Czytanie - zadania.pdf - gramatyka1-3 - okiennik_

CZYTANIE

TEKSTY POPULARNONAUKOWE

Ziemia krąży wokół Słońca po drodze zwanej orbitą. Pełny obieg Ziemi trwa jeden

rok. W czasie tego ruchu oś ziemska jest stale skierowana w stronę Gwiazdy Polar-

nej i nachylona do płaszczyzny orbity

pod kątem około 67°. Występowanie

pór roku jest właśnie skutkiem tego

nachylenia, ponieważ w czasie ruchu

Ziemi po orbicie różne obszary kuli

ziemskiej są mocniej lub słabiej nasło-

neczniane. Przez pół roku bardziej

nasłoneczniona jest półkula północna,

a przez następne pół roku – półkula

południowa. Gdy na półkuli północnej

zwierzęta szykują się do zimy, na po-

łudniowej ptaki zaczynają zakładać

gniazda.

wiosna

zima

lato

jesień

1. Ile czasu potrzebuje Ziemia, by okrążyć Słońce?

A. Pół roku. B. Trzy miesiące. C. Jeden rok. D. Jeden dzień.

2. Jeśli na półkuli północnej trwa jesień, to na półkuli południowej

A. kończy się jesień.

B. jest wiosna.

C. zaczyna się zima.

D. jest lato.

Próby uruchomienia telewizji w Polsce były podejmowane

jeszcze przed rokiem 1939. Prowadzone od 1935 roku prace

badawcze nad przekazem telewizyjnym przerwała jednak

II wojna światowa. Ich wznowienie stało się możliwe dopiero w

roku 1947.

W październiku 1952 roku z eksperymentalnego studia w Warszawie został wy-

emitowany pierwszy polski program telewizyjny.

Regularną (cotygodniową) emisję programów (najpierw półgodzinnych, później

godzinnych) telewizja rozpoczęła od stycznia 1953 roku. Nadawane programy można

było oglądać w kilkudziesięciu warszawskich świetlicach i klubach, w których zainsta-

lowano odbiorniki telewizyjne. Zasięg nadajnika umieszczonego na 8. piętrze budyn-

ku w centrum stolicy był jednak niewielki.

Nadawanie dłuższych i bardziej różnorodnych programów oraz zwiększenie za-

sięgu odbioru stało się możliwe w roku 1954 dzięki uruchomieniu nowego studia te-

lewizyjnego oraz nowej stacji nadawczej.

Na podstawie książki S. Miszczaka

3. Wybierz tytuł odpowiedni dla całego tekstu.

A. „Twórcy polskiej telewizji”

B. „Początki telewizji w Polsce”

C. „Wczoraj i dziś polskiej telewizji”

D. „Dzieje polskiego radia i telewizji”

4. Pierwszy polski program telewizyjny nadano w roku

A. 1935 B. 1947 C. 1952 D. 1954

5. W roku 1953 audycje telewizyjne oglądano w Polsce

A. tylko w studiu telewizyjnym.

B. w kilkudziesięciu miejscach w Warszawie.

C. w każdym domu w Warszawie.

D. prawie w całym kraju.

Od jak dawna ludzie wypiekają chleb? Trudno odpowiedzieć na to pytanie. Wia-

domo jednak, że robili to już w starożytnym Egipcie.

U ludów słowiańskich, oprócz zwykłego chleba, spotykamy chleby obrzędowe,

związane z różnymi świętami i uroczystościami. Były więc chleby weselne – kołacze,

zapustne – racuchy, wielkanocne – baby i pogrzebowe – perebuszki.

W średniowieczu wypiekano około 10 gatunków chleba, a w wieku XVI, gdy rosło

spożycie, mnożyły się też jego rodzaje. Za najlepszy uważano chleb pszenny, zwany

królewskim. Znane były także chleby z owsa, jęczmienia, gryki i prosa.

Za panowania ostatnich Jagiellonów, Zygmunta I Starego (1506 – 1548) i jego

syna Zygmunta Augusta (1548 – 1572), Polska stała się spichlerzem Europy. Wisłą

płynęły do morza statki ze zbożem, na które w Gdańsku czekali zagraniczni kupcy.

Kraj się bogacił, co wpływało na ożywienie różnych dziedzin życia. Rozkwitała kultu-

ra, toteż czasy zygmuntowskie przeszły do historii jako złoty wiek. W Polsce przeby-

wało wtedy wielu Włochów. W 1518 roku przybyli z księżniczką Boną, drugą żoną

Zygmunta I Starego, przyszłą matką Zygmunta Augusta. Włoska królowa zmieniła

nieco dworską kuchnię, zarządziła też uprawianie południowych warzyw (pietruszki,

sałaty, marchwi, pora, selera).

Kulinarne nowości dobrze się przyjmowały, ale nigdy nie wyparły chleba, który

w Polsce od niepamiętnych czasów otaczano niemal religijną czcią. Gdy przypad-

kiem upadł na ziemię, podnoszono go i przepraszając, całowano. Później, przed na-

poczęciem nowego bochenka, znaczono go znakiem krzyża. Chlebem i solą witano

dostojnych i miłych gości oraz nowożeńców na progu ich domu. Cyprian Kamil Nor-

wid (1821 – 1883), tęskniąc na emigracji za Polską, pisał:

Do Kraju tego, gdzie kruszynę chleba

Podnoszą z ziemi przez uszanowanie

Dla darów nieba...

Tęskno mi Panie.

O popularności i znaczeniu chleba w Polsce świadczą liczne przysłowia, np.: Chleb

pracą nabyty bywa smaczny i syty. , Gdzie wiele chleba, hojności trzeba. , Komu chleb

zaszkodzi, temu kij pomoże .

Liczne były gatunki chleba polskiego. Cudzoziemcy chwalili je, twierdząc, że na-

sze pieczywo ma prawdziwy chlebowy smak i aromat. Przygotowywane dawniej

w domach chleby razowe pieczone na liściach kapusty lub chrzanu, tzw. chleby wiej-

skie były wspaniałym przysmakiem. Z żalem trzeba stwierdzić, że dziś są rzadkim

rarytasem.

Na podstawie: M. Lemnis, H. Vitry, W staropolskiej kuchni i przy polskim stole , Warszawa 1980 r.

6. Słowianie wypiekali kołacze, aby uświetnić

A. uroczystości pogrzebowe.

B. obchody świąt.

C. uroczystości weselne.

D. zabawy karnawałowe.

7. Panowanie dynastii Jagiellonów na polskim tronie kończy

A. Zygmunt I Stary.

B. królowa Bona.

C. Zygmunt August.

D. Kazimierz Jagiellończyk.

8. W jaki sposób Cyprian Kamil Norwid uzasadnia szacunek Polaków dla chleba?

A. Polacy szanują chleb, bo często cierpieli głód.

B. Polacy utrzymują się z rolnictwa, toteż szanują chleb.

C. Chleb jest bardzo smaczny i dlatego jest szanowany.

D. Polacy szanują chleb, bo jest darem bożym.

9 . W przysłowiu Chleb pracą nabyty bywa smaczny i syty zawarta jest pochwała

A. pracowitości.

B. sytości.

C. chleba.

D. zaradności.

Dzieje chleba, stanowiącego podstawę naszego codziennego pożywienia, sięga-

ją czasów prehistorycznych. Już ludzie epoki kamiennej piekli na rozgrzanych ka-

mieniach płaskie placki z rozdrobnionych ziaren wymieszanych z wodą.

Starożytni z wypiekania chleba uczynili sztukę. Egipcjanie odkryli drożdże

i wynaleźli piec chlebowy. Grecy wypiekali ponad 70 gatunków pieczywa. W Rzymie,

gdzie w I w. p.n.e. istniało 300 piekarń, wynaleziono młyn wodny i udoskonalono pie-

ce chlebowe.

W średniowiecznej Polsce uprawiano różne zboża: żyto, proso, owies, jęczmień,

pszenicę. Ziemię pod uprawę orano radłami lub pługami. Dojrzałe zboża ścinano

sierpami. Do rozcierania ziaren na mąkę służyły żarna. Od XII wieku w różnych czę-

ściach Polski stopniowo upowszechniały się młyny i zaczęło się rozwijać piekarskie

rzemiosło. Najstarszy w Polsce cech piekarzy założono w Krakowie w 1260 roku na

mocy przywileju księcia Bolesława Wstydliwego.

Na podstawie: Ewa Sabelanka, W encyklopediach nie znajdziecie , Poznań 1981.

10. Historia chleba sięga czasów

A. nowożytnych. B. średniowiecza. C. prehistorycznych. D. starożytności.

11. Piec chlebowy wynaleziono w

A. Egipcie. B. Polsce. C. Grecji. D. Rzymie.

12. Do rozcierania ziaren zbóż służyły

A. radła. B. sierpy. C. żarna. D. pługi.

Chleb otaczano w Polsce od niepamiętnych czasów niemal religijną czcią

i wielkim szacunkiem. Gdy przypadkiem upadł na ziemię, podnoszono go

i przepraszając – całowano. Kromkę chleba dawano przy rozstaniu jako znak błogo-

sławieństwa na drogę i zapowiedź szczęśliwego powrotu. Chlebem i solą witało się i

wita po dzień dzisiejszy dostojnych i miłych gości oraz nowożeńców na progu ich

mieszkania. Chlebem częstuje się ubogich, skrzywdzonych, żebrzących. Trafił też

chleb do wielu przysłów i porzekadeł, np. Chleb najmocniej wiąże, Gdzie chleb i wo-

da, tam nie ma głoda.

Na podstawie: Maria Lemnis, Henryk Vitry, W staropolskiej kuchni , Warszawa 1980.

13. Tekst mówi o

A. smaku i gatunkach chleba.

B. tradycjach i zwyczajach.

C. znaczeniu przysłów.

D. wierzeniach religijnych.

14. W którym przysłowiu występuje uosobienie?

A. Nic po chlebie, kiedy brak zębów.

B. Chleb pracą nabyty jest smaczny i syty .

C. Głodnemu chleb na myśli .

D. Chleb płacze, gdy go darmo jeść .

Według starożytnych Greków świat fizyczny składał się z żywiołów, czyli wody,

powietrza, ognia i ziemi. Uważali oni, że wszystko, co jest stałe, jest ziemią, wszyst-

ko, co lekkie i nie opada na ziemię, jest powietrzem, wszystko, co płynne, jest wodą,

wszystko zaś, co gorące i lżejsze od powietrza, jest ogniem.

Na podstawie książki: A. Aduszkiewicz, P. Marciszak, R. Piłat, Edukacja filozoficzna

15. Z ilu żywiołów, według starożytnych Greków, składał się świat fizyczny?

A. Z jednego.

C. Z trzech.

D. Z czterech.

Starożytni Grecy wierzyli, że pory roku zmieniają się za sprawą bogini urodzaju

Demeter.

Pewnego razu władca podziemnego Tartaru Hades porwał Korę – córkę Deme-

ter. Zrozpaczona bogini rzuciła klątwę na ziemię, by ta nie rodziła więcej plonów, nie

złociła się urodzajem. Zeus zgodził się więc, by Kora dwie trzecie roku spędzała u

swej matki, zaś jedną trzecią roku u Hadesa, jako Persefona – pani podziemnego

królestwa. Uszczęśliwiona Demeter zdjęła klątwę z ziemi. Od tego czasu co roku na

wiosnę Demeter stroi ziemię w radosne szaty na powitanie swej córki, a późną jesie-

nią, gdy się rozstają, płacze deszczem nad swym matczynym losem.

16. Według Greków wiosna nadchodziła wraz z powrotem na ziemię

A. Demeter. B. Hadesa. C. Zeusa. D. Kory.

17. Jaka pora roku od początku do końca przemijała na ziemi, gdy Persefona prze-

bywała w Tartarze?

A. Lato. B. Jesień. C. Zima. D. Wiosna.

B. Z dwóch.

Od bardzo dawna człowiek marzył, by pływać jak ryba i żeglować po morzach.

Znana jest opowieść o niezwykłej morskiej tułaczce króla Itaki Odyseusza wracają-

cego spod Troi do ojczyzny. Przeżył on sztormy, katastrofy okrętów, zmagania wo-

jenne i niewolę. Nie pomógł mu nawet dar boga wiatrów Eola. Przyczyną nieszczęść

Odyseusza był gniew boga morza Posejdona. To jego zemsta sprawiła, że dopiero

po wielu latach, dzięki pomocy króla Feaków – Alkinoosa, strudzony żeglarz dotarł do

domu, gdzie czekała na niego wierna żona Penelopa i syn Telemach.

Niezwykłe przygody bohatera spod Troi barwnie opisał Homer w Odysei .

18. Zwrot pływa jak ryba oznacza, że ktoś

A. utrzymuje się na wodzie.

B. pływa bardzo dobrze.

C. żegluje po morzu.

D. ślizga się po falach.

19. W którym szeregu przedstawiono przebieg zdarzeń zgodny z tekstem?

A. Spotkanie z rodziną. Pomoc króla. Morska tułaczka.

B. Morska tułaczka. Spotkanie z rodziną. Pomoc króla.

C. Pomoc króla. Spotkanie z rodziną. Morska tułaczka.

D. Morska tułaczka. Pomoc króla. Spotkanie z rodziną.

20. Tytuł utworu Homera Odyseja wiąże się z imieniem władcy

A. morza.

C. wiatrów.

D. Itaki.

Niektóre ryby podejmują dalekie wędrówki związane z rozrodem, poszukiwaniem

pokarmu, zmianami pór roku. Śledzie wędrują tylko w obrębie mórz. Łososie i jesiotry

wędrują z mórz do rzek, a węgorze odbywają daleką drogę z wód śródlądowych do

Morza Sargassowego, które jest miejscem ich tarła.

21. Rybą, która odbywa wędrówki wyłącznie w obrębie wód słonych, jest

A. węgorz. B. śledź. C. łosoś. D. jesiotr.

Pszczoły to niezwykłe owady. Tworzą dobrze zorganizowane społeczeństwo,

w którym każdy owad pełni określone funkcje. Żyją w rodzinach, których liczebność

zmienia się w zależności od pory roku. Jesienią jedna pszczela rodzina liczy około

20 tysięcy osobników, wiosną liczba pszczół w rodzinie nieco się zmniejsza, a latem

wzrasta do 50 tysięcy i więcej.

W obrębie swego gniazda pszczoły utrzymują stale określoną temperaturę

i wilgotność odpowiadającą ich potrzebom. Dzięki zapasom pokarmu zgromadzonym

w gnieździe mogą przetrwać okres, gdy niska temperatura na zewnątrz uniemożliwia

im opuszczenie ula i nie mogą zbierać nektaru z kwitnących roślin.

Utarło się w naszym języku powiedzenie pracowity jak pszczółka , a pszczoły

stały się symbolem porządku, pilności i pracowitości. Nic dziwnego. Te owady

pracują od świtu do nocy nie tylko dla siebie i swej pszczelej rodziny. Zbierając

nektar z kwiatów, zapylają rośliny i dzięki temu zwiększają plony. To największy

pożytek, jaki mamy z pszczół. Wartościowe jest również wszystko, co wytwarzają:

miód, mleczko pszczele, wosk, kit. Nawet ich jad ma dużą wartość leczniczą.

Najbardziej znanym produktem wytwarzanym przez pszczoły jest miód

nektarowy. Jego odmiany zależą od gatunku roślin, z których kwiatów pszczoła

pobrała nektar. Są np. miody akacjowe, wrzosowe, lipowe, gryczane.

Na podstawie książki: V. Zamarowsky, Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej

B. Feaków.

Czytanie - zadania.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: