tematy wykladow.doc

Propozycja programu zajęć na bloku Rzym – kultura materialna II

W bieżącym roku wykład: dr A. Tomas i dr M. Rekowska, ćwiczenia: dr M. Łuszczewska i dr M. Olszewski.

Wykład – dr A. Tomas

1.       Formy prawne i administracja miast, gmin i osiedli w prowincjach – polis, municipium, colonia, vicus, canabae, pagus; dualizm osadniczy przy obozach – canabae/ vicus

2.       Wieś i rolnictwo – osadnictwo, traktaty o rolnictwie, kultura materialna (narzędzia rolnicze, prasy i rozcieracze), metody badań nad rolnictwem starożytnym, centuriacja, przedstawienia ikonograficzne nt. rolnictwa

3.       Geografia – najważniejsze miasta, administracja, podział prowincji, termin provincia, SPQR

4.       Świat zmarłych – formy pochówków, inwentarze grobowe, formy grobów, stele nagrobne, sarkofagi etc., portrety fajumskie

5.       Architektura i kultura materialna religii – wota, amulety, tabliczki wotywne, rodzaje miejsc kultu, kulty „wojskowe”; świątynie kultów misteryjnych (np. mitreum)

6.       Techniki budowlane i technika rzymska – rodzaje materiałów i spoiw, techniki budowlane, narzędzia, narzędzia miernicze i centuriacja, osiągnięcia techniczne: np. budowa mostów, system hypokaustyczny, agrimensores.

7.       Limes – pojęcie, struktura, typy założeń wojskowych, osadnictwo (canabae, vicus), Wał Hadriana, Wał Antonina, zmiany w późnym antyku, litus Saxonicum, reforma Dioklecjana, Notitia Dignitatum jako źródło.

8.       Obóz rzymski – rozplanowanie, typy budowli, terminologia, źródła literackie, wybrane stanowiska (Xanten, Houstead, Aquincum, Novae, Haltern, Arbeia)

9.       Uzbrojenie – wykład gościnny

10.    Woda, higiena i medycyna – akwedukty, terminologia i technologia, źródła archeologiczne – rodzaje rur, łączeń, zbiorników, syfon, urządzenie pomiarowe – chorobat; akwedukty prowincjonalne, narzędzia chirurgiczne, szpitale wojskowe, przybory kosmetyczne, kosmetyki, religia a zdrowie

11.    Drogi i komunikacja – miliaria, budowa dróg, infrastruktura; Tabula Peutingeriana

12.    Ubiór i biżuteria – ubiór mężczyzny, kobiety i dziecka a status społeczny, rodzaje biżuterii

13.    Stanowiska i zabytki wyjątkowe dla archeologii prowincjonalnorzymskiej – Vindolanda, Fajum, Dura-Europos, Las Teutoburski, Baalbek etc.

14.    Ceramika naczyniowa, terrakoty i szkła – sigillaty, lampy, amfory; podstawowe informacje – terminologia, typologie, wybrane typy, technologia produkcji.

15.    Sztuka pisania – tabliczki woskowe, papirus, pergamin, biblioteki, stanowiska z zachowanymi zbiorami (np. Qmran, Vindolanda, graffiti z Pompejów, papirusy z Egiptu), podstawowe terminy związane z epigrafiką łacińską: materiały, najważniejsze katalogi i sposób publikacji, rodzaje inskrypcji, dyplomy wojskowe

16.    Numizmatyka – podstawowa terminologia i katalogi – wykład gościnny

Wykład – dr M. Rekowska (informacja ustna, a więc w zarysie)

17.    Rzym – lokalizacja, topografia, wielkość i liczebność miasta

18.    Zabytki architektury Rzymu

19.    Rzeźba portretowa, płaskorzeźba

Literatura (do wykładu):

·         Witruwiusz, De architectura libri decem (trad. K. Kumaniecki)

·         Polibiusz, Historiae (fragmenty księgi VI)

·         L.&R. Adkins, Ancient Rome, (Handbook to Life in Ancient Rome, Updated Edition), New York 2004.

·         Adam J-P, La construction romaine: materiaux et technique, Paris 1989 (wersja angielska: Roman Building)

·         A. Sadurska, Archeologia starożytnego Rzymu, t. I-II, Warszawa

·         A. Claridge et al., Rome: an Oxford archaeological guide, Oxford, New York 1998.

·         J.B. Ward-Perkins, Roman Imperial Architecture, London (kilka wydań)

·         M. Ostrowski, Rzym. Polityka i sztuka, Kraków 1999.

·         P. Grimal, Miasta rzymskie, Warszawa 1970.

·         M. Sartre, Wschód Rzymski, Wrocław 1977.

·         D.J. Breeze et al., Grenzen des romisches Imperiums (wyd: Ph. von Zabern), Meinz 2006.

·         M. Simkins, The Roman Army from Caesar To Trajan, Oxford 1984 (seria: Osprey, Men-at-Arms)

·         M. Simkins, The Roman Army from Hadrian to Constantine, Oxford 1979 (seria: Osprey, Men-at-Arms)

·         D. Campbell, Roman Legionary Fortresses 27 BC - AD 378, Oxford 2006 (seria: Osprey, Fortress)

·         L. Cleland, G. Davis, L.L. Jones, Greek and Roman Dress from A to Z, New York 2007.

·         P. Connoly, Pompeii, Oxford 1990 (seria: The Roman World)

·         P. Zanker, August i potęga obrazów, Poznań 1999.

·         D. Kleiner, Roman Sculpture, New Haven and London 1992.

·         The Princeton Encyclopedia of Classical Sites, Richard Stillwell, William L. MacDonald, Marian Holland McAllister (red.).

·         A. Boethius, Etruscan and Early Roman Architecture, 1978.

Literatura uzupełniająca:

·         M.C. Bishop, C.N. Coulston, Roman Military Equipment, London 1993.

·         P. Schollmeyer, Römische Tempel. Kult und Architektur im Imperium Romanum (wyd. Ph. von Zabern)

·         Roman Military Clothing I-III (seria: Osprey)

·         M. Biernacka-Lubańska, Starożytne akwedukty rzymskie, Warszawa 1959.

·         J. Kolendo, J. Żelazowski, Teksty i pomniki. Zarys epigrafiki łacińskiej okresu cesarstwa rzymskiego, J. Kolendo [red.] Warszawa 2003.

•          M.C. Toynbee, Death and Burial in the Roman World, London 1971.

·         T. Stawiarska, Naczynia szklane z okresu rzymskiego z terenu Polski, Warszawa 1999.

·         J. Wielowiejski, Na drogach i szlakach Rzymian, Warszawa 1984.

·         J.W. Humphrey, Ancient Technology, Greenwood publ., 1946 (2006).

·         Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu, red. E. Wipszycka, vol. I-III

·         J. Carcopino, Życie codzienne w Rzymie w okresie rozkwitu cesarstwa, Warszawa 1966.

·         L. Mansuelli, Roma e il mondo romano, Torino 1981.

·         L. Winniczuk, Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu (tom I i II), Warszawa 1983.

·         P. Grimal, The civilization of Rome, London 1963.

·         A. Barbet, La peinture romaine, Paris 1985.

·         B. Andreae, L’art de l’ancienne Rome, Paris 1973.

·         J. Onians, Bearers of Meaning : The Classical Orders in Antquity, the Middle Ages and Renaissance, 1988.

Ponadto, wybrane hasła z encyklopedii, słowników, atlasów i bibliografii, z których podstawowe to:

•          Real-Encyklopädie der klassischen Altertumswissenschaft, G. Wissowa [red.], Stuttgart-Weimar 1894 -

•          Barrington Atlas of the Greek and Roman World, edited by Richard J. A. Talbert

•          Enciclopedia dell’Arte Antica, Classica e Orientale, ed. R.B. Bandinelli, Roma. 1958-1961.

•          The Oxford Classical Dictionary / ed. by N.G.L. Hammond and H. H. Scullard.

•          J. Schmidt, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Katowice 2001.

•          Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Kubalska-Sulkiewicz Krystyna (red.), Warszawa 2007.

•          Słownik pisarzy antycznych, A. Świderkówna (red.), Warszawa 2001.

•          Archäologische Bibliographie. Beilage zum Jahrbuch des Dt.Archäol.Inst. Berlin (wyd. de Gruyter).

•          Lexikon Iconographicum Mythologiae Classicae, Zürich-München, 1981–  (LIMC)

•          Aufstieg und Niedergang der römischen Welt (ANRW)

•          Antike Sarkophagen Reliefs

•          F. Sinn, Stadtrömische Marmorurnen