03_Popyt, podaż, RYNEK
(dr Marian Krupa®)
AGENDA:
1. Idea rynku w ekonomii
2. Popyt, podaż, cena równowagi
3. Czynniki determinujące kształt krzywej popytu i podaży
4. Dynamiczny model pajęczyny
RYNEK – zespół warunków, które doprowadzają do kontaktu miedzy kupującymi a sprzedającymi w procesie wymiany dóbr i usług. [D. Begg...]
Rynek – transakcje kupna i sprzedaży oraz warunki, w jakich one przebiegają.
Rynek pełni funkcję regulatora procesów gospodarczych.
Przez grę popytu i podaży dokonuje obiektywnej wyceny poszczególnych towarów, czyli ustala ich ceny.
Mechanizm rynkowy w gospodarce rynkowej jest podstawowym mechanizmem alokacji zasobów do poszczególnych dziedzin wytwarzania.
[R. Milewski]
RYNEK - jakiekolwiek miejsce, gdzie dokonuje się sprzedaży i zakupu towarów. Równie dobrze może to być konkretne miejsce fizyczne, jak i nie fizyczne - np. światowa sieć telekomunikacyjna, przy pomocy której są nabywane i zbywane akcje.
[B. Oyrzanowski]
RYNEK - syntetyczne pojęcie określające proces prowadzący do tego, że decyzje gospodarstw domowych dotyczące konsumpcji alternatywnych dóbr, decyzje przedsiębiorstw o tym, co i jak wytwarzać oraz decyzje pracowników dotyczące tego, jak wiele i dla kogo pracować, zostają wzajemnie uzgodnione dzięki odpowiednim dostosowaniem cen.
[D. Begg...]
RYNEK - to proces, w którym nabywcy i sprzedawcy określają przedmiot obrotu i warunki tego obrotu, a więc decydują o cenach i ilościach towaru będącego przedmiotem kupna-sprzedaży oraz - ewentualnie - o innych warunkach, takich jak termin dostaw, sposób i termin płatności, rodzaj opakowania itd.
Współczesny rynek to niekoniecznie konkretne miejsce styku sprzedaży i kupna; wiele transakcji zawieranych jest telekomunikacyjnie między zainteresowanymi podmiotami.
[J. Laudańska-Trynka]
Mechanizm rynkowy - składa się z oddolnych procesów dostosowawczych między zgłaszającymi zapotrzebowanie a występującymi z ofertą towarową.
Mechanizm rynkowy ma charakter integralny. Aby w pełni działał, współcześnie muszą funkcjonować wszystkie rynki (makroekonomia): produktów gotowych i usług, siły roboczej, ziemi, rynek kapitałowy, a w ramach ostatniego - również walutowy, jeśli procesy dostosowawcze dokonują się w skali międzynarodowej.
„Niewidzialna ręka” - A. Smith w opublikowanym dziele pt. „Bogactwo narodów” dowodził, że kierujące się własnym interesem jednostki są w swoim postępowaniu prowadzone przez „niewidzialną rękę” w kierunku takich działań, które służą celom społeczeństwa jako całości.
Rynek można klasyfikować według różnych kryteriów podziału:
1) według przedmiotu obrotu: rynek produktów i usług, rynek czynników produkcji
(ziemia, praca, kapitał);
2) według zasięgu geograficznego: rynek lokalny, regionalny, krajowy,
międzynarodowy, światowy (rynek globalny);
3) w zależności od sytuacji (pozycji) na rynku: rynku sprzedawcy lub rynku nabywcy;
4) w zależności od stopnia jednorodności przedmiotu transakcji: rynek homogeniczny (jednorodny), np. rynek ropy naftowej, rynek pszenicy; rynek heterogeniczny, np. rynek pracy;
5) w zależności od stopnia wyrównywania się ceny (mechanizm rynkowy) rynek doskonały i niedoskonały (monopolistyczny).
[R. Milewski].
Rynek doskonały – charakteryzuje się:
1) dużym rozproszeniem po stronie popytu i podaży;
2) brakiem barier wejścia na rynek;
3) przejrzystością przeprowadzanych transakcji (transparencja);
4) jednorodnością dóbr.
Rynek monopolistyczny – w sytuacji ekstremalnej oznacza on sytuację, w której występuje jedno przedsiębiorstwo mające wyłączność produkcji i zbytu jakiegoś towaru i ono kształtuje ceny a nie rynek. [R. Milewski].
Wolny rynek – umożliwia ustalanie cen wyłącznie w wyniku gry sił podaży i popytu.
„Czarny rynek” – sytuacja na rynku spowodowana utrzymywaniem przez państwo cen maksymalnych poniżej ceny równowagi powodująca konieczność reglamentacji towarów – przeprowadzanie transakcji na poziomie ceny rynkowej w sposób nieoficjalny.
[D. Begg]
Popyt – ilość dobra, jaką nabywcy gotowi są zakupić przy różnym poziomie ceny.
Podaż – ilość dobra, jaką sprzedawcy są gotowi zaoferować przy różnym poziomie ceny.
Krzywa popytu – wskazuje w sposób graficzny zależność między ceną a rozmiarami zapotrzebowania (popytu) na dany towar lub usługę przy założeniu „ceteris paribus”.
Krzywa podaży – ukazuje zależność między ceną a ilością oferowanych towarów (podaży) przy innych wielkościach nie zmienionych („ceteris paribus”):
CENA RÓWNOWAGI – cena równoważąca rynek. Oznacza to, że przy tej cenie rozmiary zapotrzebowania są równe ilości oferowanej.
Równowaga - Jest to sytuacja, w której zarówno kupujący, jak i sprzedający są zadowoleni z istniejącej kombinacji cen oraz ilości kupionych i sprzedanych towarów, a przy tym nie ma tendencji do zmiany tego stanu rzeczy.
Cena równowagi rynkowej - cena zrównująca wielkość popytu z wielkością podaży. Jest to więc cena, przy której zrównane są wielkości zamierzonych zakupów z wielkością oferty towarowej.
[A. Jabłońska]
Nadwyżka popytu – sytuacja na rynku kiedy przy danej cenie wielkość zapotrzebowania (popytu) przewyższa ilość oferowaną (podaż).
Nadwyżka podaży – ilość oferowana przy określonej cenie przewyższa rozmiary zapotrzebowania na rynku dóbr i usług.
KONTROLA CEN (interwencja państwa) – polega na administracyjnym określeniu cen minimalnych lub cen maksymalnych.
DYLEMAT?
Kogo chronimy: konsumentów czy producentów?
Perspektywa konsumenta:
Ustanowienie ceny maksymalnej jest skuteczne wówczas,
gdy jej poziom znajduje się poniżej poziomu ceny równowagi wolnorynkowej.
Perspektywa producenta:
Poziom ceny minimalnej musi być ustalony powyżej ceny równowagi.
Wtedy cena ta skutecznie obniża wielkość popytu.
Każdy czynnik powodujący wzrost popytu przesuwa
krzywą popytu na prawo,
podnosząc cenę równowagi oraz ilość dobra w punkcie równowagi.
1. W przypadku krzywej popytu wyróżniamy trzy główne obszary determinując kształt badanej krzywej:
1) ceny innych dóbr (dobra substytucyjne, komplementarne);
2) dochody nabywców;
3) Gusty – preferencje konsumentów (moda).
...
sonko_21