Odbywał się od września 1814 do czerwca 1815 w Wiedniu.
Cele: ® - przywrócenie równowagi sił w Europie, tak aby nie było żadnych potęg
- przywrócenie starego porządku na zasadzie legitymizmu czyli oparcie Europy
na zasadach sprzed 1789r. i restauracji czyli powrót obalonych władców na trony
Pierwsze skrzypce na tym kongresie grali: Alexander I, Fryderyk Wilhelm III I Klemens Metternich.
§ utworzono Królestwo Zjednoczonych Niderlandów
§ rozwiązano Związek Reński a utworzono Związek Niemiecki (z 39 landów)
§ Austria odzyskała Lombardię, Wenecję i prowincje Ilryjskie (Dalmacja)
§ Ferdynand III, brat cesarza austriackiego, otrzymał Księstwo Toskanii
§ utworzono Wielkie Księstwo Poznańskie
§ Kraków zyskuje statut wolnego miasta (do 1846r.)
§ utworzono Królestwo Polskie zjednoczone unią personalną z Rosją z własną konstytucją, rządem, sejmem i senatem i mogło utrzymywać własną 30 tysięczna armię
W odpowiedzi na hasła rewolucyjne i klimat panujący w Europie w Polsce zaczęła rozwijać się działalność konspiracyjna.
1819 – w Warszawie powstaje Wolnomularstwo Narodowe z Walerianem Łukasińskim na
czele
1821 – przekształca się w Towarzystwo Patriotyczne i utrzymuje kontakty z różnymi
rewolucyjnymi ugrupowaniami
Jak wiadomo, wybuchło 29/30.11.1830r.
Jego przygotowaniami zajęli się: Wysocki, Zaliwski i Urbański ze Szkoły Podchorążych.
Sygnałem do wybuchu powstania miał być pożar browaru J na Solcu, jednakże ten szybko ugaszono. Powstańcy mieli napaść na Belweder i pochwycić Wielkiego Księcia Konstantego, ale jemu udało mu się zbiec.
Powstanie wybuchło z inicjatywy rewolucyjnie nastawionej młodzieży – nie chciała go ani arystokracja ani reszta społeczeństwa . Jak na ironię, w noc wybuchu powstania zginęło 6 polskich generałów w walce z powstańcami.
Nad ranem 30.11. rząd Królestwa Polskiego zwołał posiedzenie Rady Administracyjnej, na którym obecni byli: ks.Drucki-Lubecki, Adam Czartoryski, Julian Ursyn Niemcewicz i na którym to Rada wydała odezwę do mieszkańców stolicy o zachowanie porządku i spokojności.
1.12.1830 – powstańcy zakładają Towarzystwo Patriotyczne (TP) na czele którego stanął
Joachim Lelewel z Maurycym Mochanckim i Tadeuszem Krępowieckim
3.12.1830 – nie chcąc się narażać powstańcom Rada Administracyjna powołuje Tymczasowy
Rząd Powstańczy z Czartoryskim na czele – początkowo go nowy organ przyjęto z
entuzjazmem, całkiem niesłusznie, bowiem zaczął on podburzać mieszkańców Wawy
przeciw powstańcom
5.12.1830 - dyktatorem powstania został gen. Józef Chłopicki, który był przeciwnikiem powstania i dążył do ugody z carem albo z Wlk.Ks.Konstantym, który w imieniu cara przejął dowództwo nad wojskiem. Łudząc się, że drogą negocjacji coś jeszcze uzyska, Chłopicki wyprawił delegację do Petersburga z postulatami:
§ respektowanie konstytucji
§ zakaz stacjonowania wojsk rosyjskich w Królestwie Polskim
§ przyłączenie ziem zabranych (Litwa, Wołyń, Podole)
§ respektowanie przez cara obietnicy swobód dla Królestwa Polskiego
18.12.1830 – Sejm uznał powstanie za narodowe, ponieważ Mikołaj I zażądał bezwarunkowej kapitulacji (car chciał wykorzystać powstanie jako pretekst zlikwidowania autonomii królestwa)
styczeń 1831 – po powrocie z Petersburga członek delegacji Jezierski oświadczył, iż car nie ma zamiaru iść na ustępstwa i wzywa do zaniechania powstania
luty 1831 - rozpoczęcie działań wojennych – 50 tysięczna armia polska kontra 200 tysięczna armia rosyjska pod dowództwem Iwana Dywicz – planował on szybki marsz, zdobycie Wawy i rozprawienie się z powstańcami.
luty 1831 – wygrana bitwa pod Stoczkiem
25.2.1831 – wygrana bitwa pod Olszynką Grochowską – nominalnym wodzem był ks.Radziwiłł, faktycznym Chłopicki
Dywicz uświadomił sobie, że łatwo mu pójdzie, więc pomyślał i ruszył na Siedlce, by z drugiej strony zaatakować Wawę.
Naczelnym wodzem polskim został Jan Skrzynecki, który raczej nie palił się do intensywnej walki, wolał ofensywę.
marzec 1831 – wojsko polskie rusza w ślad za Rosjanami, błyskotliwe bitwy:
§ 31.3 – Wawer, Dębe Wielkie
§ 10.4 – Iganie
Jednakże Skrzynecki, który wielkim wodzem nie był, zaniechał dalszych działań i nie ruszył na Siedlce. Tymczasem powstanie rozprzestrzeniało się na inne tereny Królestwa Polskiego.
Dywicz chciał zaatakować Wawę od strony zachodniej (rejony Łomży i Ostrołęki), co mu się udało:
26.5.1831 – klęska pod Ostrołęką - o co oczywiście oskarżali Skrzyneckiego
W okolicach Pułtuska na cholerę zmarło się Dywiczowi, a na jego miejsce przyczłapał Paskiewicz i już w lipcu 1831 ruszył na stolicę, gdzie powoli panika zaczęła brać górę.
Powstańcami dowodził gen.Małachowski, a w praktyce gen.Jan Krukowiecki..
4.9.1831 – delegacja z propozycją ugody do Paskiewicza, który z miejsca ją odrzucił
6.9.1831 – szturm na stolicę od strony Woli, gdzie w okopach zginął gen.Sowiński
Małachowski podpisał akt kapitulacji rząd zwiał do Płocka, a Sejm Kr. Polskiego został zlikwidowany.
Ogólnie rzecz biorąc, polskie duchowieństwo było pozytywnie nastawione do powstania.
10.12.1830 – bp krakowski Skórkowski w odezwie do duchowieństwa powiedział:
„Czas, by dopełniły się dni gwałtu...”
Bp kujawsko-kaliski Koźmian nakazywał celebrowanie mszy św. i nabożeństw w intencji pomyślności powstania i wzywał do wsparcia go finansowego. Bp płocki Pawłowski wyposażył 20 jeźdźców. Zakony (franciszkanie, pijarzy, kapucyni, itd.) wspomagały powstanie modlitwą i nie tylko...J
Zaś bp podlaski Gutowski potępiał, bowiem „rewolucja i powstanie są wymysłem przeciwko pomazańcowi Bożemu – carowi”.
15.2.1831 – Grzegorz XVI w brewe do bpa sandomierskiego Burzyńskiego przestrzegał biskupów przed angażowaniem się w rewolucje.
9.6.1832 – w encyklice „Cum primum” Grzegorz XVI potępił powstanie listopadowe
§ zniesienie konstutycji Królestwa Polskiego nadanej przez Alexandra I po 1815r i zastąpiono ja Statutem Organicznym
§ zniesiono armię, a żołnierzy polskich wcielono do armii rosyjskiej
§ przywódców powstania skazano na ciężkie więzienia, konfiskatę majątków
§ zamknięto Uniwersytet Warszawski i Towarzystwo Przyjaciół Nauk
§ od 1833r. przez 25 lat obowiązywał stan wojenny
§ 1839 – na mocy ukazu carskiego szkolnictwo na terenie KP podlegało Ministerstwu Oświaty w Petersburgu
§ 1849 –do obiegu wprowadzono rubel jako środek płatniczy
§ bp krakowski Skórkowski został pozbawiony władzy i w 1835r. wypędzony z Krakowa, emigrował na Śląsk
§ 1832 – zamknięto Uniwersytet Wileński
§ 1832 – na Podolu i Wołyniu w szkołach księża katoliccy zostali zastąpieni księżmi prawosławnymi
§ 1834 – zamknięto Liceum Krzemienieckie
§ 17.7.1832 – ukazem carskim zniesiono niektóre klasztory męskie (ze 196 pozostawiono 129, z czego największe straty ponieśli dominikanie i franciszkanie) i żeńskie (16 zlikwidowano)
§ 1843 – ukazem carskim seminaria duchowne wyjęto spod jurysdykcji miejscowych biskupów i przekazano Akademii Duchownej w Petersburgu
W odpowiedzi na to wszystkie represje 22.7.1842r. Grzegorz XVI wydał alokucję Haerentem diu o prześladowaniu Kościoła w Rosji – treść poprzedzała Biała Księga, która zawierała 90 dokumentów poświadczających prześladowania.
Aby zatrzeć złe wrażenie, Mikołaj I podjął działania w celu podpisania konkordatu (ale nie oznacza to, że cokolwiek dla niego to znaczyło, bo była to zagrywka czysto propagandowa)
3.8.1847 – konkordat między St. Apostolską a Rosją, na mocy którego:
§ Kościół katolicki miał się składać z 7 diecezji
§ Obsada miała się odbywać za porozumieniem między carem a St. Apostolską
§ Protokół artykułów nie uzgodnionych
WIELKA EMIGRACJA
Emigranci osiedlali się na Zachodzie, zazwyczaj we Francji. W środowisku emigracji jednak były różne opcje co do dalszego działania.
* Towarzystwo Demokratyczne Polskie(TDP) (1832) – Jan Nepomucen Górowski, Janowski, Tadeusz Krępowiecki, ks. Pułaski – w chwili założenia wydano Mały Manifest :
naczelnym zadaniem jest walka o niepodległą Polskę, walka o wolną Polskę to część walki ludów Europy , droga do niepodległości wiedzie przez powstanie powszechne i reformy ® uwłaszczenie chłopów ; sprawiedliwość społeczna, równość
* Hotel Lambert (1832) – Adam Czartoryski, Józef Bem, K.Sienkieiwcz – nie sformułował dokładnie programu, ale za cel sobie postawił stworzenie sprzyjającej koniunktury międzynarodowej dla niepodległości czyli po prostu J zwiększenie wysiłków w sferze dyplomatycznej, w sprawie chłopskiej zakładał najpierw oczynszowanie, a później uwłaszczenie, dopuszczał możliwość powstania, ale opartego na szlachcie , wzywał do solidarności....
* Namiot Polski (1832) – część Namiotu Powszechnego – cel: doprowadzenie do ogólnoeuropejskiej rewolucji, w której by wszyscy odzyskali niepodległość
* Młoda Polska (1834) – Joachim Lelewel – przybudówka do Młodej Europy, w porywach wiatru liczyła do 200 członków, budowa demokratycznej Europy, a później Polski
* Gromady Ludu Polskiego (1834) – utworzone przez radykalną część TDP – Krępowiecki, Worcel, Świętosławski – działali pod wpływem socjalizmu utopijnego – wolna Polska powinna być wywalczona przez uciskany lud (chłopi i mieszczaństwo), którego wrogiem jest szlachta i zaborcy; źródła wszelkiego zła upatrywano we własności prywatnej, postulowano o upaństwowienie ziemi i narzędzi produkcji a także o zniesienie przywilejów
* Stowarzyszenie Ludu Polskiego (1835) – Szymon Konarski – działało w zaborach, w 1837r przekształciło się w Konfederację Powszechną Narodu Polskiego – cel: doprowadzenie do powstania, a później stworzenie Polski o charakterze demokratycznym
* Komitet w Poznaniu (1839) – Karol Libelt – związany z TDP i jego programem
* Związek Narodu Polskiego (1839) – program podobny do TDP, powstanie oparte na chłopach, po odzyskaniu niepodległości konieczne stworzenie regularnej armii i uwłaszczenie chłopów
* Edward Dembowski, ksywa Czerwony Kasztelan – chłopi trzonem narodu, źródłem zła jest szlachta, zaborcy i własność prywatna
* Związek Plebejuszy (1842) – skupiał grupę rzemieślników z Walentym Stefańskim na czele
w latach 1843-44 działał w Małopolsce i na Lubelszczyźnie
· ks. Piotr Ściegienny – przed 1840r. wydał Złotą książeczkę czyli List Grzegorza papieża, w której wzywał chłopów do walki o sprawiedliwość zgodną z Bożym porządkiem, skazany na 25 lat katorgi na Syberii mimo iż planowane powstanie na 1844r. nie doszło do skutku.
W 1846r. miało wybuchnąć powstanie, ale wskutek dekonspiracji wybuchło ono tylko w Galicji ® Rabacja Galicyjska.
Pierwsze ruchy rozpoczęły się 20/21.2.1846r. koło Tarnowa, gdzie spiskowcy mieli zaatakować garnizon żołnierzy austriackich. Jak to zwykle, na skutek dezorganizacji do walki nie doszło. Jednak powracająca szlachta wpadła w ręce chłopów, którzy albo od razu ich zabijali albo oddawali Austriakom. Przywódcą chłopów był Jakub Szela.
22.2.1846 – dowódca wojsk austriackich wydał rozkaz wycofania garnizonu z Krakowa, dzięki czemu miasto zostało oswobodzone z rąk zaborcy.
Jeszcze wieczorem został utworzony Rząd Jedności Narodowej, na którego czele stanął Tyssowski. Grzegorzewski i Gorzkowski i który ogłosił z miejsca Manifest:
*znosił on wszystkie przywileje stanowe,*oddawał chłopom użytkowaną przez nich ziemię na własność,*uchylał bez odszkodowania pańszczyznę i inne czynsze,*obiecywał ziemię bezrolnym
BYŁ TO NAJBARDZIEJ POSTĘPOWY DOKUMENTW KWESTII CHŁPOSKIEJ OD CZASÓW POWSTANIA KOŚCIUSZKOWSKIEGO
24.2.1846 –Tyssowski ogłosił się dyktatorem powstania, a na współpracownika wybrał sobie Edwarda Dembowskiego, który chciał pozyskać dla sprawy chłopów, bowiem wieści spod Tarnowa już do niego dotarły.
Jednakże chłopów galicyjskich nie udało się pozyskać, ponieważ byli niechętni szlachcie, poza tym byli podburzani przez austriackich urzędników, którzy wmawiali im, że "dobry cesarz już dawno zniósł pańszczyznę".
Gdy chłopi rozbili wojska powstańcze pod Tarnowem, Dembowski postanowił odwołać się do uczuć religijnych włościan, sam stanął na czele procesji, która wyruszyła z Krakowa 27.2.1846r. Ale za murami z jednej strony spotkali chłopów, a z drugiej strony Austriaków. Dembowski zginął w pierwszym rzucie razem z wieloma innymi. Tyssowski przeżył i 2.3.1846 r. opuścił Kraków.
Skutki: tysiące zabitych, ok.500 spalonych dworów, pacyfikacja ruchu chłopskiego i konspiracji powstańczej, zlikwidowanie Rzeczpospolitej Krakowskiej i wcielenie jej do Austrii.
Galicja – lata 30-40 XIXw. były katastrofalne, zacofanie sięgnęło zenitu, izolowanie też szło z Wiednia, były próby rozwoju przemysłu wydobywczego – sól w Bochni, przemysł włókienniczy – Bielsko-Biała, budowa kolei Kraków – Mysłowice(1847) i rozwój miast i wsi przy niej leżących, przemysł monopolowy
Wieś galicyjska miała charakter pańszczyźniano – poddańczy, patent cesarski z 1848r. troszkę poprawił sytuację – zniesiono pańszczyznę, wprowadzono uwłaszczenie.
Ale tak czy siak, w II połowie XIXw. z Galicji najwięcej emigrowało ludzi.
Zabór Pruski – ziemie zaboru były zapleczem aprowizacyjnym, najbardziej uprzemysłowiony region Prus –Wielkopolska, bardzo dobre warunki rolnicze, przemysł ciężki i wydobywczy – Górny Śląsk
1848 - w Poznaniu powstają Zakłady im. Hipolita Cegielskiego
Zabór rosyjski
Brak uwłaszczenia spowodował coraz gorsze warunki na wsi. Dopiero w 1858r. wydano wytyczne co do sposobu zawierania umów o oczynszowanie
Na terenie Kr. Polskiego rozwijał się przemysł włókienniczy – Łódź, Żyrardów, przemysł metalurgiczny – Warszawa.
magazyn13