Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

Rys 24.2 Równowaga na rynku pieniądza.

Funkcja popytu na pieniądz LL została wykreślona dla danego dochodu realnego. Im wyższy jest koszt alternatywny utrzymania pieniądza, tym niższe zapotrzebowanie na jego realne zasoby. Wykres funkcji realnej podaży pieniądza przebiega pionowo w Lo. Punktem równowagi jest Eo a odpowiadająca mu stopa procentowa wynosi ro. Przy niższej stopie procentowej r1 występuje nadwyżka popytu na pieniądz AB. Musi jej towarzyszyć nadwyżka podaży obligacji. Powoduje ona spadek cen obligacji i wzrost stopy zwrotu z nich, podnosząc równocześnie stopę procentową do poziomu, przy którym  oba rynki powrócą do równowagi.

24.3 Stopa procentowa zapewniająca równowagę.

Przy danym dochodzie realnym LL jest funkcją popytu na realne zasoby pieniądza. Ograniczenie realnej  podaży pieniądza z Lo do L powoduje wzrost stopu procentowej zapewniającej równowagę z ro do r’. Wzrost ten pozwala zmniejszyć popyt na pieniądz i dostosować go do zmniejszonej podaży. Przy danej realnej podaży pieniądza Lo wzrost dochodu realnego powoduje przesunięcie krzywej popytu z LL do LL’. Stopa procentowa odpowiadająca warunkom równowagi musi wzrosnąć z ro do r”. Ponieważ wyższy dochód realny prowadzi do zwiększenia zapotrzebowania na realne zasoby pieniądza, wyższa stopa procentowa jest niezbędna, aby temu przeciwdziałać, tj. utrzymać popyt na pieniądz w ujęciu realnym na dotychczasowym poziomie wynikającym z nie zmienionej podaży pieniądza.

24.4 Stopa procentowa a kontrola podaży pieniądza.

Funkcja popytu na pieniądz LL została wyprowadzona dla danego dochodu realnego. Jeśli bank centralny jest w stanie ustalić realną podaż pieniądza Lo to stopa procentowa w punkcie równowagi wyniesie ro. Jeżeli np. bank centralny wyznaczy stopę procentową ro i dostarczy każdą ilość pieniądza, na jaką istnieje zapotrzebowanie, to wielkość podaży pieniądza wyniesie ponownie Lo. Aby móc kontrolować podaż pieniądza za pomocą stopy procentowej bank centralny musi znać położenie krzywej popytu. Jeśli stopa procentowa zostanie ustalona na poziomie r1 to będąca jej konsekwencją podaż pieniądza wyniesie L1, przy położeniu krzywej LL, ale zwiększy się do L1, jeżeli wykres funkcji popytu przebiega w położeniu LL’.

stopa %

r­­0

23.1 Czynniki określające podaż pieniądza.

Podaż pieniądza obejmuje gotówkę w obiegu i wkłady w bankach. Baza monetarna, wyemitowana przez bank centralny, składa się z gotówki w obiegu oraz rezerw gotówkowych banków. Ponieważ wkłady są wielokrotnością rezerw gotówkowych banków, mnożnik kreacji pieniądza jest większy od jedności. Baza monetarna to inaczej pieniądz wielkiej mocy, ponieważ jej część zostaje zwielokrotniona w efekcie kreacji przez system bankowy dodatkowych wkładów, które są najważniejszym składnikiem podaży pieniądza.

25.6 Krzywa IS

Krzywa IS obrazuje różne kombinacje dochodu i stopy procentowej, przy których rynek dóbr znajduje się w równowadze. Przy stopie procentowej ro funkcja popytu globalnego znajduje się w położeniu ADo. W części rysunku a) widać, że dochód odpowiadający warunkom równowagi wynosi wówczas Yo. Kombinację tę odzwierciedla punkt Eo w części b) rysunku. Przy niższej stopie procentowej r1 wykres funkcji popytu globalnego przebiega wyżej, np. w AD1. Dochód zapewniający równowagę wynosi teraz Y1, a odbiciem tej kombinacji jest E1 w dolnej części rysunku. Powtarzając ten zabieg dla wszystkich możliwych wysokości stopy procentowej możemy połączyć ze sobą wszystkie punkty, takie jak Eo i E1 i w rezultacie otrzymamy krzywą IS.

25.7 Krzywa LM

Zakładamy, że realna podaż pieniądza jest stała i wynosi M0.

Dla danego dochodu Yo wykres funkcji popytu na pieniądz przebiega w połażeniu LLo stopa procentowa zapewniająca równowagę jest zaś równa ro. W punkcie Eo na rysunku b) kombinacja ro i Yo prowadzi do ustalenia się równowagi na rynku pieniądza. Jeżeli dochód zwiększy się do Y1 to krzywa popytu na pieniądz w części a) rysunku przesuwa się w górę do położenia LL1, a stopa procentowa zapewniająca równowagę wyniesie r1. Ta ostatnia kombinacja dochodu i stopy procentowej jest symbolizowana przez punkt E1 w części b) rysunku. Powtarzając zabieg dla wszystkich dochodu i łącząc ze sobą odpowiednie punkty, takie jak  Eo i E1 na rysunku b) otrzymamy w rezultacie krzywą LM, która jest zbiorem różnych kombinacji stopy procentowej i dochodu zapewniających równowagę na rynku pieniądza.

28.7 Długo okresowa krzywa Philipsa

PC1

Ponieważ ludzi interesują zmienne realne, a nie nominalne, po zakończeniu procesu dostosowawczego podejmą oni działania pozwalające zmienić wielkości nominalne odpowiednio do tempa inflacji. Pionowa długookresowa krzywa Philipsa wskazuje, że gospodarka powróci ostatecznie do naturalnej stopy bezrobocia  U’ i to niezależnie od tempa inflacji. W długim okresie nie da się wybierać między inflacją a bezrobociem. Krótkookresowa krzywa Philipsa PC1, obrazuje natomiast opisany wyżej proces dostosowawczy  w krótkim okresie. Wysokość jej położenia zależy od tempa inflacji i wzrostu ilości pieniądza w ujęciu nominalnym w sytuacji równowagi długookresowej, co ilustruje punkt E na długookresowej krzywej Philipsa.

27.3 Naturalna stopa bezrobocia

Linie  LD, LF i AJ pokazują odpowiednio popyt na pracę, wielkość zasobu siły roboczej i liczbę pracowników skłonnych przyjąć ofertę pracy przy różnych stawkach płacy realnej. AJ przebiega na lewo od LF, ponieważ a)  niektórzy z wchodzących do zasobu siły roboczej zmieniają właśnie pracę, b) optymiści polują na jeszcze lepsze oferty pracy. Kiedy rynek pracy zostaje zrównoważony (punkt E), odcinek EF oznacza naturalną wielkość bezrobocia, tzn. liczbę osób należących do zasobu siły roboczej, lecz nie chcących podjąć pracę za płacę równowagi w’. Jeżeli siła związków zawodowych wystarcza do utrzymania stawki płac w2 w długim okresie, to rynek osiąga punkt A i odcinek AC, będący miarą naturalnego poziomu bezrobocia, wskazuje wielkość bezrobocia wybranego kolektywnie przez siłę roboczą forsującą płacę w2. 

31.1 Cykl koniunkturalny

Trend produkcji jest stale rosnący, ponieważ zwiększa się potencjał wytwórczy. Faktyczna wielkość produkcji waha się wokół tego trendu. Punkt A pokazuje depresję – dolny punkt zwrotny cyklu. W punkcie B zaczęła się faza ożywienia, która przeradza się w kryzys (depresję) ilustrowany przez punkt E, gdzie zaczyna się nowy cykl. Między analogicznymi punktami zwrotnymi dwóch kolejnych cykli, np. między A i E upływa około 5 lat.

Funkcja konsumpcji – obrazuje wielkość zamierzonej konsumpcji globalnej przy każdym poziomie rozporządzalnych dochodów osobistych.

Rozporządzalne dochody osobiste – są to dochody, jakie gospodarstwa domowe otrzymują od przedsiębiorstw, powiększone o wpłaty transferowe otrzymane od państwa i zmniejszone o podatki bezpośrednio płacone państwu. Są to inaczej dochody, jakie gospodarstwa mogą przeznaczyć na wydatki lub oszczędności.

Krańcowa skłonność do konsumpcji – jest to część każdej dodatkowej złotówki dochodu rozporządzalnego, którą gospodarstwa domowe pragną przeznaczyć na konsumpcję.

Krańcowa skłonność do oszczędzania – jest to część każdej dodatkowej złotówki dochodu rozporządzalnego, które gospodarstwa domowe pragną przeznaczyć na oszczedności.

Autonomiczny popyt konsumpcyjny – popyt nie zależy od wielkości dochodu. Gospodarstwa domowe chcą przeznaczyć na konsumpcję 8, nawet jeśli dochód wynosi 0.

Wykres funkcji konsumpcji obrazuje zamierzoną wielkość globalnej konsumpcji dla każdego poziomu dochodu. Przy zerowym dochodzie planowana konsumpcja wynosi 8. Jest to konsumpcja autonomiczna, nie związana z wielkością dochodu. Krańcowa skłonność do konsumpcji wynosi 0,7. Z każdej dodatkowej złotówki 70 groszy jest przeznaczone na konsumpcję, a 30 groszy na oszczędności.

Popyt inwestycyjny – oznacza zamierzony (planowane) przez przedsiębiorstwa powiększenie zasobów kapitału trwałego (fabryki i maszyny) oraz stanu zapasów.

Zakładamy, że w każdym momencie zamierzone inwestycje są wielkością stałą, niezależna od rozmiarów bieżącej produkcji i dochodu.

Popyt globalny – jest to suma, którą przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe planują wydać na dobra i usługi przy różnej wielkości dochodu.

Popyt globalny jest sumą wydatków, jakie gospodarstwa domowe planują przeznaczyć na konsumpcję. Ponieważ zakładany, że popyt inwestycyjny jest stały, konsumpcja jest jedyną częścią popytu globalnego, która rośnie wraz ze wzrostem dochodu. Dodanie stałego dochodu inwestycyjnego do funkcji konsumpcji C pozwala wykreślić funkcję popytu globalnego AD.

Produkcja w punkcie równowagi.

Przy stałych cenach i płacach równowaga krótkookresowa na rynku dóbr istnieje wtedy, kiedy popyt globalny lub inaczej – planowane globalne wydatki dokładnie zrównują się z faktycznie wytworzoną produkcją.

Linia 45o jest zbiorem punktów, których wartość na osi poziomej jest równa wartości na osi pionowej. Punkt przecięcia krzywej AD i linii 45o (punkt E) jest jedynym punktem, w którym popyt globalny AD jest równy dochodowi. Stąd też punkt E jest punktem równowagi, w którym planowane wydatki są równe faktycznej produkcji i faktycznemu dochodowi.

Cykl koniunkturalny – periodyczne wahania poziomu produkcji występujące w gospodarce rynkowej, cecha charakterystyczna dynamicznie rozwijającej się gospodarki.

Wyróżniamy 4 etapy klasycznego cyklu  koniunkturalnego:

Kryzys

-okres bezwzględnego spadku skali produkcji w gospodarce

-spadek płac, spadek cen

-wzrost bezrobocia

-bankructwo wielu przedsiębiorstw z punktu widzenia rynku

-pogarszająca się rentowność przedsiębiorstw i ograniczona wielkość inwestycji.

Depresja

-stabilizacja produkcji na niskim poziomie

-stabilizacja wysokiego bezrobocia i cen

-osiągnięcie równowagi gospodarczej na niskim poziomie

- bankructwo słabszych firm

-występowanie procesów przystosowawczych w przedsiębiorstwach do nowej sytuacji

-przygotowanie się najlepszych firm do ekspansji

Ożywienie gospodarcze

-wzrost popytu, początkowo głównie na dobra inwestycyjne

-uruchomienie nowych inwestycji

-wzrost siły nabywczej społeczeństwa

-początek ekspansji najlepszych firm

-początek wzrostu cen i poprawy rentowności produkcji

-spadek bezrobocia

-początek okresu tworzenia nowych firm

Rozkwit

-okres szybkiego wzrostu produkcji (jej wielkość przekracza max poziom osiągnięty przed kryzysem)

-wzrost zatrudnienia i płac

-wzrost cen i rentowności przedsiębiorstwa

-wzrost siły nabywczej społeczeństwa

-pod koniec okresu ograniczenie inwestycji, stabilizacja cen, ograniczenie wzrostu produkcji ( pierwsze symptomy kolejnego kryzysu)

W pewnym okresie czasu należy tworzyć rezerwy, a gdy koniunktura osiągnie dno, wtedy trzeba uruchomić te rezerwy. Z biegiem czasu dno kryzysu jest coraz płytsze. Podczas kryzysu istnieje popyt na dobra luksusowe, ponieważ są  tańsze niż normalnie ( nie ma alternatywy na wykorzystanie pieniędzy, nie ma inwestycji). Gdy ceny ustabilizują się zaczynają się inwestycję, inwestują firmy, najsilniejsze w lepsze technologie – obniżone zostają koszty produkcji – rosną dochody producentów wytwarzających środki produkcji – więcej pieniędzy – wzrost cen. W końcowej fazie rozkwitu gospodarczego produkcja wzrasta szybciej niż zarobki. Wzrost cen zostaje wyhamowany wraz z wyhamowaniem inwestycji, wzrasta poziom produkcji i ceny stabilizują się a następnie zaczynają spadać, pojawia się widmo kryzysu.

Przyczyny kryzysu:

- maksymalizacja zysku przez kapitalistę

- szybszy wzrost produkcji niż wzrost płac w okresie rozkwitu

- okresowe wahania wielkości inwestycji w skutek występowania efektu mnożnika.

Zagrożenie kryzysowi:

-obniżenie podatków – ożywienie gospodarcze – dochody budżetu państwa maleją wolniej, niż gdyby podatki były wysokie (efekt długoterminowy)

- dać ludziom więcej pieniędzy lub zająć się nadwyżką towarów na rynku, np. można dać podwyżkę bezrobotnym, próby zdjęcia towarów z rynku – topienie zboża, spuszczanie ropy

- zmniejszyć podatki, utrzymać poprzednie wydatki budżetu korzystać z rezerw

-  roboty publiczne – brak wpływu towaru na rynek, ale rośnie popyt

Stopa bezrobocia – jest to odsetek siły roboczej, która nie ma pracy, lecz jest zarejestrowana jako chcąca i będąca w stanie pracować

Rodzaje bezrobocia:

·         bezrobocie dobrowolne

- bezrobocie frykcyjne – chodzi o nie możliwy do obniżenia minimalny poziom bezrobocia, występujący w każdym dynamicznym społeczeństwie. Tworzą je osoby o ułomnościach fizycznych lub psychicznych, które praktycznie uniemożliwiają im podjęcie pracy zawodowej. Do tej kategorii zalicza się również osoby chwilowo pozbawione pracy ze względu na zmianę zawodu.

- Bezrobocie strukturalne – rodzaj bezrobocia, które powstaje ze względu na rozbieżność ludzkich kwalifikacji i rodzaju oferowanej pracy w warunkach zmieniającego się popytu i produkcji. Na przykład wykwalifikowany spawacz może pracować 25 lat w przemyśle stoczniowym, po czym – mając 50 lat – staje się zbędny, gdy przemysł ten ogranicza produkcję ze względu na konkurencję zagraniczną. Robotnik ten może być zmuszony do przekwalifikowania się i zdobycia umiejętności bardziej poszukiwanych w dzisiejszej gospodarce. Przedsiębiorstwa mogą jednak nie chcieć zatrudniać i szkolić starszych pracowników. Stają się oni wtedy ofiarami bezrobocia strukturalnego.

-Bezrobocie klasyczne – rodzaj bezrobocia pojawiający się wtedy, kiedy płaca jest rozmyślnie utrzymywana powyżej poziomu, przy którym krzywe podaży pracy i popytu na nią się przeci...