Prawo handlowe nie jest wyodrębnioną dziedziną prawa, jest gałęzią prawa cywilnego.
Prawo handlowe – zespół norm prawnych należących przede wszystkim do dziedziny prawa cywilnego (inaczej prywatnego), które regulują powstanie, ustrój i organizację przedsiębiorcy oraz czynności handlowe powstające pomiędzy tymi przedsiębiorcami oraz czynności handlowe powstające między przedsiębiorcami a innymi osobami w obrocie gospodarczym wewnętrznym i międzynarodowym.
Kodeks Spółek Handlowych (KSH) – ustawa z września 2000 roku, weszła w życie z dniem 1 stycznia 2001 roku.
Źródła Prawa Handlowego (wszystkie przepisy regulujące prawo handlowe)
1. Prawo stanowione (pisane):
2. Przepisy szczegółowe (szczególne) dotyczące konkretnych spraw np.: ustawa o przedsiębiorstwach państwowych, prawo spółdzielcze, ustawa o stowarzyszeniach
3. Prawo umowne – wzory umowy oraz regulaminy; wzory umów nie są normatywne – zależą od woli stron
4. Zwyczaj – normy prawne, które mają zastosowanie jeżeli przepis prawny do nich odsyła, przepis stosowany powszechnie na danym terytorium
5. Prawo zwyczajowe – w Polsce nie jest regulowane, stosowane tylko wtedy, kiedy występuje luka prawna
Osoba prawna – powstaje albo na mocy przepisów ustawy, albo na podstawie innego aktu prawnego (konstytutywne powstanie osoby prawnej np. sp. z o.o.)
Konsument – osoba, która zawiera umowę z przedsiębiorcą w celu nie związanym bezpośrednio z działalnością gospodarczą.
Incoterms – międzynarodowe reguły handlowe spisywane od 1934 roku, najnowszy jest z 2000 roku, jest to przepis względnie obowiązujący, należy do prawa zwyczajowego.
Przepis bezwzględnie obowiązujący – nie można go zmienić wola strony, przepis nakazujący nam coś.
Przepis względnie obowiązujący – przepisy, które mogą być zmienione wola strony.
Kolizje w stosowaniu źródeł prawa:
1. W przypadku kolizji norm względnie i bezwzględnie obowiązujących pierwszeństwo mają przepisy bezwzględnie obowiązujące
2. Jeżeli mamy kolizje norm prawnych względnie obowiązujących, ale wynikających z różnych źródeł prawa, pierwszeństwo maja postanowienia umowne.
3. Przepisy szczegółowe mają pierwszeństwo przed przepisami ogólnymi
4. Zwyczaj stosuje się tylko wtedy, gdy przepis prawa na to pozwala
Hierarchia źródeł prawa
1. Konstytucja
2. Ustawy
3. Międzynarodowe umowy ratyfikowane
4. Rozporządzenia wykonawcze
Ustawa „Prawo Działalności Gospodarczej” wprowadza zasady:
1. Zasada wolności gospodarczej – „co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone” – podlega ona ograniczeniom:
2. Zasada równości przedsiębiorców – przedsiębiorcy wykonują działalność gospodarczą na równych prawach, a wszelkie spory rozstrzygają sądy
3. Obowiązek wykonywania działalności gospodarczej na zasadach uczciwej konkurencji, poszanowaniu dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów
4. Obowiązek wykonywania działalności gospodarczej w warunkach określonych przepisami prawa, a w szczególności dbać o ochronę zdrowia i życia, ochronę środowiska, a także moralności publicznej
5. Obowiązek wykonywania działalności gospodarczej przez osobę legitymującą się posiadaniem stosownych uprawnień zawodowych.
Działalność gospodarcza – działalność wytwórcza, handlowa, budowlana i usługowa, a także działalność w dziedzinie wydobycia zasobów naturalnych, działalność o charakterze zarobkowym wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły, przepisów ustawy nie stosuje się do działalności w zakresie rolnictwa, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa, ogrodnictwa, agroturystyki i rybactwa śródlądowego.
Przedsiębiorca – osoba fizyczna, osoba prawna oraz nie mająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która we własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
Przedsiębiorca:
§ Osoby fizyczne
§ Osoby prawne (sp. z o.o., sp. akcyjne, przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie, podmioty, które mają osobowość prawną)
§ Osobowe spółki handlowe (sp. jawna, komandytowa, partnerska, komandytowo-akcyjne)
§ Wspólnicy spółki cywilnej
Prowadzenie działalności gospodarczej przez podmioty zagraniczne w Polsce:
1. Jeżeli obywatele państw obcych mają w Polsce prawo osiedlenia się, korzystają wówczas z takich praw jak obywatele Polski
2. Na zasadzie wzajemności osoby zagraniczne mogą wykonywać działalność gospodarczą jak przedsiębiorcy mające miejsce stałego pobytu lub siedzibę w Polsce
3. W przypadku braku zasady wzajemności osoby zagraniczne mogą podejmować działalność gospodarczą w formie spółki komandytowej, spółki z o.o. i spółki akcyjnej prawa polskiego
4. Przedsiębiorcy zagraniczni mogą także otworzyć w Polsce oddziały dla swoich działalności, oddziały muszą być zarejestrowane w KRS (Krajowym Rejestrze Sądowym) oddział może prowadzić działalność tylko w zakresie przedmiotu działalności tegoż przedsiębiorcy za granicą
5. Przedstawicielstwo przedsiębiorców zagranicznych, które może obejmować wyłącznie reklamę i promocję przedsiębiorcy
Mały przedsiębiorca – to taki, który w poprzednim roku obrotowym zatrudniał mniej niż 50 pracowników, a także osiągnął przychód netto ze sprzedaży towarów, usług oraz operacji finansowych nie przekraczający 7 milionów €, lub suma aktywów jego bilansu nie przekracza 5 miliomów €.
Średni przedsiębiorca – to taki, który w poprzednim roku obrotowym zatrudniał mniej niż 250 pracowników, osiągnął przychód netto nie przekraczający 40 milionów € luba suma aktywów jego bilansu nie przekroczyła 27 milionów €
Ustawa „Prawo działalności gospodarczej” – reguluje także samorząd gospodarczy, zrzeszanie się przedsiębiorców w samorządzie jest dobrowolne, w szczególności zrzeszają się oni w izbach gospodarczych i przemysłowych.
Przedsiębiorstwo
1. W znaczeniu podmiotowym możemy utożsamiać z przedsiębiorcą
2. W znaczeniu przedmiotowym – stanowi zespół składników materialnych i niematerialnych odpowiednio zorganizowanych do prowadzenia określonej działalności gospodarczej. W skład takiego przedsiębiorstwa wchodzą w szczególności:
3. W znaczeniu funkcjonalnym – oznacza prowadzenie określonej działalności gospodarczej
Od 2001 roku ujednolicono system rejestracji przedsiębiorców, jest to KRAJOWY REJESTR SĄDOWY – rejestr ten składa się z 3 rejestrów:
§ Rejestr przedsiębiorców
§ Rejestr fundacji, stowarzyszeń i innych organizacji społeczno – politycznych
§ Rejestr dłużników niewypłacalnych
KRAJOWY REJESTR SĄDOWY – prowadzony jest w systemie informatycznym przez sądy rejonowe, gospodarcze, mające siedzibę przy sądach okręgowych.
Dane o przedsiębiorcach i innych podmiotach wpisanych do KRS można uzyskać w centralnej informacji KRS.
Do rejestru przedsiębiorców wpisywane są wszystkie podmioty prowadzące działalność gospodarczą z wyjątkiem osób fizycznych. Osoby fizyczne do końca 2004 roku będą wpisywane do ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez Urzędy Gminy.
Cechy rejestru przedsiębiorców:
Rejestr przedsiębiorców składa się z 6 działów
I. Informacje ogólne o przedsiębiorcy (np. nazwa, siedziba)
II. Sposób reprezentacji, organy nadzorcze
III. Sprawozdania i bilanse z prowadzonej działalności gospodarczej
IV. Zadłużenia spółki – jawność formalna i ograniczona
V. Powołanie kuratora
VI. Rozwiązanie spółki, ogłoszenie upadłości, likwidacja spółki
Rejestr dłużników niewypłacalnych – wpisuje się do niego osoby fizyczne w stosunku, do których ogłoszono upadłość; wspólników spółek osobowych w przypadku gdy ogłoszono upadłość np. spółki osobowej; osoby w stosunku do których sąd orzekł zakaz wykonywania działalności gospodarczej w związku z tym, że w odpowiednim terminie nie wystąpiły z wnioskiem o ogłoszenie upadłości; oraz każdą osobę fizyczną na wniosek swojego wierzyciela osobistego.
Inne system ewidencji przedsiębiorstw:
§ REGON
§ NIP
§ Systemy ewidencji osób fizycznych będących przedsiębiorcami prowadzone przez Urzędy Gminy
Warunki do podjęcia działalności gospodarczej:
Przedsiębiorcy mogą tworzyć samorząd gospodarczy w celu reprezentacji swojego środowiska, organizacjami samorządu zawodowego przedsiębiorstwa są na przykład izby gospodarcze, organizacje rzemiosła.
FIRMA – uregulowana w Kodeksie Spółek Handlowych, jest to nazwa spółki handlowej, w przypadku spółek osobowych w firmie musi się znaleźć nazwisko przynajmniej jednego wspólnika odpowiadającego osobiście. W firmie musi się znaleźć oznaczenie formy organizacyjno-prawnej.
Prokura – rodzaj pełnomocnictwa handlowego, którego może udzielić ( z wyjątkiem okresu likwidacji) tylko spółka handlowa, zakres prokury wynika z przepisów ustawy, z mocy prawa ma zatem prokurent prawo do dokonywania wszelakich czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa; jego wydzierżawienie (prawo użytkowania) oraz zbycie i obciążenie nieruchomości wymaga specjalnego upoważnienia. Prokury może udzielić tylko spółka handlowa, nie można ograniczyć prokury ze skutkiem dla osób trzecich. Prokura może być odwołana w każdej chwili, podlega ujawnieniu w KRS.
Rodzaje prokury:
§ Prokura samoistna – oznacza, że prokurent może wykonywać wszystkie czynności prawne samodzielne
§ Prokura łączna – do ważności czynności prawnej konieczne jest współdziałanie wszystkich prokurentów
Pełnomocnictwo – umocowanie do dokonywania czynności prawnych w czyimś imieniu
Rodzaje pełnomocnictwa:
§ Ogólne – upoważnienie do dokonywania czynności nie przekraczających zwykłego zarządu
§ Rodzajowe – do dokonywania czynności określonego rodzaju
§ Szczególne – do dokonania konkretnej czynności prawnej
SPÓŁKA – przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się do osiągnięcia wspólnego celu w szczególności przez wniesienie wkładu
RODZAJE SPÓŁEK
§ (I) Spółki handlowe – uregulowane w Kodeksie Spółek Handlowych
§ (I) Spółki cywilne – uregulowane w Kodeksie Cywilnym
§ (II) Spółki osobowe – zaliczamy do nich: sp. cywilną, sp. jawną, sp. partnerską, sp. komandytową, sp. komandytowo-akcyjną
§ (II) Spółki kapitałowe – sp. z o.o. i sp. akcyjne
§ (III) Spółki jednoosobowe
§ (III) Spółki wieloosobowe
Spółki osobowe
Spółki kapitałowe
Opierają się głównie na substracie osobowym
Opierają się głównie na substracie kapitałowym
Brak osobowości prawnej, spółki osobowe posiadają tylko ułomna osobowość prawną
Posiadają osobowość prawną
Osobista i solidarna odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki; w spółkach handlowych odpowiedzialność ta ma charakter subsydialny
Odpowiedzialność za zobowiązania ponosi tylko spółka całym swoim majątkiem
Prowadzenie i reprezentacja są prawem i obowiązkiem każdego wspólnika
Prowadzenie spraw i reprezentacja spółki powierzona jest organom spółki
Charakter subsydialny – najpierw egzekucja z majątku spółki, a później z majątku wspólników
Spółki – zrzeszenie przynajmniej dwóch osób
Spółki jednoosobowe – pojawiły się od 1988 roku. Jednoosobowe założenie spółki możliwe jest w przypadku sp. z o.o. i sp. akcyjnej. Jednoosobowo spółki kapitałowej nie może założyć inna jednoosobowa spółka z o.o. Gospodarcze znaczenie spółki jednoosobowej jest związane z ograniczeniem odpowiedzialności przedsiębiorstwa jednoosobowego – kupca.
Spółki osobowe:
Spółka cywilna – uregulowana przepisami kodeksu cywilnego, jest umowa prze...
stary_hipis