historia ważniejszych szczepień ochronnych.pdf

Historia odkryć szczepionek i rozwoju szczepień

na świecie

przebiegały one jednak nieco inaczej. Dzieciom

zakładano ubrania po chorych na ospę lub

wkłuwano igły zakażone ropą pobraną od chorych.

Nieco później w Turcji niewolnicom

przeznaczonym do haremów za pomocą małego

nożyka robiono nacięcie i wprowadzano odrobinę

ropy z pęcherzy ospowych. Chroniło je to przed

zeszpeceniem a zarazem znacznie podnosiło

wartość na targach niewolników.

Rozwój szczepień ochronnych jest jednym z

największych osiągnięć nowożytnej medycyny, jest

zarazem pięknym świadectwem potęgi ludzkiej

wyobraźni i wysiłku kilkunastu pokoleń badaczy.

Epoka wielkich epidemii –przynajmniej na razie-

bezpowrotnie minęła. Człowiek żyjący na początku

XXI wieku nie jest w stanie wyobrazić sobie

sytuacji w której zaraza dżumy zabiła prawie

połowę ludności Europy a sławna grypa

„hiszpanka” pustoszyła (jeszcze niecałe 100 lat

temu) miasta i wsie doprowadzając do śmierci 20

milionów ludzi. Świat pełen był wówczas ludzi

zeszpeconych ospą i trądem, kalek po przebyciu

polio, wyniszczonych cholerą czy tyfusem.

Świadectwem tamtych czasów są dziś uderzające

obrazy H. Boscha, P. Bruegela st. czy wreszcie

postaci przedstawione w ołtarzu Wita Stwosza.

Medycyna instynktownie walczyła z chorobami

zakaźnymi, znajdując prymitywne środki zaradcze.

I tak na przykład przeciwko dżumie zalecano „ocet

siedmiu złodziei”- ocet winny w którym moczono

przez 12 dni piołun, rutę, rozmaryn, szałwię i inne

zioła. Dziś wiemy, że są to rośliny zawierające

olejki eteryczne, o silnych właściwościach

bakteriobójczych. Innym sposobem ochrony przed

„morowym powietrzem” było... picie na umór,

bardzo zresztą słusznie, gdyż przesycony

alkoholem organizm jest o wiele mniej podatny na

zakażenie. Często stosowano bardzo drastyczne

metody, i tak jedynym sposobem walki ze

wścieklizną było wypalanie pogryzionego miejsca

rozgrzanym do czerwoności żelazem, oczywiście o

środkach znieczulających nikt wówczas nie myślał.

Najczęściej jednak chorych zakaźnie izolowano w

odosobnionych miejscach, gdzie opuszczeni

umierali lub po prostu zabijano.

W Europie wszystko to należy dziś do przeszłości a

być może niedługo cały świat zostanie uwolniony

od chorób zakaźnych. Zawdzięczać to będziemy

szczepieniom ochronnym i ich twórcom, których

należy wspominać z najwyższym szacunkiem. Byli

to ludzie różnych narodowości, żyli jednak tymi

samymi ideami- chęcią ulżenia ludzkiej doli,

stworzyli także wspólne dziedzictwo którego

przypomnieniu ma służyć ten artykuł.

1718- 1721

W roku 1718 żona brytyjskiego ambasadora w

Konstantynopolu- Lady Mary Montagu ,

korzystając z doświadczeń Turków, rozkazuje

zaszczepić swego synka przeciwko ospie.

Lady Mary Montagu była jak na owe czasy kobietą

niezwykłą. Pochodziła z jednego z ważniejszych

rodów Anglii, mimo to uciekła z mężem za granicę,

rezygnując z wykwintnego życia w salonach. W

Turcji zafascynowana światem muzułmańskim

nauczyła się tutejszego języka i przebrana za

Turczynkę zwiedzała wszystkie zakątki

Konstantynopola. Swoje wrażenia opisywała w

wysyłanych do znajomych w Anglii listach. W

1717 pisze do swej przyjaciółki: „Ospa, tak u nas

powszechna i groźna, stała się tutaj dzięki

wynalazkowi tak zwanego zaszczepiania chorobą

prawie zupełnie nieszkodliwą... Pewna liczba

starszych kobiet zajmuje się tym niejako zawodowo,

przeprowadzając każdej jesieni, we wrześniu, kiedy

przeminą największe upały, akcję zaszczepiania.

Wtedy to od domu do domu posyłają z zapytaniem,

czy nie ma kogoś w rodzinie, kto chciałby się

zaszczepić przeciwko ospie. Kiedy już zbiorą się

niewielkie grupy (...) zjawia się kobieta wykonująca

zabieg, przynosząc ze sobą skorupę orzecha pełną

ospowej ropy. Wielką igłą nakłuwa żyłę, co nie

powoduje bólu większego niż zwykłe zadrapanie, i

wkrapla do wewnątrz tyle jadu, ile mieści się na

czubku igły... W ten sposób otwiera pięć do sześciu

żył. (...) Ósmego dnia zaszczepieni zaczynają

gorączkować, tak że przez dwa, rzadko trzy dni

muszą pozostać w łóżku. Na ich twarzy pojawia się

dwadzieścia, trzydzieści pęcherzy, które jednak nie

pozostawiają żadnych blizn. Po tygodniu chorzy są

znowu tak rześcy jak przed zaszczepieniem”.

Syn Lady Mary przeszedł podobne objawy

uboczne, lecz wszystko zakończyło się sukcesem-

nigdy nie zachorował na ospę.

W 1721 roku, po powrocie do Anglii, Mary

Montagu wraz ze swym lekarzem domowym

Maithlandem rozpoczynają kampanię na rzecz

wprowadzenia masowych zabiegów. Na początek

pozyskują samego króla Jerzego I, swoją zgodę na

przeprowadzenie „zaszczepień” warunkuje on

jednak od wyników doświadczeń na ludziach.

Próbie poddano więźniów, dając im do wyboru:

Średniowiecze (około X wieku)

W Chinach , zapewne dzięki doświadczeniom

wielu pokoleń, przeprowadzano już 1000 lat temu

zabiegi mające zmniejszyć prawdopodobieństwo

zachorowania na ospę prawdziwą. Polegają one na

wcieraniu małym dzieciom w błonę śluzową nosa

utłuczonych na proszek strupów po ospie. W

Indiach również prowadzono podobne zabiegi,

Historia ważniejszych szczepień ochronnych

strona 1 z 9

zaszczepienie lub szubienicę, oczywiście wybrali to

pierwsze i bez uszczerbku na zdrowiu przeszli

lekkie objawy poszczepienne. Następnie kolej

przyszła na dzieci z sierocińców, gdy i tu nie

wykazano żadnych działań ubocznych, król zgodził

się na szczepienie swoich wnuków.

Mimo zaciekłych sporów orientalna metoda

zapobiegania ospie szybko rozprzestrzeniła się w

całej Europie, a szczególnie na dworach

monarszych. Maria Teresa rozkazała zaszczepić

obu arcyksiążąt, król pruski Fryderyk Wielki

wprowadził nawet zalecenia dla całego kraju i sam

wydał pouczającą broszurkę.

roku 1798 spotyka się z powszechnym aplauzem,

Izba Gmin występuje z oficjalna pochwałą i

przyznaje Jennerowi ogromną nagrodę 30 000

funtów. W swej pracy zachwala nową metodę

zapobiegania ospie: nie powstają krostki, nie

pozostawia szpecących blizn, nie obserwuje się

zejść śmiertelnych a szczepione osoby nie stanowią

zagrożenia dla otoczenia.

Metoda Jennera, zwana pod nazwą wakcynacji (od

variola vaccina - ospa krowia), szybko uzyskała

wsparcie głów państw i społeczności lekarskiej,

dzięki temu rozpowszechniła się w ciągu kilkunastu

lat w całej niemal Europie.

W 1803 roku dr Jenner ufundował instytut

szczepień przeciw ospie dla biednych.

1796- 1798

Metoda szczepień wprowadzona dzięki Mary

Montagu zyskała nazwę wariolizacji , od variola

vera - ospa prawdziwa. Dyskusje nad nią trwały

przez prawie cały wiek XVIII, w powszechnym

mniemaniu była ratunkiem przed straszliwą

chorobą, przeciwnicy jednak argumentowali, że

przynosi ona więcej szkód niż pożytku.

Wskazywali na częste zakażenia i przenoszenie

innych chorób po szczepieniu, np. syfilisu. Dziś

wiemy , że winne nie były same szczepienia a

brudne igły, którymi przeprowadzano zabiegi.

Wśród daleko posuniętych sceptyków znajdował

się także młody angielski lekarz z Berkeley-

Edward Jenner .

Jenner był niezwykle bystrym obserwatorem

swojego otoczenia, badał okoliczną przyrodę a

szczególnie ukochał ptaki, którym poświęcił wiele

wierszy. Uwadze jego nie uszedł pewien

zastanawiający fakt, zauważył mianowicie, że

kobiety dojące krowy, mimo zarażenia się od nich

ospą krowią (tzw. krowianką) chorują krótko i

łagodnie. Blizny po ospie pozostają zaś tylko na

dłoniach. Co więcej, nie chorują one na ospę

prawdziwą, a nawet jeżeli wystąpią u nich jej

objawy są one łagodne i nie pozostawiają po sobie

żadnych śladów.

14 maja 1796 roku dr Jenner przeprowadził

ryzykowny eksperyment polegający na

wprowadzeniu ropy z pęcherza na dłoni dójki w

dwa nacięcia na ramieniu młodego chłopca-

ośmioletniego Jamesa Phippsa. Szczepienie

pozostawiło dwie małe blizny. Po upływie roku

Jenner, chcąc sprawdzić czy doświadczenie się

powiodło podjął z ciężkim sercem decyzję:

wprowadza kilkakrotnie do obu ramion chłopca

materiał pobrany od chorych na ospę prawdziwą.

Organizm Phippsa okazuje się jednak odporny,

szczepionka uchroniła go przed zakażeniem!

Edward Jenner zawiadamia o swym odkryciu Royal

Society, nie wywołuje ono jednak należytego

oddźwięku. Dopiero publikacja „Badania nad

przyczynami i oddziaływaniem ospy krowiej” z

1802

Próbując powtórzyć doświadczenie Jennera

angielski lekarz A. White pracujący w Aleksandrii

zaszczepia się ropą z dżumy z otwartej dymnicy

chorej kobiety. Po bardzo ciężkiej chorobie umiera.

1881

Francuz profesor Ludwik Pasteur, znany w

ówczesnym świecie naukowym z prac nad

fermentacją i stereochemią, przeprowadza w Melun

sławne doświadczenie z wstrzyknięciem owcom

osłabionych zarazków wąglika .

Osłabienie bakterii było dziełem przypadku-

asystent Pasteura pozostawił w laboratoryjnej

szafce hodowlę zarazków cholery drobiu

przeznaczoną do podania kurom i całkowicie o niej

zapomniał. Kiedy jednak po kilku tygodniach

(chcąc naprawić swój błąd) wstrzyknął ptakom tą

hodowlę, wydarzyła się rzecz niezwykła- wbrew

oczekiwaniom kury nie zachorowały!

Profesor Pasteur powiadomiony o całym zajściu

błyskawicznie zorientował się, że oto ma do

czynienia z epokowym odkryciem- przez poddanie

bakterii różnym czynnikom fizycznym

(temperatura, powietrze) można uzyskać osłabienie

ich właściwości chorobotwórczych. Pasteur –

pamiętając o pracach Jennera- przewidywał, że

podanie teraz zwykłych zarazków nie powinno

wpłynąć na zdrowie kur, potwierdziły to

przeprowadzone doświadczenie.

W Melun miał miejsce pokaz, który tylko

potwierdził wcześniejsze badania przeprowadzone

w paryskim laboratorium. Na oczach setek widzów

i reporterów z całej Europy dwudziestu pięciu

owcom dwukrotnie wstrzyknięto osłabione zarazki

wąglika a następnie, po upływie dwóch tygodni,

podano im wysoce zjadliwe szczepy- ku

powszechnemu zdziwieniu, poza lekką gorączką,

owce miały się zupełnie dobrze. Pasteura

Historia ważniejszych szczepień ochronnych

strona 2 z 9

okrzyknięto natychmiast „francuskim Jennerem” i

w całej Francji rozpoczęto szczepienia zwierząt.

W roku 1883 Pasteur opracował analogiczną do

szczepionki przeciw wąglikowi szczepionkę

przeciwko różycy świń .

1886

Polski bakteriolog Odo Bujwid po

kilkumiesięcznym pobycie w Paryżu zakłada w

Warszawie -drugą po paryskiej- filialną stację

szczepień przeciwko wściekliźnie metodą Pasteura.

Do Warszawy zaczynają przybywać pogryzieni

przez wściekłe zwierzęta z całej wschodniej i

środkowej Europy. Było to niezwykle istotne, gdyż

nie musieli tracić czasu na długą (i zmniejszającą z

każdym dniem szansę ratunku) podróż do Paryża.

Podobne stacje utworzy Bujwid nieco później w

Krakowie, Petersburgu, Kijowie, Odessie.

1885

Po ogromnych sukcesach szczepionek przeciwko

wąglikowi i różycy Pasteur postanawia zmierzyć

się z jedną z najgroźniejszych i najstraszliwszych w

swym przebiegu chorób- ze wścieklizną. Pamiętać

należy, że był wówczas człowiekiem słabym i

chorym, sparaliżowanym po przebytym udarze

mózgu. Tylko ogromny hart ducha i nieprzeparta

potrzeba służby bliźniemu kazały podejmować mu

nowe wysiłki.

Pasteur zbadał najpierw dokładnie przebieg

choroby, okazało się, że zarazki wścieklizny z

miejsca ugryzienia wędrują powoli do mózgu i

rdzenia kręgowego, gdzie umiejscawiają się.

Dopiero wtedy obserwuje się objawy wścieklizny.

Następnie opracował metodę przenoszenia choroby

ze zwierząt wściekłych na zdrowe, użył do tego

fragmentów mózgu zwierzęcia chorego. Pasteur

poszedł jednak jeszcze dalej: przenosił po kolei na

różne zwierzęta zarazki uzyskane z mózgów

chorych królików. Podczas tego doświadczenia

nauczył się również dowolnie zmniejszać lub

zwiększać zjadliwość zarazka wścieklizny.

Szczepionkę uzyskał z wysuszonego rdzenia

zwierząt doświadczalnych i podał ją zdrowym

psom. Pierwsza dawka zwierała zarazki znacznie

osłabione, kolejne- coraz silniejsze, aż do bardzo

wysokiej zjadliwości. Po serii szczepień uzyskał u

psów całkowite uodpornienie na zarazki

wścieklizny, podobne postępowanie ratowało także

psy które były już na nią chore.

Wyniki prac na zwierzętach ogłosił Pasteur w roku

1885 na międzynarodowym kongresie w

Kopenhadze. Po raz pierwszy szczepionkę

zastosował u człowieka zmuszony koniecznością:

dnia 6 lipca przywieziono do niego ciężko

pogryzionego chłopca- pochodzącego z Alzacji

Josepha Meistera. Pasteur widząc, że nic innego

zrobić się nie da, po wielu wahaniach i

konsultacjach postanawia podać dziecku pierwszą

dawkę szczepionki. W sumie Joseph Meister został

zaszczepiony dwanaście razy, ostatnia dawka była

pobrana z rdzenia spreparowanego dzień wcześniej,

mogła zatem zakażać zdrowe zwierzęta. Kuracja

okazała się skuteczna i Maister mógł powrócić do

domu, zaś wieść o cudownym ocaleniu skazanego

na śmierć chłopca przez szczepionkę profesora

Pasteura obiegła cały świat.

1888

W Paryżu, ze składek społeczeństwa francuskiego

oraz z datków nadchodzących z całej Europy,

powstaje Institut Pasteur - Instytut Pasteura . Ma

on prowadzić szczepienia przeciwko wściekliźnie i

badania naukowe w dziedzinie szczepień i

szczepionek. W Instytucie Pasteur wychował wielu

wybitnych mikrobiologów m. in. P. E. Roux, A.

Yersina, Ch. Nicolle’a. Powstało tu także wiele z

opisanych w tym artykule szczepionek.

Portierem w Institut Pasteur został chłopiec,

któremu jako pierwszemu Pasteur uratował życie-

Joseph Meister. Funkcję tą sprawował aż do roku

1940, kiedy na wieść o wkroczeniu Niemców do

Francji popełnił samobójstwo.

1890

Wybitny niemiecki bakteriolog Robert Koch ,

uczony który wraz z Pasteurem przyczynił się do

wspaniałego rozkwitu mikrobiologii w końcu XIX

wieku (był odkrywcą m. in. zarazków gruźlicy,

cholery, wąglika, gronkowców), ogłasza, że znalazł

sposób na leczenie gruźlicy za pomocą

opracowanego przez siebie preparatu. Zyskał on

później nazwę tuberkulina , nadaną przez Polaka

Odona Bujwida. Cały świat wstrzymuje oddech-

gruźlica jest wówczas utrapieniem całych narodów,

chorują wszyscy: robotnicy i artyści, chłopi i

arystokraci. Okazuje się jednak, że informacje o

zbawiennym wpływie tuberkuliny były co najmniej

przedwczesne, nie tylko nie poprawia stanu

chorych ale często gwałtownie go pogarsza. Na

usprawiedliwienie Kocha należy przypomnieć, że

wyniki swych prac ogłosił pod naciskiem władz,

które żądały spektakularnych sukcesów na miarę

szczepionek Pasteura.

Robert Koch mimo porażki kontynuował prace nad

gruźlicą. W roku 1905 właśnie za wszechstronne

badania nad prątkami gruźlicy otrzymał Nagrodę

Nobla.

Historia ważniejszych szczepień ochronnych

strona 3 z 9

1890

niemieckie wydało nakaz zaszczepienia każdego

rannego.

Początkowo surowice były produkowane w

zakładach Hoechsta, następnie w założonych przez

samego Behringa zakładach „Behring- Werke” w

Marburgu. W 1901 roku prace nad surowicą

przeciw błonicy uhonorowano przyznaniem

Behringowi pierwszej w historii Nagrody Nobla w

dziedzinie medycyny.

Nadmiernie wytężona praca naukowa i organizacja

zakładów w Marburgu doprowadziły Behringa do

załamania psychicznego.

Dogodną modyfikację metody Behringa

przedstawił jeden z najbliższych

współpracowników Pasteura- Pierre Emile Roux .

Immunizował on konie i otrzymywał z ich krwi

ogromne ilości bardzo silnej i skutecznej

antytoksyny. Przeszła ona pozytywne testy w lutym

1894 roku (w czasie ogromnej epidemii dyfterytu)

w paryskim Szpitaliku Dziecięcym. Od tego czasu

stosowano już wyłącznie surowice końskie.

Tuż po ogłoszeniu przez Roberta Kocha rewelacji

na temat tuberkuliny, pracownicy kierowanego

przez niego Instytutu Higieny w Berlinie- Niemiec

Emil Behring (na zdjęciu) i Japończyk

Szibasaburo Kitasato publikują artykuł „O

powstawaniu odporności na błonicę i tężec u

zwierząt.” Był to rezultat kilkuletnich prac

dotyczących bakteriobójczych właściwości

surowicy zwierząt. W artykule stwierdzają:

„Niewrażliwość na zakażenie wykazywana przez

myszy i króliki uodpornione przeciwko tężcowi

wynika z zdolności osocza krwi do

unieszkodliwiania toksycznych substancji,

produkowanych przez bakterie tężca.” Podają

również zasady leczenia za pomocą surowic:

„1. Krew uodpornionych na tężec królików ma

właściwości zobojętniania toksyn tężca.

2. te właściwości stwierdza się także we krwi

pozanaczyniowej poza obrębem ustroju oraz w

uzyskanej z niej surowicy 3.

właściwości te mają trwałą naturę, krew taka

zachowuje swoje działanie także w organizmie

innego zwierzęcia, tak że można osiągać znakomite

wyniki terapeutyczne poprzez transfuzję krwi lub

surowicy.”

Wniosek z tej pracy był jeden: surowica pobrana z

krwi uodpornionego zwierzęcia laboratoryjnego ma

właściwości lecznicze wobec człowieka chorego na

błonicę lub tężec.

Był to całkowicie nowy sposób walki z chorobami

zakaźnymi, dotychczasowe szczepienia polegały na

uodpornieniu organizmu, surowice zaś zawierały

„gotowe” przeciwciała- zwane wówczas

antytoksynami (stąd nazwa: surowice

antytoksyczne). Działanie ich było jednak

stosunkowo krótkie i trwało 2- 3 tygodnie, dla

uzyskania pełnego wyleczenia należało więc

podawać je kilka razy.

Pierwszy raz Behring wypróbował swą surowicę

przeciwbłoniczą w roku 1891, podał ją małej

dziewczynce, której stan oceniano jako

beznadziejny. Preparat jednak zadziałał a jego

twórca zyskał sobie miano „zbawcy dzieci”. .

Preparaty opracowane przez Behringa zyskały

wkrótce nazwy: surowica błonicy i surowica

przeciw tężcow i. Początkowo były mało skuteczne,

szczególnie w zaawansowanych stadiach choroby.

Surowice udoskonalił Behring wspólnie z Paulem

Erlichem (późniejszym odkrywcą sławnego

Salwarsanu 606- pierwszego skutecznego leku

przeciw kile) uzyskując produkt o 75%

skuteczności.

Surowica przeciwtężcowa sprawdziła się w pełni

dopiero w czasie I wojny światowej, uratowała

wtedy setki tysięcy żołnierzy, gdy dowództwo

1892

Pracownik Instytutu Pasteura doktor Waldemar

Haffkine testuje na sobie opracowaną szczepionkę

przeciw cholerze . Profilaktyczna szczepionka

składa się z osłabionych przez gorące powietrze

przecinkowców cholery.

Prawdziwe nazwisko Haffkina brzmiało Vladimir

Kavkin, pochodził bowiem z rodziny żydowskiej

mieszkającej w Odessie. W roku 1889, w kilka lat

po ukończeniu studiów zbiegł z Rosji przed

prześladowaniami politycznymi i religijnymi.

Początkowo przebywał w Szwajcarii, potem

pracował jako bibliotekarz w Instytucie Pasteura.

Tu jednak szybko zorientowano się w jego

zdolnościach i umożliwiono pracę naukową, która

szybko zaowocowała opracowaniem szczepionki

przeciw cholerze.

W roku 1893 Haffkine wyjechał na zaproszenie

wicekróla Indii Lorda Dufferina udaje się do

Kalkuty, gdzie przy pomocy swojej szczepionki

udaje mu się ugasić trwającą właśnie epidemię.

Podobny sukces notuje w Bombaju w roku 1896. W

tym mieście osiada na najbliższych 20 lat, zakład tu

swój instytut (nazwany później jego imieniem),

organizuje w całych Indiach masowe szczepienia.

Walczy także o podniesienie poziomu higieny we

wszystkich krajach północnej Afryki i południowo-

zachodniej Azji, gdyż jak twierdzi, tylko to w pełni

może uchronić Europę przed wielkimi epidemiami

chorób zakaźnych.

1895

Polski chemik Marceli Nencki , kierownik Zakładu

Chemii Instytutu Medycyny Doświadczalnej w

Historia ważniejszych szczepień ochronnych

strona 4 z 9

Petersburgu, opracowuje surowicę przeciw

groźnej chorobie zakaźnej bydła- księgosuszowi

której zaszczepiono zarówno katolickich

misjonarzy jak i tysiące Chińczyków. Skuteczność i

tolerancja szczepionki Weigla okazały się

wspaniałe. Podobne akcje przeprowadzono w

Afryce w Etiopii, Algierii, Tunisie i Maroko.

Profesor Rudolf Weigl w okresie międzywojennym

dwukrotnie kandydował do Nagrody Nobla, jednak

jego przesadna skromność i niechęć do

jakiegokolwiek rozgłosu sprawiły, że sprawa nie

nabrała koniecznego rozgłosu.

Po raz trzeci jego kandydaturę zgłosili Niemcy w

okresie II wojny światowej, Weigl jednak

kategorycznie odmówił ewentualnego przyjęcia

nagrody.

1907

Francuz Albert z Instytutu Pasteura i Niemiec

Alfred Wolff- Eisner jako pierwsi stosują

tuberkulinę do testu określającego kontakt z

prątkami gruźlicy.

1910

W roku 1910 Emil Behring, po trzech latach

pobytu w klinice dla nerwowo chorych, powraca do

laboratorium i opracowuje nową szczepionkę

mającą chronić przed błonicą przez czynne

uodpornienie , nazywa ją AT- Toksyna-

Antytoksyna. Jest to mieszanina jadów i

przeciwjadów błonicy, wymieszana w takim

stopniu, że jadu jest nieco więcej. Lekarze

niemieccy uznają AT za szczepionkę godną

zaufania i rozpoczynają powszechne stosowanie,

dzięki czemu w Niemczech błonica zaczyna

wkrótce zanikać.

Behring był tytanem pracy, o swoim wkładzie w

naukę pisał: „Powodowało mną pragnienie, by

celem życia uczynić zadanie ważne i godne.

Dlatego być może od początku wybierałem takie

choroby, które szczególnie ludzi dręczą i których do

tej pory nie potrafiono zwalczyć.”

Zaczynał jako syn ubogiego nauczyciela, umierał

jako wybitny naukowiec, laureat Nagrody Nobla,

dzięki któremu ocalono tysiące ludzkich istnień,

właściciel jednej z największych fabryk

farmaceutycznych w Europie, obdarzony przez

panującą w Niemczech dynastię Hohenzollernów

dziedzicznym tytułem szlacheckim. Zapłacił jednak

za to cenę przedwczesnej starości i obłędu.

1923

Pracownik Instytutu Pasteura, lekarz weterynarii

Gaston Ramon we współpracy z Glennym

publikuje swoje prace dotyczące nowego sposobu

szczepienia przeciwko błonicy- przez podanie

anatoksyn . Była to nowa –w stosunku do surowicy

z antytoksynami opracowanej przez Behringa-

metoda walki z błonicą.

Anatoksyny są to toksyny bakteryjne pozbawione

poprzez działanie czynników fizycznych i

chemicznych (np. długotrwałe działanie

formaldehydem w temperaturze 37- 39 ºC)

właściwości szkodliwych. Zachowują jednak –po

odpowiednim oczyszczeniu- zdolność do

wywoływania odpowiedzi immunologicznej.

Zapadalność na choroby u osób szczepionych np.

dzieci szczepionych anatoksyną błoniczą jest

kilkakrotnie mniejsza niż wśród nieszczepionych.

Warto przypomnieć, że mechanizm działania

anatoksyn w znacznej mierze wyjaśnił kierownik

działu mikrobiologii rolniczej Instytutu Pasteura

Polak Jan Danysz.

Ramon uzyskał ponadto wzmocnienie działania

anatoksyny poprzez podawanie jej łącznie z

adjuwantem (łac. adjuvare - pomagać).

Dziś wiemy, że rolą adjuwantu jest wzmocnienie

immunogennośći antygenu poprzez zagęszczenie

antygenu szczepionkowego oraz wzbudzenie

miejscowego odczynu zapalnego i

immunostymulacji odpowiedzi humoralnej i

komórkowej. Ramon jako adjuwantów używał np.

rozgotowanej tapioki, agaru, lecytyny czy oleju

kukurydzianego.

1919

Polak Rudolf Weigl opracowuje pierwszą

skuteczną szczepionkę przeciwko tyfusowi

plamistemu. Staje się to możliwe dzięki

(opracowanej również przez niego) metodzie

sztucznego zakazania wszy zarazkami tyfusu.

Polegała ona na wprowadzeniu ich do jelit metodą

lewatywy. Komórki nabłonka jelitowego wszy stają

się wówczas doskonałą pożywką dla zarazków

tyfusu.

W niepodległej Polsce Rudolf Weigl zostaje

profesorem zwyczajnym i pierwszym kierownikiem

Katedry oraz Zakładu Biologii Ogólnej przy

Wydziale Lekarskim który sam organizuje.

Przyjeżdżają tu naukowcy z całego świata aby

poznawać tajniki opracowanej przez Weigla

metody produkcji szczepionki. Światowy rozgłos

przynosi mu akcja szczepień w Chinach, w trakcie

1921

Francuzi- bakteriolog Albert Calmette (na zdjęciu)

z Instytutu Pasteura, wsławiony opracowaniem

skutecznej surowicy przeciw dżumie i jadowi

wężów oraz weterynarz Camille Guérin

wypróbowali na dziecku urodzonemu z matki

gruźliczki od dawna oczekiwaną szczepionkę

Historia ważniejszych szczepień ochronnych

strona 5 z 9

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: