Opracowała mgr Dorota Orłowska
NADPOBUDLIWOŚĆ PSYCHORUCHOWA U DZIECI
Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób, Urazów i Przyczyn Zgonów ICD-10 stwierdza, że ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) to zespół nadpobudliwości psychoruchowej, określany w literaturze jako zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi lub zaburzenia hiperkinetyczne, jest to grupa zaburzeń charakteryzujących się „wczesnym początkiem (zazwyczaj w pierwszych pięciu latach życia), brakiem wytrwałości w realizacji zadań wymagających zaangażowania poznawczego, tendencją do przechodzenia od jednej aktywności do drugiej bez ukończenia żadnej z nich oraz zdezorganizowaną, słabo kontrolowaną nadmierną aktywnością”.
Zgodnie z obowiązującymi również w Polsce międzynarodowymi klasyfikacjami zaburzeń zdrowia, takimi jak np. DSM–III R, nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci zaliczana jest do grupy zaburzeń związanych z zachowaniami destrukcyjnymi. Natomiast wg cytowanej ICD–10, należy do „zaburzeń zachowania i emocji rozpoczynających się zwykle w dzieciństwie i wieku młodzieńczym”.
Dzieci z ADHD mają mózg o 3 proc. mniejszy niż dzieci zdrowe. W mózgu takich chorych jest bowiem zmniejszona objętość niektórych obszarów, m.in. okolic przedczołowych i spoidła wielkiego. Występują też nieprawidłowości w przekazywaniu informacji przez takie neuroprzekaźniki, jak dopamina, noradrenalina i serotonina – tłumaczył podczas spotkania jeden z nielicznych polskich specjalistów leczących ADHD, prof. Tomasz Wolańczyk z Kliniki Psychiatrii Wieku Rozwojowego Akademii Medycznej w Warszawie. Na ADHD cierpieli ludzie genialni i sławni, m.in.
- Albert Einstein,
- Leonardo da Vinci,
-Thomas Edison,
- John F. Kennedy ,
- Walt Disney.
Po raz pierwszy objawy schorzenia opisano w 1902 roku. Prowadzone w ostatnim czasie badania wykazały, iż jest on uwarunkowany genetyczne ( jeżeli u kogoś z bliższych lub dalszych krewnych występował zespół nadpobudliwości, to ryzyko wystąpienia choroby u kolejnego członka jest 5–7 razy większa niż u dzieci z rodzin, u których ten problem nie występuje; ryzyko wystąpienia zespołu nadpobudliwości wzrasta nawet do 50%, gdy dotyczyło ono jednego z rodziców ).
Rozpoznanie zespołu nadpobudliwości psychoruchowej
G1. BRAK UWAGI
· Częste niezwracanie bliższej uwagi na szczegóły lub częste beztroskie błędy w pracy szkolnej, pracy lub innych czynnościach.
· Częste niepowodzenia w utrzymaniu uwagi na zadaniach lub czynnościach związanych z zabawą.
· Często wydaje się nie słyszeć co zostało do niego (do niej) powiedziane.
· Częste niepowodzenia w postępowaniu według instrukcji albo w kończeniu pracy szkolnej, pomocy w domu lub obowiązków w miejscu pracy (ale nie z powodu zachowania opozycyjnego, ani nie zrozumienia poleceń).
· Często upośledzona umiejętność organizowania zadań i aktywności.
· Częste unikanie lub silna niechęć do takich zadań, jak praca domowa wymagająca wytrwałego wysiłku umysłowego.
· Częste gubienie rzeczy niezbędnych do niektórych zadań lub czynności, jak wyposażenie szkolne, ołówki, książki, zabawki lub narzędzia.
· Często łatwa odwracalność uwagi przez zewnętrzne bodźce.
· Częste zapominanie w toku codziennej aktywności.
G2. NADMIERNA AKTYWNOŚĆ
· Często niespokojnie porusza rękami lub stopami, albo wierci się na krześle.
· Opuszcza siedzenie w klasie lub innych sytuacjach, w których oczekiwane jest utrzymywanie pozycji siedzącej.
· Często nadmierne rozbieganie lub wtrącanie się w sytuacjach, w których jest to niewłaściwe ( w wieku młodzieńczym lub u dorosłych może występować jedynie poczucie niepokoju ).
· Często przesadna hałaśliwość w zabawie lub trudność zachowania spokoju w czasie wypoczynku.
· Przejawia utrwalony wzorzec nadmiernej aktywności ruchowej, praktycznie nie modyfikowany przez społeczny kontekst i oczekiwania.
G3. IMPULSYWNOŚĆ
· Często udziela odpowiedzi zanim pytanie jest dokończone.
· Często nie umie czekać w kolejce lub doczekać się swej rundy w grach lub innych sytuacjach grupowych.
· Często przerywa lub przeszkadza innym ( np. wtrąca się do rozmów lub gier innych osób ).
· Często wypowiada się nadmiernie bez ograniczeń społecznych.
Przyczyny nadpobudliwości :
a) biologiczne
b)społeczne
Objawy nadpobudliwości psychoruchowej
-w sferze ruchowej,
-w sferze poznawczej,
-w sferze emocjonalno – uczuciowej.
Ogólne zasady dotyczące postępowania wychowawczego:
1. Cel, do którego ma prowadzić działanie dziecka, nie może być zbyt odległy (niecierpliwość).
2. Konsekwentne przyzwyczajanie dziecka do kończenia każdego rozpoczętego zadania.
3. Stała kontrola i przypominanie o zobowiązaniach:
· zakres określonych obowiązków musi być dostosowany do możliwości i ograniczeń dziecka,
· trzeba zaoszczędzić wystąpienia dodatkowych niepotrzebnych bodźców,
· nie dać się zdominować dziecku,
· należy przygotować dziecko do przezwyciężania trudności (a nie chronić przed nimi),
· po wystąpieniu konfliktu - należy go przedyskutować z dzieckiem w atmosferze spokoju i rzeczowości, po uspokojeniu dziecka,
· należy unikać agresji słownej i fizycznej, która bardzo mocno pobudza dodatkowo dziecko ( może doprowadzić do objawów nerwicowych takich jak: lęki, moczenie nocne, natręctwa, czy też reakcje obronne: arogancka postawa, agresja, kłamstwa, a nawet doprowadzić do niewłaściwego rozwoju osobowości ).
· Pomoc w nauce
o czytanie – ze względu na małą zdolność koncentracji, opowiadania powinny być ciekawe,
o czytanki powinny być opowiedziane przez dziecko ( w celu skontrolowania zapamiętanego tekstu ),
o odrabianie lekcji powinno się odbywać o regularnych porach, ( w domu powinien wtedy panować względny spokój ),
o dziecko powinno wykonywać prace zręcznościowe ( uczą cierpliwości, a także skrupulatności ),
o zasada trzy R: rutyna, regularność, repetycja.
Lista zakazanych słów:
· ty nigdy!
· ty zawsze!
· nie wolno!
· zabraniam!
· musisz natychmiast!
· ja ci każę!
anmaria53