Kathy Reichs

Okruchy śmierci

Break no bones

Temperance Brennan 08

Przełożyła Joanna Turkiewicz

Pamięci Arvils Reichs,

9 lutego 1949-23 lutego 2006

Dusi Saldi

Podziękowania

Jestem wdzięczna wielu osobom za ich gotowość niesienia pomocy, dzielenia się wiedzą i wsparcie, którego mi udzielili.

Emerytowany dr Ted Rathbun z Uniwersytetu Karoliny Południowej w Kolumbii udzielił mi informacji o archeologii Karoliny Południowej. Dr Robert Dillon z College’u w Charlestonie wprowadził mnie w tajniki malakologii. Dr Lee Goff z Uniwersytetu Chaminade jest i zawsze będzie dla mnie guru w dziedzinie owadów.

Detektyw Chris Dozier z Wydziału Policji Charlotte-Meklenburg wyszkolił mnie w AFIS (Automatyczny System Identyfikacji Daktyloskopijnej). Detektyw John Appel z hrabstwa Guilford w Karolinie Północnej, emerytowany pracownik wydziału szeryfa oraz detektyw i oficer śledczy Joseph P. Noya, Jr., z Wydziału Policji w Nowym Jorku, oddział operacyjny, pomogli mi w odtworzeniu szczegółów policyjnych.

Pielęgniarka dyplomowana Linda Kramer, magister zarządzania Michelle Skipper oraz lekarz medycyny Erie Skipper pomogli mi pisać o chłoniaku.

Dzięki Kerry Reichs zachowałam poprawność opisu miasta Charleston. Paul Reichs dostarczył mi informacji o postępowaniu sądowym i służył pouczającym komentarzem do wczesnych wersji manuskryptu.

Pomogli także i inni, ale woleli pozostać anonimowi. Wiecie, że to o Was chodzi. Wielkie dzięki.

J. Lawrence Angel był jednym z wielkich antropologii sądowej. Jego praca o hiszpańskiej śrubie i pęknięciu na kręgach naprawdę istnieje: Angel, J.L., i P.C. Caldwell, „Death by strangulation: a forensic anthropological case from Wilmington, Delaware, „ w Human Identification: Case Studies in Forensic Anthropology, eds. T.A. Rathbun i J.E. Buikstra (Springfield, Ill. : Charles C. Thomas, 1986).

Dziękuję z głębi serca wydawcy Nan Graham. Okruchy śmierci wiele zyskały dzięki twoim poradom. Dziękuję również asystentce Nany, Annie deVries. Dziękuję też Susan Sandon mojemu redaktorowi z sąsiedztwa.

Ostatnie, ale wielkie podziękowania składam mojej agentce Jennifer Rudolph-Walsh, która ma zawsze czas na słowo zachęty. I która zawsze utrzymuje mnie w przekonaniu, że jestem bystra. I ładna.

Chociaż Okruchy śmierci są historią fikcyjną, starałam się zachować realia. Jeśli znajdują się w nich błędy, to z mojej winy. Nie obwiniajcie ludzi, którym podziękowałam powyżej.

Rozdział 1

Zawsze to samo. Już zwijasz manatki, a tu nagle masz, bomba sezonu.

W porządku. Przesadzam. Ale jestem cholernie bliska prawdy. A efekt całej sprawy okazał się bardziej niepokojący niż jakieś tam odkrycie skorup czy paleniska.

Był osiemnasty maja, przedostatni dzień zajęć z archeologii w terenie. Miałam dwudziestu studentów przekopujących stanowisko na wyspie Dewees, na północ od Charlestonu w Karolinie Południowej.

Miałam też dziennikarza. O inteligencji planktonu.

– Szesnaście ciał? – Plankton wyciągnął spiralny notes, najwyraźniej wizualizując w myślach Dahmera i Bundy’ego[1] – Tożsamość ofiar?

– To są prehistoryczne groby.

Jego ledwie widoczne spod napuchniętych powiek oczy powędrowały w górę.

– Starzy Indianie?

– Rdzenni Amerykanie.

– Kazali mi pisać o martwych Indianach? – Nagroda za poprawność polityczną przeszła gościowi koło nosa.

– Kazali? – Lodowato.

– Moultrie News. Gazeta z East Cooper.

Charleston to, jak powiedział Rhett do Scarlett* [Rhett i Scarlett – Rhett Butler i Scarlett O’Hara, bohaterowie powieści Przeminęło z wiatrem amerykańskiej pisarki Margaret Mitchell (przyp. red.)], miasto naznaczone łagodnym wdziękiem minionych dni. Jego serce stanowi półwysep z dzielnicą domów sprzed wojny secesyjnej, brukowanymi ulicami i targami, wciśnięty pomiędzy rzeki Ashley i Cooper. Taką definicję poda ci charlestończyk. Okolice określane są jako „Zachodnia Ashley” albo „Wschodnia Cooper”, do tej drugiej zalicza się Góra Pleasant i trzy wyspy: Sullivan, Isle of Palms i Dewees. Zakładam, że gazeta Planktona opisuje sprawy związane z tym terenem.

– A pan jest? – zapytałam.

– Homer Winborne.

Ze swoim krótkim cieniem i wydatnym brzuchem gość wyglądał raczej jak Homer Simpson.

– Jesteśmy tu zajęci, panie Winborne.

Winborne zignorował tę informację.

– Czy to nie jest nielegalne?

– Mamy pozwolenie. Wyspa się rozwija i ten skrawek został przeznaczony na parcele budowlane.

– To po co tu jesteście? – Na linii włosów Winborne’a pojawił się pot. Kiedy sięgnął po chustkę, zauważyłam wędrującego mu po kołnierzu kleszcza.

– Jestem antropologiem, pracuję na wydziale Uniwersytetu Karoliny Północnej w Charlotte. Jestem tu ze studentami na prośbę stanu.

Chociaż pierwsza część była prawdą, to końcówkę nieco naciągnęłam. Samo tak wyszło.

Archeolog uniwersytecki zwykł kierować studenckimi wykopaliskami podczas krótszego, przedletniego semestru, w maju. W tym roku pełniąca tę funkcję kobieta oznajmiła pod koniec marca, że przyjmuje stanowisko w Purdue. Zajęta w zimie rozsyłaniem swoich CV, zignorowała praktyki w terenie. Sayonara. Brak instruktora. Brak terenu.

Moją specjalnością jest medycyna sądowa, pracuję ze zwłokami przysłanymi przez koronera. Moja praktyka i początek profesjonalnej kariery związane były z ciałami, z których życie uszło dużo wcześniej. Do pracy doktorskiej przebadałam tysiące prehistorycznych szkieletów wydobytych z północnoamerykańskich kopców.

Zajęcia w terenie to jeden z najpopularniejszych kursów na wydziale antropologii i jak zwykle lista chętnych pękała w szwach. Niespodziewany wyjazd mojej koleżanki wprawił katedrę w panikę. Błagano mnie o przejęcie kursu. „Studenci na to liczą! Powrót do korzeni! Dwa tygodnie na plaży! Dodatkowe pieniądze!”. Już myślałam, że dorzucą buicka.

Zasugerowałam Dana Jaffera – bioarcheologa i mojego odpowiednika w profesji, pracującego jako lekarz sądowy i koroner we wspaniałym Palmetto State, na południe od nas. Sama ubiegałam się akurat o sprawy w dwóch agencjach, z którymi współpracuję regularnie: biurze lekarza sądowego w Charlotte i Laboratoire de Sciences Judiciaires et de Médecine Légale[2] w Montrealu.

Dziekan spróbował. Pomysł był dobry, ale mieliśmy złe wyczucie czasu. Dan Jaffer był w drodze do Iraku.

Skontaktowałam się z Jafferem, a on zasugerował Dewees jako dobry teren pod wykopaliska. Znajdowało się tam cmentarzysko przeznaczone do likwidacji, a Dan od dawna próbował powstrzymać buldożery, dopóki nie uda się dowieść historycznego znaczenia tego miejsca. Jak można się było spodziewać, deweloper ignorował jego prośby.

Skontaktowałam się z Biurem Archeologa Stanowego w Kolumbii i dzięki rekomendacji Dana zaakceptowali moją propozycję wykonania paru wykopów na próbę. Deweloper był niepocieszony.

No i jestem. Z dwudziestoma studentami. A trzynastego, przedostatniego dnia, także z planktonogłowym.

Moja cierpliwość strzępi się jak przeciążona lina.

– Nazwisko? – zapytał Winborne mniej więcej tak uprzejmie, jakby chodziło o rasę psa.

Zwalczyłam przemożną chęć odejścia bez słowa. Daj mu, co chce, powiedziałam sobie. Odczepi się, albo przy odrobinie szczęścia umrze z upału.

– Temperance Brennan.

– Temperance? – Zdziwiony.

– Tak, Homer.

Wzruszył ramionami.

– Nie słyszy się takiego imienia często.

– Mówią na mnie Tempe.

– Jak miasto w Utah.

– W Arizonie.

– A tak. Jacy Indianie?

– Prawdopodobnie Sewee[3].

– Skąd się pani dowiedziała, że szczątki są tutaj?

– Przez znajomego z Uniwersytetu w Kolumbii.

– Skąd on się dowiedział?

– Zauważył małe kopce, badając teren po tym, jak zapowiedziano, że rozpocznie się tutaj prężna rozbudowa.

Winborne przez chwilę pisał w notesie. Pewnie grał na czas, wykorzystując krótką przerwę na wymyślenie jakiegoś niewiarygodnie błyskotliwego pytania. Z oddali dochodziły odgłosy gawędzących studentów i stukot wiader. Nad głowami zaskrzeczała mewa. Szybko doczekała się odpowiedzi.

– Kopce? – Zdaje się, że nikt nie wpadnie na pomysł, by nominować go do Pulitzera.

– Po zakopaniu grobów na wierzchu zostały ułożone muszle i piasek.

– Po co je rozkopywać?

Dość tego dobrego. Pora zastosować stoper wywiadów. Żargon.

– Obrzędy związane z pochówkiem nie są dobrze znane autochtonicznym populacjom z południowo-wschodniego wybrzeża. To miejsce, więc, mogłoby wesprzeć lub obalić relacje etnohistoryczne. Wielu antropologów uważa, że Sewee należeli do grupy Cusabo[4]. Według tych samych źródeł do praktyk pochówkowych Cusabo należało obdzieranie zwłok ze skóry i cia...