ANDRAGOGIKA ZAGADNIENIA NA EGZAMIN.doc

1.Geneza i treści pojęcia andragogika

Andragogika- pochodzi od greckiego: aner (andros) i agein (ago).

·         Słowo aner oznacza: mężczyzna, mąż, człowiek dorosły, zaś słowo agein - prowadzić.  Etymologiczne źródła- nauka o „prowadzeniu ludzi dorosłych”.

Obecnie andragogika definiowana jest jako nauka o kształceniu i samokształceniu, wychowaniu i samowychowaniu dorosłych, kształtowanie osobowości, uczenie się, wprowadzenie człowieka dorosłego w życie społeczne.

Geneza:

-Według niemieckiego leksykonu Andragogika powstała poprzez odcięcie się od pedagogiki.(Andragogika jako subdyscyplina pedagogiki).

-Po raz pierwszy o andragogice mówi Alfred Kapp w 1833roku

- J.F. Herbart krytykuje nadmierne rozbudowanie pedagogiki do andragogiki(traktowanie ludzi dorosłych jako dzieci- ogólna niepełnoletność)

-E. Rosenstock (1926) rozumie andragogikę jako „wszelką na sposób szkolny prowadzoną oświatę dorosłych” i odróżnia ją wyraźnie od pedagogiki

-Pojęcia andragogiki: Andrzej Niesiołowski, Helena Radlińska, Ryszard Wroczyński, Tadeusz Kotorbińsk, F. Urbańczyk, Adam Uziemiło, A. Kamiński, Kazimierz Wojciechowski 

Andragogika i jej związek z naukami o wychowaniu

·         Wyodrębniła się w II poł. XXw. I była rozumiana jako teorie kształcenia, wychowania dorosłych.

·         Andragogika jako jedna z dziedzin o wychowaniu jest  nauka praktyczną o teleologicznym toku postępowania badawczego(stara się wykrywać to co jest użyteczne)

·         Andragogika „uczy” jak postepować w sytuacjach znanych jak i nowych

·         Od innych nauk odróżnia Andragogikę strategia postępowania badawczego

NAUKA O WYCHOWANIU( F. Urbańczyk)

1pedagogika

2andragogika

-Helena Radlińska 1947 „Oświata dorosłych”

ZADANIEM ANDRAGOGIKI jest wykrywanie w teraźniejszości tych tendencji i procesów, które będą rzutowały na przyszłość

DO ZAKRESU BADAŃ ANDRAGOGIKI włącza teorię pracy społecznej

WAŻNE ZADANIE ANDRAGOGIKI badanie twórczej działalności społecznej

2.Andragogika a pedagogika ludzi dorosłych

Andragogika podkreśla swoistość i odrębność edukacji dorosłych od edukacji szkolnej dzieci, dlatego odłącza od pedagogiki( odstąpienie od pojęcia pedagogiki dorosłych-pojęcie konserwatywne, wyraz stereotypu językowego, dowód na myślenie przez analogię.)

Andragogika jest nauką o edukacyjnym wspomaganiu rozwoju człowieka dorosłego.

-w tym pojęciu proces kształcenia dorosłych rozumianych rozumiany jest NIE jako oddziaływanie na dorosłych lecz jako PROCES AUTOKREACJI( SAMOKSZTAŁCENIA I SAMOWYCHOWANIA)

MENTOR-NAUCZYCIEL CZŁOWIEKA DOROSŁEGO

3. Przedmiot badań andragogiki

Przedmiotem badań:
- zajmuje się możliwościami rozwoju ludzi dorosłych, ich edukacją,
- procesami, które składają się na edukację. W obrębie tych procesów jeszcze bardziej szczegółowymi procesami,
- odpowiednie instytucie w których ten proces zachodzi, np. szkoła, przychodnia lekarska, biblioteka, czytelnia, zakłady pracy.

a)Przedmiotem badań są cele kształcenia i wychowania ludzi dorosłych

*dobrane tak aby stymulowały rozwój człowieka dorosłego i rozwój zawodowy,

*analiza z punktu widzenia potrzeb instytucji oświaty ,

*bada cele kształcenia i wychowania w połączeniu tradycyjną oświatą polską i europejską

b)treści kształcenia i wychowania dorosłego człowieka:

*bada funkcjonowanie świadomości osób dorosłych w zakresie nauk humanistycznych, przyrodniczych itp.,

* precyzyjne kryteria doboru treści kształcenia dorosłych użyteczność wiedzy stymulacją, związek treści z życiem, pracą, aktualność idei naukowych,

*analizuje wpływ treści kształcenia na przygotowanie dorosłych do nawiązywania różnych problemów osobistych moralnych, społecznych.

c)metody i formy oddziaływania wychowawczego na dorosłych:

*muszą charakteryzować się jednością,

*bada przydatność i skuteczność rozwojowych metod oddziaływania wychowawczego, *wiązanie procesu kształcenia z pracą zawodową i społeczną osób dorosłych

d)zasady kształcenia i wychowania osób dorosłych – normy postępowania dydaktyczno – wychowawczego:

*podmiotowe traktowanie dorosłych uczniów,

*uwzględnienie warunków życia i pracy dorosłych

*zespołowość i współpraca

*odwoływanie się do poczucia godności człowieka dorosłego

*tworzenie możliwości pozytywnej autoprezentacji dorosłego człowieka.

4. Cele i zadania edukacji dorosłych we współczesnym świecie

Cele dotyczące kształcenia dorosłych:
- rozwój harmoniczny pełnej osobowości (człowiek jako całość)
- upowszechnienie wiedzy ogólnej w edukacji dorosłych, co daje człowiekowi elastyczność, rozszerza horyzonty myślenia, łatwiejsze przystosowanie się do zmian
- umożliwianie dorosłym osobom przekwalifikowania się, zdobycia nowych wiadomości, nowych kompetencji zawodowych, rozwój zawodowy.

Podczas XIX Konferencji Generalnej UNESCO w Nairobi w 1976 roku zdefiniowano szereg celów i zadań stawianych edukacji dorosłych, będących nadal aktualnymi i ściśle korespondującymi z postulatami szeroko pojmowanej oświaty ustawicznej, a także bliskich problemom globalizacji, integracji europejskiej i rodzącego się dziś społeczeństwa informacyjnego. Główne zadania i cele edukacji dorosłych to:

·         utrwalanie pokoju, rozwój współpracy i zrozumienia międzynarodowego;

·         ułatwianie rozumienia istotnych problemów współczesności i zachodzących zmian społecznych z dążeniem do aktywnego uczestnictwa w rozwoju społecznym w celu osiągnięcia społecznej sprawiedliwości;

·         rozwinięcie świadomego stosunku człowieka do otaczającego go fizycznego i kulturalnego środowiska, a także podjęcie starań doskonalenia tego środowiska, poszanowania i ochrony przyrody, ogólnej tradycji i społecznej własności;

·         kształtowanie postawy poszanowania różnorodnych obyczajów i kultur w zakresie narodowym i międzynarodowym;

·         rozwinięcie i upowszechnienie rozlicznych form porozumiewania i solidarności w różnych grupach społecznych: w rodzinie, w lokalnym środowisku, w regionie, kraju i w skali międzynarodowej;

·         rozwijanie umiejętności korzystania z różnych źródeł wiedzy (dziś należałoby mówić tu także o nowoczesnych technologiach -przyp. autora), nauczanie zdobywania nowej wiedzy w formach pracy indywidualnej, grupowej i w placówkach oświatowych w zakresie zdobywania wiadomości, podnoszenia kwalifikacji zawodowych, nabywania nowych form zachowania i wszechstronnego rozwoju osobowości;

·         dążenie do świadomego i efektywnego połączenia procesu rozwoju i doskonalenia osobowości z działalnością zawodową, osobistych zainteresowań w zakresie wartości duchowych i estetycznych z osiągnięciami nowoczesnej techniki i sposobu realizacji zadań zawodowych;

·         rozwijanie właściwego rozumienia problemów związanych z wychowaniem dzieci w warunkach współczesnego życia;

·         rozwijanie umiejętności spożytkowania środków masowej informacji, a zwłaszcza radia, telewizji, filmu i druku (warto zwrócić tu uwagę na nowoczesne media, między innymi internet, których zastosowania nie wyklucza się -przyp. autora), uczenie korzystania z nich jako źródeł wiedzy i przekazu opinii społecznej;

5. Poglądy Malcolma S. Knowlesa na edukację dorosłych

Malcolm S. Knowles(nołles)-amerykański andragog

-edukowanie człowieka dorosłego to jedna z najistotniejszych  spraw we współczesnym świecie, ponieważ rozwój edukacji tej umożliwia możliwie pełne przystosowanie się ludzi dorosłych, a wręcz nadążanie człowieka za postępem, zmianami technicznymi, kulturowymi, politycznymi, społeczno-obyczajowymi,

-uważał, że w latach 60 XX. wieku refleksja andragogiczna nie nadąża za przemianami współczesnego świata

- stwierdził, że należy opracować odrębną metodykę kształcenia dorosłych gdyż to pozwoli uszanować samodzielność i niezależność człowieka dorosłego. Człowieka dorosłego cechuje także świadomość własnego „ja”- czego nie posiada dziecko. Chodzi tu nie tylko o wole, ale i zdolność do refleksji nad własnym życiem

Uwzględnienie tych poglądów umożliwia eliminację z kształcenia, edukacji ludzi dorosłych:

Tresurę

Komendę

Nadmierną kontrolę

Schematyzm

Anonimowość

·         Człowiek dorosły ma zdolność do samodiagnozowania (uświadomić sobie własne potrzeby umysłowe, oraz ustalić ich zakres i hierarchię), potrafi stosować autodoping, zdolny jest do planowania swoich prac samokształceniowych, podporządkowania celom perspektywicznym celów aktualnych, zdolny jest do współdziałania z innymi w rozwiązywaniu problemów. Wszystkie te cechy stanowi podstawę do wyodrębnienia andragogiki-oddzielnej edukacji dorosłych.

7. Dorosłość jako kategoria psychologiczna

8. Dorosłość jako kategoria socjologiczna

9. Dorosłość jako kategoria pedagogiczna

10. Dorosłość jako stan społeczny

C.O. Houle(hul)

- ludzie od 18-60 r.ż. mieszkający samodzielnie, uczący się w instytucjach w niepełnym wymiarze godzin-uczeń dorosły

Kryteria dorosłości Werner

-niezależność ekonomiczna

-odpowiedzialność

-adekwatne uczestnictwo w życiu kraju

-troszczy się o rodzinę

J.W.Johnstone, R.J. Rivera:

1.       Wszystkich którzy  posiadają własne mieszkanie I przekroczyli 21 lat

2.       Ludzi poniżej 21 r.ż. ale pozostające w związku małżeńskim

3.       ludzi nie mających 21 lat , ale będących głową rodziny

4.       wszystkie osoby mające 21 lat lub wiecej pozostające w siłach zbrojnych, których łącza silne więzi z domem rodzinnym

5.       każdego powyżej 21 r.ż., który mieszka w internacie lub akademiku i jest mocno związany z członkami rodziny

Dorosłość jako stan społeczny człowieka (kryteria dorosłości)-dorosły to pewien zamknięty, skończony, obiektywny stan jednostki, określany na podstawie pewnych kryteriów, które obowiązują w danym społeczeństwie i są powszechnie akceptowane kryteria dorosłości
- prawne (wiek)
- biologiczne (dojrzałość płciowa)
- ekonomiczne (niezależność finansowa)
- produktywne (np. doświadczenie)

11. Dorosłość jako proces rozwoju psychiczny człowieka:

dorosłość w ujęciu C.C. Cogginsa- dorosłość to proces rozwoju psychicznego, który jest usytuowany w postawach; Coggins wyróżnił 4 grupy postaw:
- postawy wobec siebie -duża samoświadomość,adekwatna samoocena, gdyż zaniżona i zawyżona jest barierą, koncentracja na rozwoju
- postawy wobec innych- rozumienie innych, poczucie solidarności z innymi, koncentracja na innych,szacunek wobec innych
- postawy wobec świata, życia KLUCZOWA- zaangażowanie w sprawy  codzienności, orientacja perspektywna, (zajmując się sprawami codziennymi musimy mieć na uwadze, czy przyniesie to pożytek w przyszłości, w bliższej lub dalszej perspektywie) przygotowanie na ryzyko niepowodzeń
- postawy wobec wiedzy i procesu jej zdobywania-wiedza o problemach i sposobach ich rozwiązywania, inna wiedza zdobywana podczas życia, umiejętność oceny rozwiązywania problemu, czy dane rozwiązanie było trafne? Czy był inny sposób?

Dojrzewanie i dorosłość w koncepcji M. Knowlsa.

Dojrzewanie proces rozwoju psychicznego o charakterze całożyciowym, wielopłaszczyznowym usytuowany w strukturach osobowościowych. Dorosłość -stan finalny, do którego prowadzi proces dojrzewania.
Wymiary dojrzałości :
I. rozwój przebiega od zależności do autonomii-uniezależnienie
II. rozwój od bierności do aktywności- dziecko zaczyna poszerzać zakres swojej aktywności
III. od subiektywności do obiektywności-dziecko jest egocentryczne; im bardziej jesteśmy dorośli, tym obiektywniej, racjonalniej postrzegamy świat
IV. od ignorancji do erudycji- rodzimy się ignorantami, ale z czasem człowiek nabiera wiedzy i doświadczeń

ERUDYCJA-OZNACZA INDYWIDUALNĄ OKREŚLONĄ RELACJĘ MIĘDZY WIEDZĄ SPECJALISTYCZNĄ A OGÓLNĄ-OBEJMUJE CAŁY OKRES ŻYCIOWEGO DOJRZEWANIA
V. od niskiej sprawności do wysokiej sprawności
VI. . od wąskich zainteresowań do szerokich zainteresowań

VII od wąskiego zakresu odpowiedzialności do szerokiego zakresu odpowiedzialności -zakres naszej odpowiedzialności poszerza się wraz z obowiązkami, których pula zwiększa się z wiekiem
VIII. od egoizmu do altruizmu-dziecko jest egocentryczne; jeżeli będziemy kierować jego działania na innych to wykształcimy w nim altruizm
IX. od braku samoakceptacji do akceptacji- brak akceptacji może być efektem tego, że rodzice eliminują naturalne zachowania dziecka i narzucają ogólnie przyjęte
X. od amorficznej tożsamości do zintegrowanej tożsamości

AMORFICZNA- BEZKSZTAŁTNA

TEORIA 8 STADIÓW PSYCHOSPOŁECZNYCH ROZWOJU CZŁOWIEKA- E. ERIKSON

PODSTAWĄ KAŻDEGO STADIUM JEST ZARYSOWANIE SIĘ KONFLIKTU KTÓREGO ROZWIĄZANIE PROWADZI DO WYKSZTAŁCENIA SIĘ OKREŚLONYCH CECH OSOBOWOŚCI.

1 NIEMOWLĘCTWO-konflikt: zaufanie-nieufność

2 WCZESNE DZIECIŃSTWO autonomia-wstyd

3 WIEK PRZEDSZKOLNY inicjatywa – poczucie winy

4 OKRES SZKOLNY sprawność - poczucie niższości

5 OKRES DOJRZEWANIA tożsamość- konfuzja ról

6 WCZESNA DOROSŁOŚĆ intymność-izolacja

7 WIEK ŚREDNI ekspansja-stagnacja

8 WIEK STARSZY integralność-rozpacz

ROZWÓJ POLEGA NA TYM, ŻE WYCHODZIMY Z TYCH KONFLIKTÓW
ŻADNE STADIUM NIE KOŃCZY SIĘ NAGLE I OSTATECZNIE.

GDY CZŁOWIEK CZUJE, ŻE SPEŁNIŁ SIĘ ŻYCIOWO TO MÓWIMY O ZINTEGROWANEJ OSOBOWOŚCI. . Erikson - w swojej teorii kryzysów, jako trzy ostatnie fazy życia człowieka wymienia: wczesną dorosłość, dorosłość i pełnię dojrzałości. Sukces przezwyciężenia kryzysów związanych z tymi etapami polega na szukaniu przez jednostkę wewnętrznej harmonii, wynikającej z takich postaw wobec życia i norm społecznych jak:→ dojrzałość emocjonalna→ ufność→ solidarność→ produktywność→ wewnętrzna integracja (która pozwala na poradzenie sobie z problemem śmierci)

XI. od koncentracji na szczegółach do koncentracji na zasadach -dziecko widzi poszczególne elementy, ale nie widzi całości; dorosły dostrzega świat jako całość razem z prawami, nim rządzącymi
XII. od powierzchownych związków do związków głębokich -dziecko widzi tylko w kategoriach: co mi sprawia przyjemność a co przykrość, a dorosły patrzy też od czego to zależy
XIII. od odtwórczości do oryginalności -od naśladowania innych po działanie twórcze, oryginalne, własne
XIV od potrzeby pewności do tolerancji nieokreśloności- Jeżeli dziecko ma zapewnioną potrzebę pewności, to jako dorosły łatwiej jest mu poradzić sobie z nieokreślonym, chaotycznym światem
XV. od afektywności do racjonalności - dziecko reaguje afektywnie, np. rzuca się z krzykiem na podłogę jak coś nie dostanie; dorosły reaguje racjonalniej
 

12 Teoretyczna propozycja rozumienia dorosłości przez C.C. Cogginsa

PROCES DOROSŁOŚCI NA SKALI WZROST->REGRES

dorosłość w ujęciu C.C. Cogginsa
dorosłość to proces rozwoju psychicznego, który jest usytuowany w postawach;

Coggins wyróżnił 4 grupy postaw:
- postawy wobec siebie -duża samoświadomość,adekwatna samoocena, gdyż zaniżona i zawyżona jest barierą, koncentracja na rozwoju
- postawy wobec innych- rozumienie innych, poczucie solidarności z innymi, koncentracja na innych,szacunek wobec innych
- postawy wobec świata, życia KLUCZOWA- zaangażowanie w sprawy  codzienności, orientacja perspektywna, (zajmując się sprawami codziennymi musimy mieć na uwadze, czy przyniesie to pożytek w przyszłości, w bliższej lub dalszej perspektywie) przygotowanie na ryzyko niepowodzeń
- postawy wobec wiedzy i procesu jej zdobywania-wiedza o problemach i sposobach ich rozwiązywania, inna wiedza zdobywana podczas życia, umiejętność oceny rozwiązywania problemu, czy dane rozwiązanie było trafne? Czy był inny sposób?

Osoba otwarta na świat, aktywna i zorientowana na przyszłość wykazuje lepszą możliwość rozumienia swoich ograniczeń i szans

·         Wzrost samoświadomości i adekwatnej samooceny

·         Rozwój świadomości, taki rodzaj aktywności, który jest dla nas najlepszy

·         Postawa jednostki wobec innych ludzi

·         Wysoki poziom samoświadomości, pozwala lepiej i głębiej wejrzeć w problemy innych, trafniej ocenić ich trudności i odkrywać ich źrodła

13 Co to znaczy stawać się człowiekiem dorosłym

C.O. Houle(hul)- ludzie od 18-60 r.ż. mieszkający samodzielnie, uczący się w instytucjach w niepełnym wymiarze godzin-uczeń dorosły

Kryteria dorosłości Werner

-niezależność ekonomiczna

-odpowiedzialność

-adekwatne uczestnictwo w życiu kraju

-troszczy się o rodzinę

J.W. Johnstone, R.J. Rivera:

6.       Wszystkich którzy  posiadają własne mieszkanie I przekroczyli 21 lat

7.       Ludzi poniżej 21 r.ż. ale pozostające w związku małżeńskim

8.       ludzi nie mających 21 lat , ale będących głową rodziny

9.       wszystkie osoby mające 21 lat lub wiecej pozostające w siłach zbrojnych, których łącza silne więzi z domem rodzinnym

10.    każdego powyżej 21 r.ż., który mieszka w internacie lub akademiku i jest mocno związany z członkami rodziny

Człowiek dorosły:

·         potrafi formułować odpowiedzi na pytania dotyczące jego jako osoby, oraz członka społeczeństwa i istoty we wszechświecie

·         jest przygotowany do podjęcia wykonywania danej pracy zawodowej

·         potrafi podnosić własne kwalifikacje

·         potrafi dokonywać wyborów wartości oraz własnego miejsca w świecie

·         ma zdolność obiektywnej oceny zarówno siebie jak i innych osób

·         aktywnie uczestniczy w procesach interakcji społecznych

·         odgrywa znaczącą rolę w więziach uczuciowych, które łączą go z innymi osobami

·         powoli dochodzi do szczytu swoich możliwości, odpowiedzialności i władzy, poszerza swoje społeczne kontakty

·         jego społeczną pozycję określa swoisty zegar społeczny

...