Węgry za Karola Roberta i Ludwika Wielkiego.doc

Sylwia Ryznar

Węgry za Karola Roberta i Ludwika Wielkiego

Mówiąc o tym okresie na Węgrzech, kiedy krajem tym władała dynastia Andegawenów należy już na samym początku zaznaczyć, iż chodzi tu o lata panowania od roku 1301, kiedy to Karol Robert po raz pierwszy został koronowany, do roku 1382, który jest datą śmierci Ludwika Wielkiego, co było równoznaczne z upadkiem świetności dynastii andegaweńskiej na Węgrzech.

Objęcie tronu przez przedstawiciela rodu Andegawenów wiązało się od samego początku z dużymi trudnościami i sporami. Po śmierci Andrzeja III w 1301 roku na Węgrzech utworzyły się dwa skrajnie nastawione poglądowo stronnictwa. Do pierwszego z nich należeli ludzie zgromadzeni wokół osoby Karola Roberta, mający dla swoich działań poparcie papieża. Drugie stronnictwo starające się przeforsować kandydaturę do korony węgierskiej czeskiego księcia Wacława, syna Wacława II (króla czeskiego), miało w swoich szeregach część duchowieństwa, a także kilku przedstawicieli rodów magnackich.

Kiedy w 1301 roku Karol Robert został koronowany przez arcybiskupa Esztergomu na króla Węgier opozycjoniści natychmiast uznali tę koronację za nieważną i w tym samym roku odpowiedzieli na to wydarzenie koronacją Wacława (podczas koronacji przyjął imię Wacława V), która również była przeprowadzona nie do końca w zgodzie z prawem węgierskim . Przy takim obrocie wydarzeń rolę mediatora w tym sporze postanowił objąć sam papież. W roku 1303 zwołał on zjazd w Rzymie, po którym to mocno rozzłoszczony na Wacława za niestawiennictwo osobiste oraz przysłanie zaledwie trzech prawników, wydał bullę, w której skarcił Wacława oraz stwierdził, iż prawowitą dziedziczką tronu była królowa Neapolu – Maria oraz jej wnuk Karol Robert.

Nie od razu jednak udało się Andegawenowi odebrać Wacławowi tron i koronę. Dopiero gdy w 1304 roku podczas wycofywania się Wacława II z Węgier, gdzie przeprowadzał wyprawę wojenną, król Wacław opuścił kraj razem z ojcem i udał się do Czech. Jednakże już w 1305 roku na króla Węgier koronował się Otton, książę dolnobawarski, na którego ręce Wacław V zrzekł się praw do korony. Fakt ten jednak wywołał sprzeciw papieża Klemensa V, co w finale doprowadziło do obalenia władzy Ottona, który w 1308 roku oficjalnie zrzekł się praw do korony węgierskiej. W tej sytuacji Karol Robert po raz kolejny koronował się w 1309 roku jednak jeszcze nie koroną Świętego Stefana (znajdowała się wówczas w rękach jednego z magnatów), a gdy w 1310 roku odzyskał te królewskie insygnia koronował się ponownie, tym razem już zgodnie z prawem i wszelkimi obyczajami.

Kraj, nad którym objął władzę Karol Robert nie znajdował się w najlepszej kondycji. Już od czasów Beli IV Węgry rozbite były na części, którymi władali przedstawiciele najsilniejszych rodów węgierskich . Stworzyli oni na terenach sobie podległych małe państewka, niemal niezależne od reszty kraju. Oczywiste więc jest, że możnowładcom nie odpowiadała silna scentralizowana władza królewska. W takim wypadku nowy władca postanowił rozprawić się z buntownikami i w znaczny sposób osłabić ich pozycję.

Już w 1311 roku zajął on głos w konflikcie rodu Amadejów z mieszkańcami Koszyc (stając oczywiście po stronie tych drugich). Gdy po zawartej w tym samym roku ugodzie między królem i Amadejami ród ten nie dotrzymał jej warunków doszło do otwartego konfliktu zbrojnego, który swój finał znalazł w bitwie pod Rozgony (1312) zakończonej sukcesem Andegawena. Natomiast już w 1313 roku Karol Robert dowodził wyprawą na tereny zajmowane przez największego królewskiego wroga, Mateusza Csaka. Wynikiem tego było zdobycie Nagyszombat oraz zamku w Halloko.

W latach 1314-1316 udało się królowi pokonać większość rodów magnackich; zorganizował wyprawy m.in. na rody Borsy, panów z Koszeg, a także obalił władztwo synów wojewody siedmiogrodzkiego, Władysława Kana. Ogromnym sukcesem była również tzw. wyprawa komareńska w 1317 roku, której to efektem było znaczne osłabienie rodu Csaków. Wojska królewskie zdobyły Komarom i Visegrad (do którego w 1323 roku przeniósł stolicę z Temesvar), a sam patriarcha rodu zawarł z Karolem Robertem układ pokojowy, w którym przyrzekł swojemu władcy wierność. Jednakże zaledwie w rok później Mateusz Csak złamał warunki tego układu, co jako konsekwencje pociągnęło za sobą znaczny upadek pozycji rodu Csaków, aż do roku 1321, gdy po samobójstwie Csaka król przejął jego władztwo.

...