WYKŁAD 27.11.2001r.
Rodzaje osób prawnych:
¶ Osoby korporacyjne – osoby prawne, których organizacja oparta jest na substracie osobowym (członkostwo). Majątek osób korporacyjnych pochodzi ze składek członków (akcje, udziały), zaś prawo wyboru przysługuje samym członkom, np. spółki kapitałowe, spółdzielnie, stowarzyszenia
¶ Osoby fundacyjne – organizacje, które powstają z mocy decyzji fundatora – przekazuje pewien majątek, ustanawia statut, mianuje władz, określa cel działania osoby prawnej, np. fundacje państwowe, osoby prawne, przedsiębiorstwa państwowe, instytucje naukowo – badawcze, szkoły wyższe, organizacje rządowe
Podział wg majątku i funkcji wykonywanej przez osoby prawne:
¶ Osoby prawne państwowe – to jednostki organizacji, których działalność oparta jest na mieniu państwowym. Zalicza się do nich Skarb Państwa oraz inne państwowe osoby prawne, PAM. Skarb Państwa jest w stosunku cywilno – prawnym podmiotem praw i obowiązków, które dotyczą mienia państwowego osób prawnych. Wobec czego Skarb Państwa nie odpowiada za zobowiązania innych państwowych osób prawnych te zaś nie odpowiadają za zobowiązania Skarbu Państwa. WYJĄTEK: Skarb państwa odpowiada za majątek osób prawnych, kiedy nieodpłatnie przejął ich majątek. Skarb Państwa nie ma wyodrębnionych organów, funkcje organów spełniają organy władzy państwowej oraz organizacje władzy administracji państwowej, z których działalnością wiąże się określone działanie.
¶ Osoby prawne komunalne – to gminy, przedsiębiorstwa komunalne, stowarzyszenia gmin, jednoosobowe spółki gmin. Gmina dysponuje majątkiem komunalnym nie rozdzielonym między inne komunalne osoby prawne. Majątkiem niepodzielnym dysponują z reguły jednostki, zakłady budżetowe gmin. Relacja między gminą jako całością a przedsiębiorstwem komunalnym tworzonym przez gminę jest taka jak Skarbu Państwa a innymi państwowymi osobami prawnymi.
¶ Osoby prawne gospodarcze – to te, które z mocy ustaw szczególnych prowadzą działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy (prawo o działalności gospodarczej z 1997r.). Działalność ta może być prowadzona w dziale:
o wytwórczości
o handlu
o budownictwa
o usług
o poszukiwania, rozpoznawania i eksploatacji zasobów naturalnych
Działalność musi być prowadzona przez przedsiębiorcę we własnym imieniu i zawodowo (przez osoby fizyczne, prawne oraz nie mające osobowości prawnej spółki prawa handlowego). Ważne jest, aby działalność gospodarcza miała charakter:
- zarobkowy
- ciągły
- zorganizowany
Do gospodarczych osób prawnych zalicza się:
- przedsiębiorstwa państwowe
- spółdzielnie
- przedsiębiorstwa komunalne
- spółki kapitałowe
- banki
- zakład ubezpieczeniowe
¶ Osoby prawne niegospodarcze – to stowarzyszenia, partie polityczne, związki wyznaniowe, fundacje, muzea, państwowe uczelnie wyższe, PAM, ZUS. Zajmują się działalnością innego typu np.
- ochrona zdrowia
- środowiska
- sztuką
- kulturą
- oświatą
- opieką społeczną
osoby te mogą jednak prowadzić działalność gospodarczą ubocznie jednakże wszystkie dochody z działalności gospodarczej muszą być przeznaczone za zasilenie działalności statutowej. Zysk nie może być rozdzielony pomiędzy jej członków.
¶ Osoby prawne prywatne – to jednostki organizacji, których działalność oparta jest na mieniu nie stanowiącym własności państwowej, komunalnej oraz samorządu powiatowego i wojewódzkiego oraz własności komunalnej. Zalicza się np. sprywatyzowane przedsiębiorstwa, spółdzielnie, spółki kapitałowe nie będące jednoosobowymi spółkami Skarbu państwa, fundacje (majątek pochodzi od osób prywatnych).
¶ Osoby prawne samorządu wojewódzkiego i powiatowego. Zalicza się:
- powiat
- samorządowe jednostki organizacyjne, którym ustawa przyznane osobowość prawną
- osoby prawne które mogą być tworzone tylko przez powiaty na mocy odrębnych ustaw.
Samorządy wojewódzkie:
- województwo
- samorządowe jednostki organizacyjne którym ustawa przyznaje osobowość prawną
- osoby prawne, które mogą być tworzone tylko przez wojewodów na mocy odrębnych ustaw
Takie fakty, z którymi norma prawna łączy powstanie, zmianę lub ustanie stosunku prawnego.
ZDARZENIA CYWILNO – PRAWNE
ZDARZENIE DZIAŁANIE
CZYNY CZYNNOŚCI PRAWNE
ZGODNE Z PRAWEM NIEZGODNE Z PRAWEM
Zdarzenia – to takie czynności jak śmierć, pożar, upływ czasu, wywołują skutki prawne niezależnie od woli człowieka.
Działanie – takie zachowanie się podmiotu prawa, które są wynikiem jego woli.
Czynności prawne – to takie czynności osób fizycznych lub prawnych, które zmierzają do ustanowienia zmiany lub zniesienia stosunku prawnego przez złożenie, co najmniej jednego oświadczenia woli.
Czyny – to takie działanie, z którym norma prawna wiąże skutki prawne niezależnie od woli, ta była nakierowana na wywołanie określonego skutku prawnego:
¶ zgodne z prawem
· przejaw woli podobny do oświadczenia woli, ale różniący się od nich tym, że skutek nastąpił niezależnie od woli podmiotu np.. wezwanie dłużnika do spłaty zadłużenia
· zawiadomienie o pewnych wadach np. ujawnienie wady rzeczy sprzedanej, ustawa łączy z tymi zdarzeniami skutki prawne, choć cel tych działań mógł być zupełnie poza prawem
¶ niezgodne z prawem
· niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania w następstwie, czego powstanie szkoda
· czyny niedozwolone (delikty) – uznaje się takie czyny, których działanie jest niezgodne z prawem powszechnie obowiązującym w następstwie, czego powstaje szkoda. Przed jej powstaniem strony nie łączy żaden stosunek prawny – powstał on z chwilą wystąpienia szkody
Oświadczenie woli – to składnik czynności prawnej i jest to taki przejaw woli, który zmierz do wywołania skutków prawnych w postaci zmiany lub ustania stosunku prawnego.
Są też inne czynności prawne, które zmierzają do wywołania skutków prawnych:
¶ konstytutywne orzeczenie sądowe – stwarzają dla stron nowe sytuacje prawne
¶ konstytutywne decyzje administracyjne – akty, które stwarzają na podmioty prawa cywilnego zupełnie nową sytuację prawną
¶ deklaratoryjne – nie jest zdarzeniem cywilno – prawnym, nie rodzi nowych praw i obowiązków, lecz jest jedynie stwierdzeniem faktu istnienia wcześniej powstałych praw i obowiązków oraz określa konsekwencję prawną
Rodzaje czynności prawnej:
¶ wg liczby stron składających oświadczenie woli
§ jednostronne – takie, do których wystarczy złożenie oświadczenia woli przez jedną osobę, wywołują skutki prawne niezależnie od woli podmiotu, do którego jest skierowane (odrzucenie spadku)
§ dwustronne (umowy) – wymagają dwóch lub więcej oświadczeń woli
§ uchwały – do jej podjęcia przez organ kolegialny osoby prawnej wymagane jest zgodne oświadczenie woli członków tego organu (uchwały i statuty osób prawnych wymagają większości głosów i tym różnią się od umów). W niektórych przypadkach o skutkach czynności prawnych wykonywanych przez podmiot stosunku prawnego wymagana jest zgoda osoby trzeciej przedstawiciela ustawowego, który nie jest stroną, lecz pełni funkcję kontrolną
pliki_fir