Anatomia 3.doc

Anatomia

                            Wykład 3

Wykład 3/ćwiczenia 3                                                                                                  9.11.2003

Układ pokarmowy – Funkcje:

-          Obróbka mechaniczna pokarmu

-          Przeróbka chemiczna

-          Wchłanianie treści pokarmowej

·         U mięsożernych przewód pokarmowy dłuższy 5 razy niż długość ciała

·         U przeżuwaczy dłuższy około 25 razy

Ściany przewodu pokarmowego:

è    Błona śluzowa pokryta nabłonkiem

è    Błona mięśniowa (ruchy perystaltyczne) – skupiska ułożone okrężnie tworzą zwieracze

è    Błona surowicza /otrzewna/ - bardzo cienka błona

Układ pokarmowy zaczyna się szpara ust a kończy odbytem

F     Jama ustna

Ø      Przedsionek – znajduje się na zewnątrz gdy zaciśniemy żeby; wielkość przedsionków jest zależna od gatunków; wyścielony

Ø      Jama ustna właściwa

F     Wargi

Ø      Górna – połączona z nozdrzami tworzy, tzw. Płytkę nosowo-wargową (np. ryj u świni)

Ø      Dolna

Ø      Mięsień okrężny ust tworzy ich rusztowanie, u owcy lusterko nosa tworzy rynienkę tak jak u psa; najbardziej ruchliwa warga górna u konia

F     Policzki – od wewnętrznej ujście gruczołów ślinowych; u psa od wewnętrznej strony brodawki policzkowe lub wargowe; również na wewnętrznej powierzchni policzka znajduje się brodawka przyusznicza (ujście ślinianki przyusznej)

F     Dziąsła – bardzo słabo unerwione, ale dobrze ukrwione

F     Zęby

Ø      Uzębienie wielopokoleniowe /poliphyodontyzm/ – ryby

Ø      Uzębienie dwupokoleniowe /diphyodontyzm/ – ssaki; mleczne i stale

Ø      Homodontyzm – brak zróżnicowania zębów

Ø      Heterodontyzm – ssaki /ale nie delfin/

­     Siekacze – J - i

­     Kły – C - c

­     Przedtrzonowe – P - p

­     Trzonowce – M – brak mlecznych

Ø      Brahiodontyzm – krótkokoronowe

Ø      Hypselodontyzm – długokoronowe

Ø      Thekodontyzm – tkwiące w zębodołach u ssaków

Budowa zębów długokoronowych:

-          Trzy składniki szkliwo, zębina i cement wymieszane są ze sobą /rolada/. Każdy z tych składników ma inna twardość i gdy ząb ściera się tworzy tarczowate kształty

Ø      Hodowlane nazwy zębów siekaczy:

­     Koń:

·         Cęgi

·         średniaki

·         Okrajki

­     Krowa:

·         Cęgi

·         średniaki wewnętrzne

·         średniaki zewnętrzne

·         Okrajki

Ø      Nazwy zębów:

­     Kły dzika

·         Górne – fajki

·         Dolne – szable

­     U psa - ostatni górny przedtrzonowiec i dolny pierwszy trzonowiec po obu stronach są to tzw. zęby łamacze służące do łamania kosci

PODZIAŁ ZĘBÓW ZE WZGLĘDU NA POWIERZCHNIĘ TRĄCĄ:

F     Listewkowate – lophodontyzm – koń - długokoronowe

F     Półksiężycowate – seledontyzm – krowa - długokoronowe

F     Guzkowate – bulodontyzm – świnia - krótkokoronowe

F     Stożkowate – sekodontyzm – pies - krótkokoronowe

! Przez cale życie zębina narasta i zarastaniu ulega kanał zęba; nowa zębina ma kolor ciemniejszy

F     Język – dobrze unerwiony

Ø      Budowa:

­     Nasada /korzeń/

­     Trzon

­     Wierzchołek

Ø      BRODAWKI

Mechaniczne:

·         Nitkowate – nadają aksamitny wygląd – pokryte nabłonkiem, który rogowacieje

·         Stożkowate – stożki do trzymania pokarmu

       Smakowe:

·         Grzybowate

·         Okolone

·         Liściaste

Ø      Pod językiem znajduje się wędzidełko języka a obok brodawka podjęzykowa (mięsko podjęzykowe)

F     Ślinianki

Ø      Duże

­     Przyusznica

­     Żuchwowa

­     Podjęzykowa

Ø      Małe

­     Policzkowe

­     Wargowe

­     Językowe

F     Podniebienie

Ø      Twarde

Ø      Miękkie – u konia podniebienie miękkie bardzo długie, co uniemożliwia mu wymiotowanie

F     Gardło

Ø      Otwory

­     Z jamy ustnej do gardła – cieśń gardzieli

­     Z jamy nosowej do gardła – nozdrza tylne – parzyste

­     Ujścia gardłowe trąbek słuchowych – parzyste

­     Wejście do krtani

­     Wejście do przełyku

F     Przełyk –umięśniony rurkowy przewód, którym pokarm wędruje z gardła do żołądka; ruch kęsów zachodzi dzięki przechodzącej wzdłuż przełyku fali perystaltycznej

Ø      Budowa, części:

­     Szyjna

­     Piersiowa

­     Brzuszna

Ø      Przełyk ułożony jest grzbietowo w stosunku do tchawicy, przechodzi trochę na lewo. Jest trochę dłuższy niż tchawica.

Ø      Przechodzi przez przeponę przez otwór przełykowy (przepona ma 3 otwory: przełykowy, aortowy i otwór żyły głównej)

Ø      Światło przełyku jest zamknięte

F     Żołądek

Ø      Jednokomorowy

­     Prosty

­     Złożony (mieszany)

Ø      Wielokomorowy

Ø      Żołądek wielokomorowy składa się z przedżołądków:

­     Żwacz /BRODAWKI/ - olbrzymi ok. 160 l

­     Czepiec /LISTEWKI/ - pięść mężczyzny

­     Księgi /BLASZKI/ - wielkość głowy ludzkiej

­     Trawieniec /FAŁDY SPIRALNE/ - żołądek właściwy

F     Jelito cienkie

Ø      Dwunastnica

­     Przewody doprowadzające:

·         Wątroba

·         Trzustka

Ø      Jelito czcze – najdłuższe

Ø      Jelito kręte /biodrowe/ bardzo krótkie – umięśnione aby „wepchnąć” papkę do okrężnicy

F     Jelito grube

Ø      Jelito ślepe /kątnica/ - u konia ma kształt odwróconego przecinka ok. 50 l, u królika bardzo dobrze rozwinięte; u człowieka i królika zakończone wyrostkiem robaczkowym

Ø      Okrężnica

­     Wstępująca

­     Poprzeczna

­     Zstępująca

Ø      Jelito proste

DUŻE GRUCZOŁY TRAWIENNE ZWIĄZANE Z DWUNASTNICA:

F     Wątroba HEPAR

Ø      Płaty:

­     Prawy

·         Boczny

·         Przyśrodkowy

­     Lewy

·         Boczny

·         Przyśrodkowy

­     Czworoboczny

­     Ogoniasty

Ø      W zagłębieniu miedzy płatem prawym i czworobocznym znajduje się pęcherzyk żółciowy (którego brak u konia)

F     Trzustka

Ø      Nieregularna bryła o zabarwieniu różowo – żółtym

Ø      Budowa:

­     Płaty:

·         Prawy

·         Lewy

­     Trzon

...