby nigdy sam, w pojedynkę.
Założenia metody ukazują szerokie możliwości stosowania jej w pracy z dziećmi z różnego rodzaju odchyleniami w rozwoju (dziećmi z zaburzeniami intelektualnymi, motorycznymi, emocjonalnymi i trudnościami w nawiązywaniu kontaktów społecznych). Ruch Rozwijający to metoda pedagogiczno – psychologiczna szczególnie przydatna w pracy z dziećmi nadpobudliwymi, agresywnymi, lękliwymi oraz z głębszymi zaburzeniami rozwojowymi.
Metoda Weroniki Sherborne znalazła zastosowanie w profilaktyce i w terapii.
W profilaktyce:
· metoda wspomagająca rozwój, a więc stymulująca go;
· forma pomocy dzieciom, młodzieży i dorosłym w różnych sytuacjach trudnych;
· w pracy z dorosłymi w celu stworzenia w grupie atmosfery wzajemnego zaufania, bezpieczeństwa, relaksu;
· metoda relaksacyjna - odprężająca;
W terapii:
· w pracy z dziećmi z zaburzeniami rozwoju psychoruchowego, a więc przede wszystkim w przypadkach upośledzenia umysłowego oraz innego rodzaju niepełnosprawności;
· dla dzieci z tzw. normą intelektualną, przejawiających zaburzenia w zakresie sfery emocjonalnej i społecznej;
· stanowi doskonały wstęp do innych zajęć terapeutycznych, np.: logopedycznych;
W metodzie Weroniki Sherborne wyróżnia się kilka kategorii ruchu:
ü ruch prowadzący do poznania własnego ciała (pomaga w ukształtowaniu własnej tożsamości, poczuciu siły i sprawności)
ü ruch kształtujący związek jednostki z otoczeniem fizycznym (zmierza do dobrego samopoczucia człowieka w otaczającej go rzeczywistości)
ü ruch wiodący do wytworzenia się związku z drugim człowiekiem (oparty na wzajemnym poznaniu, zrozumieniu i zaufaniu)
ü ruch prowadzący do współdziałania w grupie (uczy współpracować z innymi, daje poczucie wspólnoty)
ü ruch kreatywny (daje możliwość wyrażenia siebie, np. w tańcu)
Wszystkie zajęcia prowadzone tą metodą zawierają element relaksu, a podstawowym zadaniem wszystkich ćwiczeń jest wykształcenie umiejętności osiągania stanu odprężenia.
· Ruch prowadzący do poznania własnego ciała.
Każdy człowiek odczuwa potrzebę poznania i kontrolowania własnego ciała. W sytuacji, gdy nie może tego osiągnąć, staje się napięty, niespokojny. Ogranicza to jego pełne funkcjonowanie, a w skrajnych przypadkach prowadzi do zaburzeń zachowania. Poznanie własnego ciała jest sprawą zasadniczą. Poznanie poszczególnych części naszego ciała a szczególnie stóp, kolan, nóg, bioder - ponieważ na nich opiera się ciężar ciała, a stanowią one naturalny łącznik pomiędzy człowiekiem a podłożem (ziemią, podłogą). Kontrola nad ruchami tych części ciała jest warunkiem utrzymania równowagi. Poznanie własnego ciała i kontrola nad jego ruchami prowadzi do ukształtowania się własnej tożsamości, wyodrębnienia własnego „ja” od otoczenia.
· Ruch kształtujący związek jednostki z otoczeniem fizycznym
Ta kategoria ruchu ma na celu wykształcenie orientacji w przestrzeni by na tej podstawie mógł się wytworzyć związek między człowiekiem i tym, co go otacza. Działania ruchowe odbywają się jak najniżej np. na podłodze, co prowadzi do wytworzenia kontaktu z podstawą i daje poczucie „ugruntowania”, stabilności. Ćwiczenia wytwarzające poczucie ugruntowania traktowane są m.in. w psychoterapii jako fundamentalne dla uzyskania poprawy stanu psychicznego pacjenta. Nieumiejętność korzystania z „wolności w przestrzeni” prowadzi do zahamowań, poczucia zagrożenia, niechęci do nowych sytuacji, zasklepiania się w sobie i usztywnienia swoich zachowań, a w konsekwencji do izolacji od otoczenia.
· Ruch wiodący do wytworzenia się związku z drugim człowiekiem
Ta kategoria ruchu sprzyja wytworzeniu się zaufania do drugiego człowieka i na tej podstawie - budowania związku z drugim człowiekiem. Celem czynności ruchowych tej kategorii jest zachęcanie uczestników zajęć prowadzonych metodą Ruchu Rozwijającego do nawiązania pozytywnych i znaczących kontaktów z innymi osobami, opartych na wzajemnym poznaniu i zrozumieniu potrzeb partnera, oraz na wzajemnym zaufaniu. Do wytworzenia się takiej więzi dochodzi w trakcie wspólnych doświadczeń w przebiegu zabaw ruchowych proponowanych w metodzie Ruchu Rozwijającego, które przypominają zabawy dzieci i dorosłych, zwane baraszkowaniem. Baraszkowanie to powszechne zjawisko w świecie ludzi i zwierząt.
Ze względu na typ ruchu Laban klasyfikuje związki międzyludzkie jako:
ü ruch „z”
ü ruch „przeciwko”
ü ruch „razem”
- Ruch „z”
To takie ćwiczenia ruchowe, w których jeden z partnerów jest bierny, drągi zaś aktywny i opiekuńczy względem niego. Wymaga to ze strony aktywnego partnera zrozumienia potrzeb: możliwości drugiej osoby, a ze strony partnera pasywnego - całkowitego zaufania do osoby aktywnej. W pierwszej fazie ćwiczeń ruchowych „z” buduje się wzajemne zaufanie i zrozumienie przy pełnieniu odmiennych, uzupełniających się ról.
- Ruch „przeciwko”
To ćwiczenia ruchowe, których celem jest uświadomienie uczestnikom ich własnej siły przez współdziałanie z partnerem. Te ćwiczenia powinny być pozbawione agresji. Nie jest wskazane pobudzanie do przyjmowania postaw konkurencyjności, niewłaściwe jest także wyłanianie zwycięzców i pokonanych. Najlepiej, aby osoby pracujące w parze na zmianę przyjmowały rolę aktywną i bierną. Partner, który broni się daje osobie atakującej możliwość wypróbowania swojej siły. Jego reakcja obronna jest uzależniona od natężenia ataku. W końcowej fazie ataku może ona pozwolić na zwycięstwo „atakującego” partnera. Dzięki temu atakujący może rozwinąć w sobie wrażliwość na możliwość osoby, która atakuje i odwrotnie – broniący się poznaje możliwości atakującego. Ćwiczenia te należy ocenić jako pozytywny składnik metody, wyzwalający nagromadzone napięcia psychiczne. Ćwiczenia „przeciwko” – to zabawa w mocowanie, popychanie, siłowanie się, mająca charakter zabawy pseudo – agresywnej, dającej możliwości radzenia sobie w sytuacji konfliktu, uświadomienia emocji. Świadomość ta pozwala kontrolować swoje emocje i zachowania. Korzystnie oddziałuje tu reguła zachowania, np. jestem silny, ale delikatniejszy; nie obrażam się, gdy przegram; nie śmieję się z pokonanego; nie zawsze muszę być lepszy.
- Ruch „razem”
To takie ćwiczenia ruchowe, które wymagają jednakowego zaangażowania partnerów. Ćwiczenia te prowadzą do wytworzenia harmonii i równowagi. Udział w nich wymaga wzajemnego zaufania, zrozumienia, współpracy, i równego wkładu wysiłku fizycznego.
· Ruch prowadzący do współdziałania w grupie
Tutaj również czynności ruchowe można zakwalifikować wg tych samych kategorii: ruch „z”, „przeciwko”, „razem”. Różnica polega na liczbie uczestników ćwiczeń. Ćwiczenia wykonuje się w trójkach, a następnie z całą grupą, W ćwiczeniach ruchowych „z” – dwie osoby mogą zajmować się trzecią, opiekować się nią. W ćwiczeniach „przeciwko” – kilka osób jednocześnie atakuje jedną, co stosuje się w sytuacji, gdy jeden z członków grupy jest silniejszy lub cięższy niż pozostali. W ćwiczeniach „razem” - współdziała kilka osób. Celem ćwiczeń grupowych jest zaangażowanie wszystkich uczestników w aktywność ruchową we współdziałanie z sobą.
· Ruch kreatywny
Cechami charakterystycznymi tego typu ruchu jest spontaniczność, kreatywność, swoboda. Przykładem tego ruchu jest taniec, szczególnie taki, który nie opiera się na ustalonych krokach tanecznych, lecz na pełnej swobodzie ruchów. W wyniku udziału w sesjach ruchowych prowadzonych metodą Weroniki Sherborne uczestnicy uzyskują zaufanie do samych siebie i otoczenia oraz umiejętność nawiązywania kontaktu z ludźmi. To prowadzi do zyskania możliwości twórczego wyrażania siebie.
...
daga1229