CHERUBY
Cherub lub cherubin (l.mn. cheruby, cherubini, cherubiny, cherubinowie; hebr. l.p. כרוב cherub, l.mn. כרובים cherubim – silni) – potężne nadprzyrodzone istoty, stojące bardzo wysoko w hierarchii bytów, znajdujące się często w bezpośredniej bliskości Boga. Mylone często z uskrzydlonymi puttami pojawiającymi się w dziełach sztuki nowożytnej.
Etymologia hebrajskiego słowa kêrûb jest niepewna, ale wydają się prawdopodobne związki z akkadyjskim słowem kâribu, oznaczającym istotę ujmującą się za człowiekiem i go strzegącą. Istotami pokrewnymi dla cherubów są serafy.
Biblia, która wzmiankuje o cherubach około 100 razy, przedstawia je zazwyczaj jako ogromne, hybrydowate istoty o orlich skrzydłach, ludzkich twarzach i tułowiu na poły lwa, na poły wołu. Prorok Ezechiel w swej wizji Bożego Tronu ujrzał w jego pobliżu cztery cheruby. Każdy z nich miał po dwie pary skrzydeł: Gdy szły, słyszałem poszum ich skrzydeł jak szum wielu wód, jak głos Wszechmogącego, odgłos ogłuszający jak zgiełk obozu żołnierskiego (Ez 1, 24). Ich całe ciało – plecy, ręce, skrzydła [...] u wszystkich wypełnione były oczami (symbol wiedzy, por. Ez 10, 12; zob. również Ap 4, 6-8).
Według niektórych teologów, cheruby zarządzają światem materialnym. Pismo Święte dodaje, że cheruby pełniły także funkcje strażników ogrodu w Edenie, gdzie strzegły drzewa życia – po wygnaniu stamtąd pary pierwszych ludzi. Znajduje to pewną analogię w ogromnych posągach skrzydlatych wołów o ludzkich twarzach, strzegących wejść świątyń i pałaców w Mezopotamii (lamassu).
Replika Arki Przymierza z dwoma cherubami
Z kolei w opisach arki przymierza wspomina się o posągach cherubów, stojących po obu jej stronach i osłaniających ją skrzydłami rozpostartymi ponad wiekiem arki. Godne uwagi paralele kananejskie to płaskorzeźby w kości słoniowej odkryte w Megiddo (ok. 1200 przed Chr.) oraz sarkofag Ahirama z Fenicji (ok. 1000 przed Chr.); na obu pojawiają się skrzydlate cheruby, wspierające tron miejscowego władcy.
Również w świątyni jerozolimskiej drzwi i ściany tej budowli przyozdobiono reliefami cherubów i palm (por. 1 Krl 6, 29-35). Prawdopodobnie symbolika ta była odwołaniem do ogrodu w Edenie, gdzie cheruby strzegły drzewa życia, przedstawianego zwykle jako palma daktylowa. Wygnawszy zaś człowieka, Bóg postawił przed ogrodem Eden cherubów i połyskujące ostrze miecza, aby strzec drogi do drzewa życia (Rdz 3, 24)[1].
Choć tradycja chrześcijańska zalicza cheruby do aniołów według wczesnej tradycji hebrajskiej nie każda nadprzyrodzona istota była aniołem. Określenie anioł (hebr. mal'ach, posłaniec) było raczej zarezerwowane dla istot przekazujących ludziom Boże przesłania. Innymi słowy nie każda nadprzyrodzona istota była aniołem-posłańcem. Według tradycji Izraela Bóg zarządzał kosmosem przy pomocy orszaku niebiańskich pomocników. Członkowie tej rady Bożej uchodzili za "synów Boga" i "gwiazdy poranne" (por. Hi 1, 6; 38, 7), "bogów" (por. Ps 82) lub "wojsko niebieskie" (Ne 9, 6; Ap 1, 20). W ramach hierarchicznej "biurokracji" rządzącej światem byli oni namiestnikami i zarządcami Boga (por. Pwt 32, 8). Politeistyczni sąsiedzi Izraela traktowali istoty tego rodzaju jako część panteonu, natomiast Biblia opisuje je jako istoty stworzone, nie dające się w żaden sposób porównać z Bogiem. Dopiero późniejsza, pobiblijna tradycja zidentyfikowała wszystkie te nadprzyrodzone istoty jako anioły (chóry lub sfery anielskie), bez względu na to, czy rzeczywiście pełnią one funkcję posłańców czy nie.
nahum777