Część ogólna prawa gospodarczego.
Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych:
Zdolność prawna to zdolność bycia podmiotem prawa, ma ją każdy człowiek od urodzenia do naturalnej śmierci, zdolność prawną ma płód (nie mylić ze zdolnością do czynności prawnych). Zdolność prawną ma każdy człowiek, a firma od zarejestrowania. Istnieje domniemanie, że płód na świat musi przyjść żywy.
Zdolność do czynności prawnych-jeśli dziewczyna, która ma skończone 16 lat i wyszła za mąż osiąga tym samym pełnoletniość i nawet, jeśli za pół roku się rozwiedzie jest traktowana jak pełnoletnia. Niebawem zostanie zniesiona konieczność ożenienia się przez mężczyznę po ukończeniu 21-go roku życia, ponieważ zasadnicza służba wojskowa będzie trwała 9 miesięcy. Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z dniem pełnoletności.
1. Pierwsza kategoria- brak zdolności do czynności prawnych od urodzenia (0) do 13 lat i całkowicie ubezwłasnowolnieni.
2. Ograniczona zdolność do czynn.pr.- od 13 do 18 lat i częściowo ubezwłasnowolnieni
3. Pełna zdolność do czynn.pr. – ukończone 18 lat brak ubezwłasnowolnienia
Całkowite ubezwłasnowolnienie - nie odpowiada się za nic, nawet za zakup gazety. Jeśli osoba ubezwłasnowolniona całkowicie musi mieć opiekuna, do wszystkich czynności wymagana jest zgoda rodziców, opiekunów.
Częściowe ubezwłasnowolnienie – przyznaje się kuratora, mogą oni zawierać drobne umowy życiowe. Ważność umowy zawarta przez 13-18- można to sankcjonować (płacenie rachunków, czynszu – jest to dopuszczalne)
Prawo karne obniża wiek odpowiedzialności za przestępstwa ze względu na przestępczość, Internet itd.
Ochrona dóbr osobistych- bezwzględnie chronione- zdrowie, wolność, cześć, nazwisko, wizerunek, nietykalność, twórczość naukowa itd., istnieje także swoboda ochrony dóbr – na przykład, jeśli dziecko źle czuje się ze swoim nazwiskiem to można je przez sąd zmienić.
Miejsce zamieszkania- można mieć tylko jedno miejsce zamieszkania, nie mylić z zameldowaniem. Miejsce zamieszkania dziecka jest tam gdzie mieszkają rodzice bądź opiekunowie.
Funkcjonowanie organów – Skarb Państwa nie jest jednolity, nie wiemy, co skarb państwa ma, mogą się zwrócić do spadkobiercy, nie ma ustawy o skarbie państwa.
Nieruchomości- są to części powierzchni ziemskiej, stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych, stanowią odrębny od gruntu przepis własności.
· Częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone, bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego (nie wolno na zniszczyć).
Jakie mamy w prawie pożytki?- naturalne i cywilne
Pożytki naturalne- płody i inne odłączone od niej części składowe o ile według zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy.
Pożytki cywilne- dochody, które rzecz przenosi na podstawie stosunku prawnego. [ W prawie wszystko musi być uregulowane].
Czynności prawne.
Czynność prawna (umowa) składa się z trzech elementów:
1. Elementy przedmiotowo istotne; essentiala negoti- to są te, które są konieczne (niezbędne) dla określenia typu czynności prawnej (umowy)-(kupno, sprzedaż, dzierżawa)
2. Elementy podmiotowo istotne; accidentalia negoti- to są te, w których strony ze swej woli mogą dokonać zmian przy zawarciu czynności prawnej, (czyli umowy), np. wprowadzenie warunku bądź terminu.
3. Składnik naturalny; naturalia negoti- są to te elementy, które jeżeli nie znajdą się z woli strony w treści umowy, to nie będą rodzić skutku prawnego, np. umowa najmu lokalu użytkowego z dodatkowymi obowiązkami (np. w czynszu jest zawarta amortyzacja).
Zasada swobody umów.
Każde zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel (podmiot uprawniony) może żądać od dłużnika (podmiot zobowiązany) świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Świadczenie może polegać na działaniu, bądź zaniechaniu ( z tym zaniechaniem mogę się zobowiązać do niezrobienia niczego).
Zasada ta podlega ograniczeniom:
1. Umowa nie może być sprzeczna z ustawą- rozumieć należy w ten sposób, ze umowa nie może naruszać bezwzględnie obowiązującego prawa w tym państwie (rozporządzenia, zarządzenia itp.) ( nie można w Polsce handlować oczekiwaniem na mieszkanie, ze ktoś wchodzi w moje miejsce).
2. Umowa nie może doprowadzić do obejścia prawa, które polega na tym, że strony umawiają się potajemnie, że umowa, którą zawierają na zewnątrz wywoła inny skutek prawny, inny niż ten, o który się umówiłem), na przykład ukrywanie pod umową kupna- sprzedaży darowizny (chodzi o to, ze oplata jest większa za darowiznę, dlatego zawiera się fikcyjne umowy, urząd skarbowy ma świadomość, że to jest fikcja).
3. Umowa nie może naruszać zasad współżycia społecznego. Nie ma generalnych zasad współżycia społecznego, zawsze mamy do czynienia z konkretnymi zasadami współżycia społecznego na konkretnym terenie, dlatego oceniać umowę musimy w kontekście konkretnych zasad.
Zrzeczenie się przez poszkodowanego bez słusznych przyczyn w ugodzie np. z PZU, znacznej części zagwarantowanych mu przez prawo świadczeń, należnych w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia jest nieważne jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
4. Niemożność zobowiązania się do zbycia praw niezbywalnych. Większość praw majątkowych ma charakter praw zbywalnych, tzn., ze mogą być przenoszone w drodze odpowiednich czynności prawnych z jednego podmiotu prawa na inne, w polskim prawie istnieją jednak wyjątki.
Prawami majątkowymi, ale niezbywalnymi są:
1. Użytkowanie (art. 254 K.C.)
2. Służebności osobiste (art.300 K.C.)
3. Roszczenia z czynów niedozwolonych (art. 444, 448 K.C.)
4. Prawo dożywocia
5. Prokura
6. Zobowiązanie się do świadczenia może mieć charakter pierwotny albo zastępczy:
- niemożność pierwotna- występuje już w chwili zawarcia umowy i ma charakter obiektywny, co oznacza, ze nie tylko dłużnik, ale żadna osoba nie może świadczenia spełnić, świadczenie może być obiektywnie niewykonalne z przyczyn natury taktycznej lub prawnej, zbycie służebności osobistej- prawo niezbywalne
- z niemożnością zastępczą mamy do czynienia wtedy, gdy świadczenia stały się niemożliwym skutkiem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi, oznacza to, że umowa nie jest nieważna, tylko zobowiązanie wygasa.
7. Zakaz wyzysku (art.388 K.C.), 448 Jeżeli jedna strona umowy wykorzystuje przymusowe położenie, np. brak pieniędzy lub niedoświadczenie drugiej strony w zamian za swoje świadczenie, przyjmuje lub zastrzega dla siebie lub dla osoby trzeciej, którego wartość jej własnego świadczenia, druga strona może żądać zmniejszenia swojego świadczenia lub zwiększenia należnego jej świadczenia w wypadku, gdy jedno i drugie byłoby uzgodnione może żądać unieważnienia umowy.
Umowa i jej treść.
OFERTA I UMOWA - 2 sposoby zawarcia umowy.
Oferta powinna być tak sformuowana, by umowa mogła dojść do skutku przez przyjęcie oferty bez potrzeby przeprowadzania dalszych pertraktacji, dlatego oferta musi zawierać istotne postanowienia umowy, tj. składniki przedmiotowo – istotne, może zawierać dalsze składniki, czyli podmiotowo istotne i naturalne. Oferta jest to coś, co można tylko przyjąć albo odrzucić (nie można dyskutować). Oferent sam może oznaczyć termin, w ciągu, którego jest związany z oferta, ale wówczas należy zaznaczyć, ze oferta jest aktualna do wyczerpania towaru, gdyż złożenie oferty jest oświadczeniem woli.
Jeżeli terminu nie ma, to oznacza, ze oferent ma złożyć oświadczenie woli bez uzasadnionej zwłoki, to znaczy w czasie tych samych pertraktacji, bez przerwy. Za spóźnione należy uważać przyjęcie oferty miedzy obecnymi, gdy ktoś po otrzymaniu oferty opuszcza miejsce pertraktacji i wraca po kilku minutach czy godzinach. Sąd Najwyższy tłumaczy, ze niezzwłocznie to w czasie tej samej rozmowy łeb na końcu (nie wolno zerwać więzi czasowej).
W stosunkach miedzy przedsiębiorcami oferta może być odwołana przed zawarciem umowy, jeżeli oświadczenie o odwołaniu zostało złożone drugiej stronie przed wysłaniem przez nią oświadczenia o przyjęciu oferty.
W stałych stosunkach gospodarczych możliwy jest tzw. Uproszczony sposób zawarcia umowy przez przyjęcie oferty. Dotyczy to podmiotów pozostających ze sobą w stałych stosunkach gospodarczych i mających do siebie ogromne zaufanie.
ROKOWANIA: Zawarcie umowy w drodze rokowań polega na ty, ze strony uzgadniają treść poszczególnych postanowień i przez czas trwania rokowań nie składają wiążących oświadczeń woli co do zawarcia umowy. Rokowania (pertraktacje) mają charakter przygotowawczy. Przedmiotem rokowań mogą być wszelkie możliwe składniki umowy. Zawarcie umowy następuje dopiero wówczas, gdy strony osiągną porozumienia, co do wszystkich składników umowy objętych rokowaniami.
W K.C. istnieje domniemanie prawne na niekorzyść oferty:
1. ogłoszenia
2. reklamy
3. cenniki i inne informacje skierowane do ogółu lub innych osób, poczytuje się w razie wątpliwości nie za ofertę, lecz za zaproszenie do zawarcia umowy, wszystko inne,np. licytacja, jest pochodne.
Jedną z form zawarcia umowy jest PRZETARG, może on być ustny lub pisemny. W każdym z nich ogłoszenie przetargu powinno obejmować:
· czas
· miejsce
· przedmiot
· warunki
Przetarg pisemny polega na składaniu ofert pisemnych. Ogłaszający przetarg ma prawo wybrać jedną z nich, którą uzna za najkorzystniejszą lub tez nie wybrać żadnej, jeśli co innego nie wynika z warunków przetargu. Umowa zostaje wybrana z chwilą wybrania oferty. Strona umowy zawartej w drodze przetargu może żądać jej unieważnienia, jeśli druga strona sprzecznie z prawem lub zasadami współżycia wpłynęła na wynik przetargu. Uprawnienie to może być jednak realizowane nie później niż w ciągu roku od zawarcia umowy.
Zawarcie umowy przez pełnomocnika.
Można dokonać każdej czynności prawnej przez pełnomocnika. K.C. wyróżnia 3 pełnomocnictwa:
1. OGÓLNE – obejmują mocowanie do ogółu czynności w sferze zwykłego zarządu do zwykłej eksploatacji rzeczy, zawieranie umów związanych z działalnością zwykłą, typową, np. płacenie podatków. Musi być udzielone na piśmie pod rygorem nieważności.
2. RODZAJOWE – dotyczy czynności prawnych określonego rodzaju, np. udzielenie pełnomocnictwa do umowy kupna – sprzedaży do 10 tysięcy.
3. SZCZEGÓLNE – odmiana pełnomocnictwa rodzajowego, jednak tu chodzi o czynności prawne, przekraczające zwykły zarząd.
Pełnomocnictwa rodzajowe i szczególne nie maja zastrzeżonej formy, jednakże, jeżeli do ważności czynności prawnych potrzebna jest szczególna forma to pełnomocnictwo do dokonania tej czynności powinno być udzielone w tej samej formie.
Forma czynności prawnej i rygory niedochowania formy.
Są formy- ustna i szczególna.
Na szczególna składają się:
1. pisemna zwykła (dowolne pismo – reczne,komputerowe)
2. pisemna z urzędowym potwierdzeniem daty (sądy, banki, urzędy)
3. pisemna z urzędowym potwierdzonym podpisem (podpisem w oparciu o dowód osobisty, tam, gdzie nie ma notariusza może podpisać wójt)
4. akt notarialny
Rygory są następujące:
1. Rygor nieważności ad solemnitatem
2. Rygor dla celów dowodowych ad probationem
3. Rygor dla wywołania innych skutków prawnych ad eventum
Ad.1
Niezachowanie określonej formy przez przepisy powoduje zawsze nieważność czynności prawnej. Nieważność powoduje bezwzględną nieważność tej umowy.
Ad.2
Zastrzeżenie formy pisemnej bez rygoru nieważności ma ten skutek, ze w razie niezachowania zastrzeżonej formy nie jest w sporze dopuszczalny dowód ze świadków, ani dowód z przesłuchiwania stron na fakt dokonania czynności, jednakże mimo niezachowania formy pisemnej lub celów dowodowych, dowód ze świadków lub dowód z przesłuchań stron jest dopuszczalny, jeżeli dwie strony wyrażą na to zgodę, jeżeli żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą albo, jeśli fakt dokonania czynności prawnych będzie uprawdopodobniony za pomocą pisma.
Ad.3
Niezachowanie formy przewidzianej pod tym rygorem nie powoduje nieważności umowy, a jedynie niewystąpienie niektórych wskazanych w ustawie konsekwencji prawnych, które by wystąpiły gdyby zastrzeżona forma została zachowana.
Wady oświadczenia woli.
Wskazują one, w jakich okolicznościach pewne stany psychiki lub wiedzy człowieka, towarzyszące składaniu świadczenia woli uwzględnia system prawny określając ich wpływ na ważność czynności prawnych. Są to:
1. stan wyłączający świadome lub swobodne powzięcie decyzji i wyrażenia woli
2. pozorność
3. błąd
4. podstęp
5. groźba
Występuje nieważność z mocy prawa. Nie ma znaczenia fakt, czy ów stan znany stronie przeciwnej, czy nie, choroba psychiczna czy niedorozwój umysłowy nie powodują same przez siebie skutków nieważności, a stanem w konkretnym momencie wyłączającym świadomość czy swobodę w powzięciu decyzji i wyrażeniu woli musi istnieć związek przyczynowy. Dotyczy to zarówno stanów patologicznych jak i fizjologicznych.
Chodzi tu o sytuację, gdy strony umawiają się potajemnie, iż ujawnione wobec osób trzecich oświadczenie woli nie wywoła skutków prawnych, pozornymi mogą być tylko, albo oświadczenia woli jednostronne składane innej osobie, gdyż tylko wówczas mamy kogoś, z kim możemy się potajemnie porozumieć.
Na przykład obok umowy potajemnej, strony mogą dokonać innej ukrytej czynności prawnej. Pod umową kupna- sprzedaży strony ukrywają darowiznę
Błąd nie powoduje nieważności czynności prawnej, lecz stanowi podstawę do uchylenia się od skutków prawnych złożonego oświadczenia woli.
Definicja błędu:
Przez błąd rozumie się niezgodność między obiektywną rzeczywistością, a jej odbiciem w świadomości człowieka. Błąd może dotyczyć właściwości przedmiotu, a nawet oceny czy to w ogóle jest czynność prawna.
W błędzie wyróżniamy jeszcze tzw. błąd istotny, tzn., że gdyby składający oświadczenie woli działał pod wpływem błędu (jest to kryterium zindywidualizowane) i oceniał sprawę rozsądnie (kryterium obiektywne), nie złożyłby oświadczenia tej treści.
Błąd co do osoby- (np. ktoś podaje w CV, że umie doskonale język niemiecki, a w rzeczywistości okazuje się, że kompletnie nie posiada takich kwalifikacji).
Ad.4
Podstęp jest to działanie polegające na świadomym wprowadzaniu jakiejś osoby w błąd lub umocnieniu jej błędnego przekonania w celu (działanie kierunkowe)skłonienia drugiej osoby do złożenia oświadczenia woli o określonej treści.
Na tak wywołany błąd można powołać się nawet wówczas, gdy błąd nie był istotny i nie dotyczył treści czynności prawnych.
Ad.5
Groźba to zapowiedź wyrządzenia komuś jakiegoś zła w razie gdyby nie dokonał on żądanej czynności prawnej. Zapowiedź wyrządzenia zła nie musi dotyczyć obawy o własne życie czy zdrowie, ale także o mienie i majątek. Konieczna do wystąpienia tej wady oświadczenia woli jest obawa przed wyrządzeniem zła (należy udowodnić, że się baliśmy).
W przypadku błędu, grożby i podstępu można się uchylić od skutków swojego oświadczenia woli. Następuje to przez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie, – zatem bez organu orzekającego. Uchylenie się od oświadczenia następuje w ciągu roku, od momentu wykrycia błędu, podstępu, groźby. Sąd może jedynie rozstrzygnąć spory, czy zaszły przesłanki ważnego uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia, a wówczas takie orzeczenie ma charakter deklaratoryjny, a nie konstytutywny.
· Deklaratoryjny – porządkowy (nic nowego nie tworzy tylko stwierdza)
· Konstytutywny – tworzy nowy stan, nową jakość.
Warunek to zastrzeżenie zawarte w treści czynności prawnej, które uzależnia powstanie lub ustanie skutku prawnego, od zdarzenia przyszłego i niepewnego, (bo się może zdarzyć).
Warunek dzielimy na:
1. zawierający – uzależnia powstanie skutków prawnych od zdarzenia przyszłego i niepewnego
2. rozwiązujący - uzależnia ustanie skutku prawnego od takiego zdarzenia
Termin wiąże powstanie lub ustanie skutku prawnego z określonym zdarzeniem przyszłym, ale pewnym.
Termin dzielimy na:
1. Podatkowy - z nadejściem, którego ma nastąpić skutek prawny
2. Końcowy - z nadejściem, którego mają ustać skutki prawne
Obliczanie terminów:
Wszystkie terminy kończą się na godzinę 24.00! (Na przykład dzień, a nawet kilka godzin przed moimi urodzinami mogę mówić, że mam 21, a nie 22 lata.
· Termin oznaczony w dniach kończy się z upływem ostatniego dnia.
· Jeżeli początkiem terminu oznaczonego w dniach jest pewne zdarzenie, nie uwzględnia się przy obliczaniu terminu dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło.
· Termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniu terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim dniu miesiąca nie było, to w ostatnim dniu tego miesiąca.
· Jeżeli termin oznaczony jest na początek, środek lub koniec miesiąca rozumie się rozumie się przez to pierwszy, 15-y i ostatni dzień miesiąca.
· Termin półmiesięczny jest równy 15-u dniom.
· Jeżeli termin jest oznaczony w miesiącach lub latach, a ciągłość terminu nie jest wymagana – miesiąc liczy się za 30 dni, a rok za 365 dni.
· Jeżeli koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, termin upływa dnia następnego.
Przedawnienie roszczeń.
W polskim prawie roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniom. Po upływie terminu przedawnienia – ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może się uchylić od jego zaspokojenia, chyba, że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Zrzeczenie się przed upływem terminu jest nieważne.
Przedawnienie jest brane pod uwagę na zarzut dłużnika. Roszczenie przedawnione przekształca się w tzw. zobowiązanie naturalne. Porównać je można do długu karcianego (honorowego), a to oznacza, że dłużnik może dobrowolnie spełnić oświadczenie przedawnione, a nie może skutecznie dochodzić go przed sądem.
Długość terminu roszczeń:
· Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej termin przedawnienia wynosi 10 lat, a dla roszczeń oświadczenia okresowe (czynsze, renty, alimenty)- roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej 3 lata
· Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane
· Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne
Bieg przedawnieni może ulec przerwaniu:
1. przez uznanie roszczenia przez osobę p-ko, której roszczenie pr...
stary_hipis