holandia.pdf

SYSTEMY EDUKACJI W EUROPIE – STAN

OBECNY I PLANOWANE REFORMY

HOLANDIA

1. Populacja uczących się i język nauczania

Łączna liczba ludności w Holandii wynosi 16,2 miliona. W 2003 r. w placówkach edukacyjnych

finansowanych przez państwo kształciło się łącznie 3,578 miliona uczniów i studentów.

Powszechnie przyjętym językiem nauczania jest standardowy język holenderski . W prowincji Fryzja

status języka urzędowego ma język fryzyjski , a szkoły we Fryzji prowadzą lekcje zarówno w języku

holenderskim, jak i fryzyjskim. Innych żywych lokalnych dialektów , np. dialektu Dolnej Saksonii,

można używać jako języka nauczania w placówkach edukacyjnych na tych obszarach, na których

ludność posługuje się tym językiem równolegle ze standardowym językiem holenderskim.

2. Administracja i finansowanie edukacji

Konstytucja gwarantuje prawo do zakładania szkół i prowadzenia kształcenia odzwierciedlającego

przekonania religijne, ideologie lub podejścia pedagogiczne. W związku z tym w Holandii istnieją

szkoły prowadzone zarówno przez państwo, jak i przez osoby i organizacje prywatne. Do szkół

prywatnych uczęszcza ok. 70% uczniów.

Szkoły publiczne i prywatne mają na mocy prawa równy status, co oznacza, że wydatkom państwa na

edukację publiczną muszą odpowiadać wydatki na edukację prywatną. W ramach swej autonomii w

zakresie organizacji kształcenia szkoły mogą samodzielnie decydować o treściach i metodach

nauczania. Tę autonomię ograniczają jednak standardy jakościowe określone przez Ministerstwo

Edukacji, Kultury i Nauki w przepisach dotyczących edukacji.

Charakterystyczną cechą holenderskiego systemu edukacji jest połączenie scentralizowanej polityki

edukacyjnej z decentralizacją w zakresie administracji oświatowej i zarządzania szkołami.

Rząd centralny sprawuje kontrolę nad edukacją za pomocą przepisów i innych uregulowań z

należytym uwzględnieniem przepisów Konstytucji. Podstawowe zadania władz centralnych w

dziedzinie edukacji dotyczą struktury i finansowania systemu, zarządzania placówkami publicznymi,

inspekcji, egzaminów i pomocy materialnej dla uczniów i studentów, a także promowania innowacji w

edukacji. Minister Edukacji, Kultury i Nauki odpowiada również za koordynację polityki naukowej oraz

politykę kulturalną i medialną.

Szkoły podstawowe i średnie są zarządzane na szczeblu regionalnym i lokalnym. W tych dwóch

rodzajach szkół obowiązują inne zasady zarządzania na szczeblu szkolnym.

Udział władz prowincji polega głównie na nadzorowaniu zgodności działań z przepisami i orzekaniu

w sprawach spornych. Rada Prowincji ma obowiązek zadbać o to, by na jej terenie funkcjonowała

odpowiednia liczba publicznych szkół podstawowych i średnich, oraz działa jako instancja odwoławcza

dla szkół prywatnych w przypadku decyzji podejmowanych przez władze gminne. Jeśli chodzi o

zarządzanie szkołami i program nauczania, rola prowincji jest ograniczona, częściowo ze względu na to, że

nie mogą one być właściwym organem władz dla placówek edukacyjnych.

Dla wszystkich szkół, zarówno publicznych, jak i prywatnych, na danym terenie władzami lokalnymi są

władze gminne .

Ogólne zasady zarządzania na szczeblu szkoły

Zarówno prywatne , jak i publiczne szkoły podstawowe i średnie mają umocowany prawnie organ

prowadzący, określany również jako „zarząd szkoły”. Organ prowadzący zajmuje się sprawami

administracyjnymi i zarządza podległą mu szkołą lub szkołami (odpowiadając za wszystkie istotne

aspekty organizacji szkoły, ustalanie polityki dotyczącej programu nauczania, sprawy kadrowe i

rekrutację uczniów). Organ prowadzący odpowiada za funkcjonowanie szkoły w zakresie uregulowanym

przepisami prawa.

Część uprawnień można przekazać dyrektorowi szkoły, ale również w takim przypadku

odpowiedzialność nadal spoczywa na organie prowadzącym.

- W przypadku publicznych szkół podstawowych i średnich funkcję organu prowadzącego może

pełnić organ wykonawczy władz gminnych. Alternatywnie, od 1987 r. rada gminy może przekazać

funkcje wykonywane przez władze gminne jako organ prowadzący szkoły publiczne innej

instytucji działającej na mocy prawa publicznego.

- Organem prowadzącym szkoły prywatne jest organ administracyjny działający na mocy prawa

prywatnego. Istnieją dwa rodzaje zarządów lub organów prowadzących szkoły: stowarzyszenia i

fundacje, przy czym ten drugi model jest najbardziej rozpowszechniony.

Nie istnieją pośrednie szczeble zarządzania pomiędzy rządem a placówkami kształcenia dorosłych i

kształcenia zawodowego .

Uczelnie zawodowe i uniwersytety są w pełni autonomiczne.

Nadzór nad jakością kształcenia sprawuje Inspektorat Oświatowy podległy Ministrowi Edukacji,

Kultury i Nauki. Oceniając kształcenie, Inspektorat kieruje się zasadą, że odpowiedzialność za jakość

nauczania spoczywa przede wszystkim na samych placówkach edukacyjnych.

3. Edukacja przedszkolna

W Holandii nie organizuje się kształcenia dla grupy wiekowej do 4 lat (formalnie 5 lat), natomiast

niemal wszystkie 4-latki (99,3%) uczęszczają do szkół podstawowych, choć kształcenie nie jest

obowiązkowe do czasu osiągnięcia przez dzieci wieku 5 lat.

4. Kształcenie obowiązkowe

a) Etapy

Szkolnictwo podstawowe ( Primair onderwijs )

Szkolnictwo podstawowe składa się z Basisschool (szkoły podstawowej) i

Speciale school voor basisonderwijs (specjalnej szkoły podstawowej)

Wiek: 5-12 lat

Szkolnictwo średnie ( Voortgezet onderwijs )

Szkoły przygotowujące do podjęcia studiów wyższych ( Voorbereidend

wetenschappelijk onderwijs – VWO, obejmujące gymnasium i atheneum )

Wiek: 12-18 lat

Szkoły średnie prowadzące kształcenie ogólne na wyższym etapie ( Hoger

algemeen voortgezet onderwijs – HAVO )

Wiek: 12-17 lat

Szkoły średnie prowadzące kształcenie przedzawodowe ( Voorbereidend

middelbaar beroepsonderwijs - VMBO )

Wiek: 12-16 lat

Szkoły średnie prowadzące kształcenie specjalne ( Speciaal voortgezet

onderwijs )

Wiek: 12-18/20 lat

Każde dziecko obowiązkowo uczęszcza do szkoły w pełnym wymiarze od pierwszego szkolnego dnia

miesiąca następującego po jego piątych urodzinach. Dzieci muszą kształcić się w szkole w pełnym

wymiarze przez 12 pełnych lat szkolnych i w każdym przypadku do końca roku szkolnego, w którym

kończą 16 lat. Następnie młodzież obowiązkowo uczęszcza do placówki prowadzącej kształcenie w

ramach obowiązku nauki co najmniej dwa razy w tygodniu przez kolejny rok. Młodzi ludzie, którzy

odbywają kształcenie praktyczne na podstawie odpowiedniej umowy w określonym sektorze

zatrudnienia, uczęszczają na zajęcia raz w tygodniu w ramach urlopu szkoleniowego i pracują w

pozostałe dni tygodnia.

Kształcenie obowiązkowe do wieku 16 lat jest bezpłatne, choć w szkołach średnich rodzice pokrywają

koszty podręczników.

b) Kryteriaprzyjęć

- Szkoła podstawowa:

• Do szkoły podstawowej przyjmuje się dzieci w wieku co najmniej 4 lat.

• Kształcenie w szkole podstawowej jest bezpłatne.

- Szkoła średnia

• Do szkoły średniej przyjmuje się uczniów po ukończeniu szkoły podstawowej lub specjalnej

szkoły podstawowej, na ogół w wieku 12 lat.

• Decyzje w sprawie przyjęcia do szkoły VMBO, HAVO lub VWO podejmuje organ

prowadzący (zarząd szkoły), który może powołać komisję rekrutacyjną, aby podejmowała

takie decyzje w jego imieniu. Komisja rekrutacyjna składa się z dyrektora i jednego lub kilku

nauczycieli z danej szkoły. W jej skład mogą także wchodzić dyrektorzy i nauczyciele ze

szkół podstawowych. Dyrektor szkoły podstawowej ucznia ma obowiązek przygotować

raport oceniający jego zdolności do nauki i poziom osiągnięć.

• Rekrutacja do szkół VMBO, HAVO i VWO odbywa się na podstawie oceny predyspozycji

uczniów. W tym celu najczęściej w ostatniej klasie szkoły podstawowej przeprowadza się

centralnie opracowane sprawdziany, które pozwalają ocenić poziom wiedzy i umiejętności

uczniów.

c) Dzienny/tygodniowy/rocznywymiarzajęć

Rok szkolny trwa co najmniej 200 dni od sierpnia do czerwca. Szkoły są czynne pięć dni w tygodniu,

ale w szkole podstawowej nie prowadzi się na ogół zajęć w środowe popołudnia.

Szkoła podstawowa

Łączny minimalny wymiar zajęć dydaktycznych w pierwszych czterech klasach wynosi 3 520 lekcji, a

w ostatnich czterech klasach – 4 000 lekcji. Dzień nauki w szkole może trwać maksymalnie 5,5

godziny (bez przerw), a zajęcia są równomiernie rozłożone w ciągu dnia. Dzień nauki można jednak

wydłużyć w przypadku, gdy organizuje się dodatkowe zajęcia, które mają zapobiec brakom i/lub

umożliwić nadrobienie braków w nauce. Uczniowie mają średnio 22 godziny zajęć tygodniowo w

pierwszych dwóch klasach i średnio 25 godzin zajęć tygodniowo w ostatnich sześciu klasach. O

godzinach rozpoczynania i kończenia lekcji oraz czasie ich trwania decyduje organ prowadzący szkołę

(zarząd szkoły).

Szkoła średnia

Zalecana liczba lekcji dla pierwszych trzech klas szkoły średniej (objętych kształceniem

obowiązkowym) określa orientacyjnie wymiar zajęć, w ramach którego można zrealizować założone

cele kształcenia. W tabelach przyjmuje się, że lekcje trwają 50 minut, a cele kształcenia można

osiągnąć w wymiarze 75% czasu zalecanego dla każdego przedmiotu. Z tego względu szkoły nie

muszą ściśle przestrzegać zaleceń z tabeli. Na przedmioty podstawy programowej należy jednak

przeznaczyć łącznie co najmniej 3 000 50-minutowych lekcji.

Dla szkół VMBO, HAVO i VWO określa się minimalną obowiązkową liczbę zajęć dla przedmiotów

społecznych, przedmiotów artystycznych i wychowania fizycznego.

Klasa IV zarówno w HAVO, jak i w VWO jest objęta kształceniem obowiązkowym, choć stanowi część

kształcenia w szkole średniej II stopnia.

d) Wielkość klas/podział uczniów na klasy

Nie istnieją zalecenia dotyczące liczebności klas. Uczniowie są dzieleni według wieku i uczęszczają

do klas o zróżnicowanym poziomie umiejętności. Klasy w szkole podstawowej mają jednego

nauczyciela do wszystkich przedmiotów, natomiast w szkole średniej uczą nauczyciele przedmiotu.

e) Programyitreści nauczania

Ministerstwo Edukacji określa ramowy program oraz szczegółowe treści przedmiotów obowiązkowych.

Szkoły opracowują plany i metody nauczania oraz wybierają materiały dydaktyczne.

Szkoła podstawowa

Obowiązkowymi dziedzinami kształcenia w szkole podstawowej są: koordynacja sensoryczna i

ćwiczenia fizyczne, język holenderski, arytmetyka i matematyka, język angielski, szereg przedmiotów

wymagających opanowania wiedzy faktograficznej, tj. geografia, historia, przedmioty przyrodnicze,

struktury społeczne (włącznie z wiedzą o polityce) i ruchy religijne i ideologiczne oraz zajęcia

rozwijające umiejętności ekspresji, umiejętności społeczne i życiowe i promujące zdrowy tryb życia.

Szkoły same decydują o tym, ile czasu przeznaczają na poszczególne przedmioty i kiedy prowadzą

lekcje tych przedmiotów. Jedynym ograniczeniem jest minimalna liczba lekcji w ciągu roku.

Szkoła średnia

- Klasy I-III

W pierwszych trzech klasach szkoły średniej (zaliczanych do kształcenia obowiązkowego na

poziomie średnim) podstawa programowa obejmuje 15 przedmiotów (1 000 lekcji po 50 minut

rocznie). Pozostałe 20% wymiaru zajęć (840 godzin) szkoły mogą przeznaczyć na samodzielnie

wybrane lekcje i inne zajęcia edukacyjne.

W pierwszych trzech klasach szkoły średniej uczniowie mają obowiązkowo co najmniej 1 280

lekcji po 50 minut rocznie.

W publikowanych przez ministerstwo tabelach określa się zalecaną liczbę lekcji każdego

przedmiotu przy założeniu, że lekcja trwa 50 minut.

W pierwszych trzech klasach HAVO i VWO obowiązkowy jest trzeci język nowożytny, natomiast

program nauczania gymnasium (stanowiącego część VWO) musi także obejmować łacinę lub

grekę.

- Klasa IV

• W VMBO klasa IV stanowi również część kształcenia na poziomie średnim I stopnia. Zalecany

plan nauczania obejmuje wszystkie 4 lata kształcenia, w tym 3 poprzedzające lata kształcenia

obowiązkowego na poziomie średnim.

• Zarówno w HAVO, jak i w VWO klasa IV jest objęta kształceniem obowiązkowym, choć

stanowi część kształcenia w szkole średniej II stopnia.

f) Ocena, promocja i kwalifikacje

Przez cały okres kształcenia w szkole podstawowej i średniej nauczyciele prowadzą ocenę ciągłą.

Szkoła podstawowa

Na zakończenie szkoły podstawowej uczeń otrzymuje świadectwo z informacjami o osiągnięciach w

nauce i wskazówkami dotyczącymi wyboru szkoły średniej. W większości (90%) szkół końcowe

osiągnięcia uczniów ocenia się za pomocą ogólnokrajowych sprawdzianów. Przepisy nie określają

zasad promocji. Istnieje możliwość powtarzania klasy, ale szkoły starają się zapewnić ciągłość

rozwoju ucznia.

Szkoła średnia

W ramach kształcenia obowiązkowego na poziomie średnim niektórzy uczniowie muszą powtarzać

klasę.

Jedynie cykl nauki w VMBO jest całkowicie objęty obowiązkiem szkolnym. Egzamin na zakończenie

VMBO składa się z dwóch części: egzaminu wewnętrznego, organizowanego przez szkołę, i

egzaminu zewnętrznego, przeprowadzanego centralnie.

5. Szkolnictwo średnie II stopnia i policealne

a) Rodzajekształcenia

Szkoły przygotowujące do podjęcia studiów wyższych ( Voorbereidend

wetenschappelijk onderwijs – VWO )

Wiek: 12-18 lat

Szkoły średnie prowadzące kształcenie ogólne na wyższym etapie

( Hoger algemeen voortgezet onderwijs – HAVO )

Wiek: 12-17 lat

Szkoły średnie prowadzące kształcenie zawodowe ( Middelbaar

beroepsonderwijs – MBO )

Wiek: 16-17/18/19/20 lat

b) Kryteriaprzyjęć

- Uczniowie kształcący się na pierwszym etapie HAVO i VWO mogą kontynuować naukę w tych

szkołach na poziomie średnim II stopnia.

- Uczniowie VMBO, którzy ukończyli program teoretyczny, mogą przejść do IV klasy HAVO pod

warunkiem, że ich przedmioty egzaminacyjne obejmowały matematykę i język francuski lub

niemiecki (język angielski jest obowiązkowym przedmiotem w VMBO). W przypadku niektórych

komponentów specjalistycznych obowiązują dodatkowe wymogi.

- Uczniowie ze świadectwami HAVO mogą zostać przyjęci do V klasy VWO.

- MBO: Zgodnie ze strukturą kwalifikacji kryteria przyjęć są następujące:

• kształcenie zawodowe na poziomie asystenckim lub podstawowym: kandydatów przyjmuje

się bez żadnych wymogów dotyczących dotychczasowego wykształcenia;

• kształcenie na poziomie profesjonalnym lub poziomie średniego szczebla kierowniczego:

• świadectwo ukończenia kształcenia przedzawodowego na poziomie średnim (VMBO) lub

• świadectwo ukończenia niższego etapu kształcenia ogólnego na poziomie średnim

(MAVO) lub

• dokument potwierdzający ukończenie pierwszych trzech klas wyższego etapu

kształcenia ogólnego na poziomie średnim (HAVO) lub kształcenia przygotowującego

do podjęcia studiów wyższych (VWO);

• kształcenie na poziomie specjalistycznym: przyjmuje się kandydatów posiadających

dokument potwierdzający ukończenie kształcenia na poziomie profesjonalnym w tym samym

zawodzie lub grupie zawodowej.

Na kursy kształcenia przemiennego i kursy dla pracujących (BBL) przyjmuje się wyłącznie osoby,

które przekroczyły wiek obowiązku nauki.

c) Programyitreści nauczania

Szkoły średnie ogólnokształcące (HAVO i VWO)

Uczniowie rozpoczynający naukę w IV klasie HAVO i V klasie VWO obowiązkowo wybierają jeden z

następujących profili:

- kultura i społeczeństwo,

- ekonomia i społeczeństwo,

- nauka i zdrowie,

- nauka i technika.

Każdy profil obejmuje:

- wspólny komponent, który jest taki sam dla wszystkich uczniów, niezależnie od wybranego

profilu; na ten komponent przeznacza się nieco mniej niż połowę czasu przewidzianego w

programie nauczania;

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: