Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

Rozdział 1

Ekonomia – nauka o gospodarowaniu.

1.1.  Przedmiot ekonomii.

Ekonomia -  jest nauką, która bada w jaki sposób ludzie wykorzystują zasoby będące w ich dyspozycji w celu zaspokojenia różnorodnych potrzeb. Zasoby, którymi ludzie dysponują  są przekształcane w trakcie procesu produkcyjnego w dobra i usługi zaspokajające określone potrzeby.

Problem rzadkości zasobów i technologii.

Gospodarowanie odbywa się zawsze w określonym momencie czasu, gdy dostępne są tylko pewne ilości zasobów tj:

·      Praca – istnieje tylko pewna ilość ludzi zdolnych i chcących podjąć pracę;

·      Ziemia – określona jest ilość surowców naturalnych np. rud metali, ropy naftowej, węgla, hektarów ziemi;

·      Kapitał – są dostępne określone maszyny i  urządzenia.

Rzadkość jako problem w ekonomii występuje zawsze, gdy zapotrzebowanie ludzi na dobra przewyższa  możliwości wyprodukowania tycz dóbr.

Konieczność dokonywania wyborów.

Ograniczone zasoby i technologie, którymi dysponują ludzie w danym momencie mogą być w rozmaity sposób wykorzystane. Dlatego też ludzie musza dokonywać wyboru czyli decydować o tym co, jak i dla kogo produkować.

1

1.2.  Potrzeby człowieka.

Różnorodność potrzeb jest ogromna i dlatego można je rozmaicie klasyfikować. Przyjmując np. kryterium czasu, kogo dotyczą. Najpowszechniejsza teoria to teoria potrzeb Maslowa:

1)     Potrzeby fizjologiczne (np. pożywienie, ubranie, spanie).

2)     Potrzeby bezpieczeństwa (np. bezpieczeństwo życia, pracy).

3)     Potrzeby przynależności (np. akceptacja, nawiązywanie kontaktów).

4)     Potrzeby uznania (np. niezależność, prawo do decyzji).

5)     Potrzeby autorealizacji (np. realizacja własnych możliwości).

Ponadto potrzeby można podzielić na:

1)     Naturalne (związane bezpośrednio z biologicznym funkcjonowaniem człowieka.

2)     Kulturowe. (wykraczają poza biologiczne warunki życia i dotyczą np. nauki, rozrywek, podróży).

1.3.  Dobra i usługi.

Dobra to przedmioty materialne posiadające odpowiednią użyteczność dla konsumenta. Użyteczność jest to satysfakcja, którą uzyskuje on ze spożycia dobra lub usługi.

Podział dóbr.

1)     Dobra wolne – to dobra naturalne. Są dostępne w nie ograniczonych ilościach, w formie nadającej się bezpośrednio do użytku (np. powietrze, światło słoneczne).

2)     Dobra ekonomiczne – to dobra rzadkie, występujące w ograniczonych ilościach. Są wytwarzane przez człowieka. Mogą być wykorzystywane  do celów konsumpcyjnych lub produkcyjnych. Dzielą się na:

·         Dobra konsumpcyjne – służą bezpośrednio do zaspokajania potrzeb ludzkich. Dzielą się na:

Ø      Dobra trwałe.

Ø      Dobra nie trwałe.

·         Dobra kapitałowe – mają zastosowanie w procesach wytwarzania dóbr i usług.

Usługi polegają na świadczeniu użytecznych czynności w celu zaspokojenia określonej potrzeby. W wyniku jej działania nie powstaje żadne nowe dobro.

1.4.  Zasoby i technologie.

Dobra i usługi mogą być wytwarzane w oparciu o określone zasoby i technologie.

Grupy zasobów:

Technologia

Każdy produkt potrzebuje odmiennych zasobów, które muszą być ze sobą połączone w odpowiedni sposób. Wiedza, jak zasoby mogą być łączone w produkcyjny sposób – to technologia. Technologia produkcji wyznacza ilość i rodzaj zasobów koniecznych do wyprodukowania danego dobra.

Alokacja zasobów i technologii.

Ponieważ zasoby i technologie są ograniczone natomiast możliwości ich zastosowania są liczne i różnorodne, pojawia się problem gospodarowania, sprowadzający się do alokacji.

Alokacja - to rozdzielenie rzadkich zasobów między różnorodne możliwe ich zastosowania w procesie gospodarowania.             

1.5.  Gospodarowanie

Gospodarowanie – jest wielopłaszczyznowym procesem polegającym na ciągłym dokonywaniu wyborów związanych z problemem alokacji w sferze produkcji, wymiany, podziału, konsumpcji.

Produkcja – to działalność ludzka polegająca na przekształcaniu czynników wytwórczych w dobra i usługi producenci muszą zadecydować co?, ile?, jak?, wytwarzać czyli jak alokować czynniki wytwórcze.

Wymiana – jest to działalność ludzka związana z dostarczeniem efektów pracy człowieka od producenta do konsumenta. Wymiana obejmuje np. handel hurtowy, detaliczny.

Konsumpcja – oznacza spożycie czyli zużywanie dóbr i usług w celu zaspokojenia potrzeb ludzkich.

1.6.  Podmioty gospodarcze.

Podmioty gospodarcze to:

Gospodarstwo domowe – tworzą ludzie wspólnie zamieszkujący i podejmujący wspólne decyzje finansowe. Gospodarstwo domowe jest podstawowym podmiotem podejmowania decyzji dotyczących konsumpcji.

Przedsiębiorstwo – Jest to jednostka, która zatrudnia czynniki wytwórcze do wytwarzania dóbr i usług, które sprzedaje innym przedsiębiorstwom, gospodarstwom domowym bądź władzom gospodarczym.

Władza gospodarcza – reprezentują różnorodne agendy rządowe, instytucje i organizacje należące do rządu lub zapewniające mu swój byt.

1.7.  Wybór i koszt alternatywny

Wybór alternatywny – producent posiadane zasoby może przeznaczyć do wytwarzania wielu różnych dóbr. Decydując się na produkowanie np. mebli musi zrezygnować z innych możliwości wykorzystania posiadanych czynników produkcji.

Koszt alternatywny – jest równy korzyści jaką można było uzyskać w wyniku innego zastosowania zasobów do wytworzenia dóbr lub usług.

1.8.  Mikro i makroekonomia.

Mikroekonomia – bada określone decyzje alokacyjne podejmowane przez poszczególne podmioty gospodarcze na określonych rynkach.

Makroekonomia – bada ona problemy alokacji na poziomie całej gospodarki narodowej. Interesują ją takie zagadnienia jak np. wzrost gospodarczy, cykliczność rozwoju, alokacja, bezrobocie.

1.9.  Ekonomia pozytywna i normatywna.

Ekonomia pozytywna – zajmuje się światem takim jakim on jest, a nie takim jakim powinien być. Unika wprowadzania sądów wartościujących.

Ekonomia normatywna – zajmuje się sądami wartościującymi tzn. odpowiada na pytanie jakie powinny być np. ceny, poziomy produkcji, dochody, itd.

1.10.  Metody analizy ekonomicznej.

Prawo ekonomiczne – to trwałe związki i współzależności zachodzące między poszczególnymi kategoriami ekonomicznymi w procesie gospodarowania.

Abstrakcja teoretyczna – polega na wyodrębnieniu najistotniejszych elementów procesu gospodarczego oraz na pominięciu zbędnych szczegółów.

Rozdział 2

Gospodarka rynkowa.

2.1.  Podstawowe rodzaje systemów ekonomicznych.

Alokacja - to rozdzielenie rzadkich zasobów między różnorodne możliwe ich zastosowania w procesie gospodarowania.

Typy gospodarek:

1)     Gospodarka tradycyjna – o alokacji zasobów decyduje tradycja i przyzwyczajenia, a wielkość produkcji nieznacznie przekracza minimum niezbędne do przetrwania.

1)     Gospodarka rynkowa – oparta jest na mechanizmie cenowym i niewielkiej ingerencji rządu. Większość zasobów jest własnością prywatną a o ich alokacji decyduje rynek.

2)     Gospodarka kierowana – rząd ma i dysponuje władzą do kierowania czynnikami wytwórczymi kraju. Alokacja czynników odbywa się przez dyrektywy rządowe.

3)     Gospodarka mieszana - ma cechy gospodarek rynkowej i kierowanej.

2.2.  Rynki w gospodarce.

Rynek – to całokształt transakcji kupna i sprzedaży, to proces, w ramach którego kupujący i sprzedający określają co mają zamiar kupować i sprzedawać oraz na jakich warunkach.

Rodzaje rynków: