Rodzaje struktur:
społeczna (zespolenie ludzi),
technologiczna (zespolenie narzędzi, tworzywa),
procesów (zespolenie działań),
zbiorów (zespolenie jednostek organizacyjnych),
relacji (zespolenie więzi organizacyjnych),
zdarzeń (zespolenie celów, zadań, funkcji).
3.1 Funkcje struktury organizacyjnej:
· narzędzie kierowania,
· scalanie składników organizacji w integralną całość,
· zapewnienie względnej równowagi, która może zapobiec destrukcji organizacji,
· zapewnienie synchronizacji procesów realizowanych w organizacji,
· dążność do stabilizacji,
· wiązanie organizacji z jej otoczeniem (wymiana).
3.2 Cechy właściwe struktury organizacyjnej:
Za ich pomocą można poznać i opisać strukturę każdej organizacji.
3.2.1 specjalizacja (rozpatrywana na płaszczyźnie działalności ludzkiej) proces kulturowy, aspekty: metodycznym, aksjologicznym, poznawczym; przeciwieństwo uniwersalizacji. Istnieje granica specjalizacji stanowisk pracy – powinno się ją dzielić dopóty, dopóki człowiek rozmyśla nad tym, co robi, widzi końcowy efekt swej pracy. Przekroczenie granicy świadomości powoduje machinalizajcę, której następstwem może być degeneracja psychiczna i fizyczna powodująca w konsekwencji wzrost kosztów.
„Kumulacja różnorodności”:
· rotacje na stanowiskach pracy (przemieszczanie pracowników),
· rozszerzenia zakresu pracy na stanowisku (zaangażowanie większej wiedzy, umiejętności, potencjału intelektualnego),
· wzbogaceniu pracy na stanowisku (zwiększona różnorodność zadań, większa swoboda zachowania się),
· praca w zespołach roboczych (autonomia)
Kryteria grupowania:
· procesy: koncentracja na działaniach, operacjach technologicznych; tworzenie gniazd technologicznych; np. tłocznia fabryki samochodów,
· zdarzenia: koncentracja na osiąganych celach, zadaniach, funkcjach; współpracujące ze sobą stanowiska pracy wykonujące różnorodne operacje, w wyniku czego powstaje detal, półfabrykat lub gotowy produkt; tworzenie gniazd przedmiotowych; np. przedsiębiorstwa produkujące sprzęt AGD, jeden z działów wytwarza lodówki, drugi pralki, trzeci kuchenki; grupowanie wg funkcji to łączenie stanowisk spełniających te same/podobne funkcje,
· relacje: koncentracja na konieczności zapewnienia właściwej współpracy między stanowiskami pracy i jednostkami organizacyjnymi; grupowanie jednostki wg kryterium czasu i przestrzeni; np. tworzenie zmian roboczych (czas), łączenie w jeden organizm jednostek znajdujących się na tym samym terenie (przestrzeń); znaczenie tego kryterium rośnie wraz ze wzrostem globalizacji,
· elementy otoczenia: rozwiązania ułatwiające wzajemne kontakty; np. oddziały w bankach – grupowanie jednostek wg klientów, oddziały wytwórcze w fabryce samochodów – grupowanie wg rodzaju rynku (amerykańskiego, europejskiego)
3.2.2 hierarchia czynniki: pewne funkcje są mniej ważne od innych, zasada ograniczonej rozpiętości kierowania; liczba podwładnych, którymi skutecznie można kierować, zależy od czasu, jakim dysponuje kierownik i struktury jego wykorzystania;
3.2.3 centralizacja (władza) jest następstwem hierarchicznej budowy instytucji;
władza:
· cecha podmiotu (możność egzekwowania),
· relacja między podmiotami (proces egzekwowania posłuszeństwa).
źródła władzy:
· naturalne cechy osobowości człowieka,
· relacje zachodzące między podmiotami,
· formalne reguły obowiązujące strony oddziaływania.
Centralizacja w przedsiębiorstwie polega na rozmieszczeniu między szczeblami struktury organizacyjnej nie tyle władzy, ile uprawnień z niej płynących.
3.2.4 formalizacja to świadomy i racjonalny proces kształtowania reguł organizacyjnych; rola utrwalająca i stabilizująca pozwala zapobiec chaosowi organizacji i pozwolić jej przetrwać; stanowi granicę swobody zachowania się ludzi w organizacji; jest procesem utrwalania struktur organizacji za pomocą przepisów, norm, zasad odnoszących się do celów organizacji i ich osiągania.
funkcja
· integrująca – czynnik scalający składniki organizacji,
· porządkująca – zapewnia określony ład, regularność procesów, chronologię, hierarchię,
· ograniczająca – swobody zachowania ludzi w organizacji,
· opisowa – narzędzie.
gusho