Finanse przedsiębiorstw_.doc

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

Pozycja finansowa firmy

1.1 pasywa

Bilans jest opisem pozycji finansowej jednostki na dany moment [zwykle "na dzień..."]. Pozycja finansowa przedstawia poziom i strukturę aktywów czyli umownie tego co firma "ma, posiada" oraz poziom i strukturę pasywów czyli tego co firma jest "winna". W  bilansie po stronie aktywów i pasywów ujęte są tylko takie pozycje które przepisy nakazują aby były ujęte na dany moment. Poza bilansem mogą występować istotne dla jakości sytuacji  finansowej firmy pozycje. Wiedza o nich pozwala odpowiednio korygować obraz jaki powstaje z samego bilansowego zestawienia aktywów i pasywów.

Co do układu bilansu, w sensie kolejności uporządkowania  aktywów i pasywów, w Polsce podobnie jak w Europie obowiązuje uszeregowanie pasywów według ogólnej zasady coraz krótszego okresu wymagalności (to jest terminu do zapłaty) czyli od kapitału własnego do zobowiązań krótkoterminowych a aktywów według stopnia ich płynności od niepłynnych aktywów trwałych do środków pieniężnych.

Dla banków natomiast układ aktywów i pasywów jest odwrotny. Pasywa od płatnych w najbliższym terminie do funduszu własnego a aktywa od środków pieniężnych do aktywów trwałych.

Istotne jest również to, że w przypadku banków i zakładów ubezpieczeń wymaga się podania pod bilansem  czyli jako jego integralną część  wielkości współczynnika wypłacalności i określonych pozycji należności i zobowiązań pozabilansowych. W przypadku pozostałych firm dane  o należnościach i zobowiązaniach warunkowych zawarte są w części "Dodatkowe informacje i objaśnienia".

Zachowując co do zasady układ bilansu według stopnia płynności i okresu wymagalności, obowiązuje prezentacja aktywnej i pasywnej strony bilansu w podziale dychotomicznym. Aktywa dzieli się zasadniczo na dwie grupy :

A długoterminowe [nazywane również trwałymi]

B. aktywa krótkoterminowe [nazywane również bieżącymi lub obrotowymi].

Kryterium podziału jest przewidywany na dzień sporządzania bilansu okres  korzystania z danego składnika dla celów osiągania przychodu, lub w przypadku inwestycji wzrostu wartości , uzyskania odsetek, dyskonta lub udziału w zysku to jest dywidendy, lub pobierania czynszu.

Jeśli okres ten ma być dłuższy niż 12 miesięcy to dany składnik traktuje się jako aktywa  długoterminowe. Jeśli nie dłuższy niż 12 miesięcy to jako składnik aktywów krótkoterminowych.

Przy pewnych zastrzeżeniach, o których powiemy dalej  podział ten można utożsamiać z płynnością , traktując aktywa  krótkoterminowe jako relatywnie bliższe płynnej gotówce a aktywa długoterminowe jako bardziej odległe od momentu możliwej ich zamiany na gotówkę. Gotówkę traktuje się zawsze jako pozycję aktywów  bieżących.

Struktura aktywów bilansu:

Pasywa z kolei podzielone są również na dwie części ale  kryterium podziału jest charakter źródła finansowania aktywów. Wartości wniesione i pozostawione w firmie przez akcjonariuszy/udziałowców i inne których źródłem pochodzenie nie jest zobowiązanie uznaje się za kapitał własny, nazywany również funduszem własnym. Pozostałe określa się jako zobowiązania lub jako zobowiązania prawdopodobne nazywane inaczej rezerwami.

Struktura pasywów bilansu:

Można wyróżnić dwa cele dla których sporządza się bilans. Pierwszy, to cel sprawozdawczy czyli opis sytuacji na pewien moment w przeszłości. Bilans jest częścią sprawozdania finansowego. Na niektóre jednostki a w szczególności mające siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium RP: 

-         spółki handlowe,

-         spółki cywilne,

-         inne osoby prawne z wyjątkiem NBP i Skarbu Państwa oraz

-         osoby fizyczne i spółki cywilne osób fizycznych o przychodach netto za poprzedni rok obrotowy o równowartości złotowej co najmniej 800 000 EUR

ustawa o rachunkowości nakłada obowiązek sporządzenia w ściśle określonych momentach sprawozdania finansowego.

Niektóre z tych jednostek, takie które nie osiągnęły dwóch z następujących trzech wielkości:

-         zatrudnienie nie więcej niż 50 osób

-         suma aktywów nie więcej niż równowartość złotową 2 mln EUR

-         przychody netto nie więcej niż równowartość złotową 4 mln EUR

mogą sporządzać sprawozdanie w formie uproszczonej [pozycje schematu bilansu oznaczone dużymi  literami i cyframi  rzymskimi].

Natomiast wszystkie:

-         banki,

-         zakłady ubezpieczeń,

-         jednostki działające na podstawie przepisów o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych oraz o funduszach inwestycyjnych i funduszach emerytalnych oraz

-         spółki akcyjne,

mają obowiązek nie tylko sporządzania ale i poddania badaniu i ogłaszania sprawozdania  finansowego.

Pozostałe jednostki mają  obowiązek badania i ogłaszania sprawozdania finansowego a więc i bilansu, który jest jego częścią tylko wtedy gdy spełniają dwa z trzech warunków:

·            zatrudnienie większe niż 50 osób

·            suma aktywów co najmniej równowartość 2.5 mln EUR

·            przychody netto co najmniej równowartość 5 mln EUR.

Struktura sprawozdania finansowego jest następująca:

-         wprowadzenie

-         bilans

-         rachunek zysków i strat

-         zestawienie zmian w kapitale własnym

-         rachunek przepływów pieniężnych

-         dodatkowe informacje i objaśnienia.

Za najważniejszą część Wprowadzenia uznać należy wskazanie czy sprawozdanie finansowe zostało sporządzone przy założeniu kontynuowania działalności w dającej się przewidzieć przyszłości oraz czy nie istnieją okoliczności wskazujące na zagrożenie kontynuowania tej działalności.

Jeśli założenie o kontynuacji działalności nie było uzasadnione lub też istniały zagrożenia kontynuowania działalności, to zasadniczo odmienne od rutynowego musi być podejście do wyceny aktywów i rezerw na zobowiązania.

Dodatkowe informacje i objaśnienia mają na celu przybliżenie zewnętrznemu użytkownikowi informacji  zawartej w sprawozdaniu finansowym, jej zdezegregowanie i pokazanie jakie zdarzenia w czasie między  kolejnymi dniami bilansowymi, początkiem i końcem roku obrotowego, doprowadziły do ukształtowania się  poszczególnych wielkości na danym poziomie. Dla  jednostek poza bankami i zakładami ubezpieczeń jest tu również miejsce na przedstawienie aktywów i pasywów pozabilansowych. Część "Dodatkowe informacje o objaśnienia "zawierają w szczególności:

-         szczegółowe zmiany w okresie od daty poprzedniego bilansu aktywów trwałych,

-         zmiany odpisów aktualizujących wartość środków trwałych, zapasów i należności,

-         istotne pozycje rozliczeń międzyokresowych czynnych,

-         strukturę własności kapitału podstawowego oraz zmiany w kapitale zapasowym i rezerwowym,

-         zmiany stanu rezerw (cele utworzenia, zwiększenia, wykorzystania, rozwiązania),

-         propozycje podziału zysku lub pokrycia straty,

-         podział zobowiązań długoterminowych według przewidywanego umową okresu spłaty:

do  1 roku

1 do 3 lat

3 do 5 lat

powyżej 5 lat

-         wykaz zobowiązań zabezpieczonych na majątku firmy,

-         wykaz zobowiązań warunkowych ( m.in. gwarancje, poręczenia, również wekslowe)

-         strukturę rzeczową i terytorialną przychodów netto,

-         rozliczenie głównych pozycji różniących podstawę opodatkowania i wynik finansowy,

-         koszty wytworzenia produktów na własne potrzeby,

-         wyjaśnienie przyczyn rozbieżności pozycji bilansowych i pozycji przepływów środków pieniężnych,

-         wynagrodzenia osób wchodzących w skład organów zarządzających i nadzorujących.

Drugi cel sporządzania bilansu to potrzeby planistyczne, sporządzenie projekcji wpływu zamierzonych i losowych zdarzeń na pozycję  finansową spółki w różnych momentach w przyszłości.

Bilans jest częścią sprawozdania finansowego i jest częścią planu finansowego. Jako część sprawozdania finansowego struktura bilansu i  stopień jego szczegółowości jest ściśle określony ustawą o rachunkowości.

Bilans jako cześć planu finansowego, jako na przykład załącznik do biznes planu, występuje w postaci jaką sporządzający uważa za właściwą. W tym zakresie nie ma  regulacji czy zwyczaju co do struktury bilansu czy jego szczegółowości. Decyduje cel sporządzającego bilans i oczekiwanie adresata planu finansowego.

Aktywa i pasywa są przedstawiane na ostatni dzień roku obrotowego do którego należy dzień na który sporządza się bilans i ostatni dzień poprzedniego roku obrotowego. Tym samym w każdym bilansie mamy w istocie dwa bilanse, aktualny i ten wcześniejszy o jeden rok obrotowy. Pozwala to ustalić  pewne istotne związki między poszczególnymi częściami sprawozdania finansowego a zwłaszcza przepływami pieniężnymi i bilansem.

Rok obrotowy to rok kalendarzowy lub inny 12 miesięczny okres, stosowany również do celów podatkowych. W przypadku zmiany roku obrotowego z kalendarzowego na inny 12 miesięczny okres lub też rozpoczęcia działalności w drugiej połowie przyjętego roku obrotowego, pierwszy rok obrotowy może być  dłuższy niż 12 miesięcy.

Przedsiębiorstwa mają pełną swobodę wybrania 12 miesięcznego okresu jako roku obrotowego. Wybór  odpowiedniego okresu ma czasami istotne znaczenie, zwłaszcza wtedy gdy wyniki finansowe silnie obciążone sezonowością. Jako przykład można podać sytuację gdy „dobry sezon” zaczyna się od czerwca i kończy w grudniu.  Jeśli wyrazem zewnętrznym takiej sezonowości jest poziom wyniku finansowego netto, tak jak widzimy w tabeli poniżej, to wybór roku obrotowego decyduje czy firma wykazuje przez cały okres zysk neto czy stratę netto.

Jeśli rokiem obrotowym będzie rok kalendarzowy to przez cały okres 12 miesięcy firma będzie wykazywała stratę netto i dopiero w ostatnim miesiącu, w grudniu wykaże wynik dodatni, zero.

Jeśli natomiast rokiem  obrotowym będzie okres lipiec-czerwiec  to przez cały 12 miesięczny okres wykazywany wynik będzie dodatni.