bad_pot_szkol.pdf

Agata Filipkowska

Anna Koszut

BADANIE POTRZEB SZKOLENIOWYCH

METODġ KWESTIONARIUSZOWġ

W jednej z firm usþugowych zatrudniajĢcych ok. 120 osb przed zaplanowaniem szkoleı

na nastħpny rok postanowiono najpierw przeprowadzię badanie potrzeb szkoleniowych. W

zwiĢzku z tym, iŇ 80 procent zatrudnionych stanowili pracownicy terenowi, a badaniem mieli

zostaę objħci wszyscy pracownicy firmy, zadecydowano o posþuŇeniu siħ metodĢ wywiadu

kwestionariuszowego. Papierowa ankieta skþadaþa siħ z dwch czħĻci. KaŇda z nich zawieraþa

listħ szkoleı. Badani proszeni byli o zaznaczenie na pierwszej liĻcie szkoleı, w ktrych brali

udziaþ w ciĢgu ostatniego roku, na drugiej natomiast tych, w ktrych chcieliby wziĢę udziaþ w

najbliŇszym roku.

Ankieta zbudowana w oparciu o proste wylistowanie tematw szkoleı przesyþana

bezpoĻrednio do pracownikw i/lub ich przeþoŇonych stanowi negatywny przykþad wykorzystania

metody kwestionariuszowej do badania potrzeb szkoleniowych. Pozwala ona jedynie na

poznanie preferencji pracownikw/przeþoŇonych, ktre nie zawsze idĢ w parze z

rzeczywistymi potrzebami zwiĢzanymi z wykonywaniem pracy na danym stanowisku. Nie

trudno rwnieŇ zauwaŇyę zasadniczego ograniczenia zastosowanego w opisywanym

przykþadzie narzħdzia: osoby dokonujĢce wyboru poruszaþy siħ w zamkniħtym zbiorze

propozycji. Ukryte zaþoŇenie, jakie przyjĢþ autor kwestionariusza sprowadza siħ do przekonania

o znajomoĻci moŇliwych decyzji, ktre bħdĢ podejmowaę zainteresowane osoby. Warto

zauwaŇyę, iŇ z wynikw prezentowanego tutaj badania nie dowiemy siħ niczego na temat

szczegþowych kwestii, ktre powinien uwzglħdniaę program danego szkolenia. Nie bħdziemy

takŇe w stanie ocenię jego efektywnoĻci Î wyraŇajĢcej siħ w istotnych zmianach w zakresie

wiedzy czy umiejħtnoĻci uczestnikw Î nie dysponujemy wszak informacjami o poziomie tejŇe

wiedzy, czy umiejħtnoĻci pracownikw przed szkoleniem. Co wiħcej, konstrukcja narzħdzia

uniemoŇliwia nam znalezienie odpowiedzi na tak zasadnicze pytanie, ktre brzmi: czy w

Badanie potrzeb szkoleniowych metodĢ kwestionariuszowĢ

przypadku danego pracownika szkolenie jest w ogle potrzebne, czy jest ono

najodpowiedniejszĢ formĢ jego rozwoju?

NaleŇy spodziewaę siħ, iŇ wyniki uzyskane na podstawie tak przeprowadzonego badania

bħdĢ zbyt ubogie w informacje i mogĢ skutkowaę nieadekwatnĢ do rzeczywistych potrzeb

pracownikw politykĢ szkoleniowĢ. Niestety, w ten sposb zbudowane kwestionariusze badania

potrzeb szkoleniowych sĢ wciĢŇ doĻę czħsto spotykane. W dalszej czħĻci artykuþu odwoþywaę

siħ bħdziemy jedynie do pozytywnych przykþadw wykorzystania tej metody, a sþowo

kwestionariusz stosowane bħdzie zamiennie z ankietĢ.

RODZAJE KWESTIONARIUSZY

Wykorzystanie metody kwestionariuszowej jest najbardziej uŇyteczne, kiedy chcemy

przebadaę duŇĢ liczbħ pracownikw. W przypadku badania potrzeb szkoleniowych, w

zaleŇnoĻci od postawionych przed badaniem celw, ankiety moŇna podzielię na te wypeþniane

anonimowo lub imiennie. Kiedy zdecydowaę siħ na zastosowanie wariantu imiennego, a kiedy

anonimowego? Z kwestionariuszy imiennych korzysta siħ, gdy planowane szkolenia majĢ

stanowię odpowiedŅ na potrzeby konkretnych pracownikw. Z kolei kwestionariusze anonimowe

stosowane sĢ, gdy chcemy poznaę potrzeby szkoleniowe zwiĢzane z danĢ grupĢ pracownikw,

np. menedŇerw, tzn. gdy szkolenia majĢ byę przypisane do stanowiska, a nie konkretnej osoby.

RwnieŇ wtedy, gdy w firmie nie ma kultury otwartego mwienia o odczuwanych przez

pracownikw brakach we wþasnych kwalifikacjach, umiejħtnoĻciach czy potrzebach zwiĢzanych

z rozwojem. Anonimowe ankiety mogĢ przyjĻę z pomocĢ takŇe w sytuacji, kiedy wiemy, Ňe

okreĻlona grupa pracownikw zostanie wysþana na dane szkolenie a chcemy dowiedzieę siħ,

jakie wĢtki, tematy czy umiejħtnoĻci powinny byę ich zdaniem poruszone, aby szkolenie byþo dla

nich uŇyteczne.

JeŇeli chodzi o sposb zadawania pytaı, istniejĢ dwie moŇliwoĻci. Kwestionariusz moŇe

byę zbudowany z pytaı otwartych, w ktrych osoba wypeþniajĢca ankietħ proszona jest o

udzielenie wþasnych odpowiedzi lub z pytaı zamkniħtych, w ktrych prosi siħ o wybranie

odpowiedzi z listy przedstawionej przez autora ankiety.

Ze skrzyŇowania obu podziaþw powstaþa nastħpujĢca typologia: ankiety anonimowe z

pytaniami zamkniħtymi, anonimowe z pytaniami otwartymi, imienne z pytaniami zamkniħtymi,

imienne z pytaniami otwartymi oraz anonimowe lub imienne z oboma rodzajami pytaı.

Przykþady rŇnych rodzajw kwestionariuszy z opisem sytuacji, w ktrych zostaþy wykorzystane

przedstawione zostanĢ w nastħpnej czħĻci artykuþu.

Badanie potrzeb szkoleniowych metodĢ kwestionariuszowĢ

PROJEKTOWANIE NARZĦDZIA

Projektowanie kwestionariusza do badania potrzeb szkoleniowych wymaga wczeĻniejszego

rozwaŇenia dwch kwestii:

Jakimi dysponujħ informacjami, ktre mogħ wykorzystaę do ukierunkowania procesu

badawczego?

Jakiego rodzaju danych potrzebujħ do zaplanowania odpowiednich dziaþaı rozwojowych?

Jak rŇne mogĢ byę odpowiedzi na powyŇsze pytania i jak bardzo mogĢ one wpþynĢę na

ostateczny ksztaþt ankiety przekazywanej pracownikom Î zobaczmy na konkretnych

przykþadach.

Studium przypadku I

X jest firmĢ produkcyjnĢ zatrudniajĢcĢ okoþo 800 pracownikw. Pþ roku temu dokonano w niej

kompetencyjnego opisu wszystkich stanowisk, w wyniku czego, dla kaŇdego z nich moŇliwe jest

wskazanie wymaganych kompetencji oraz ich poŇĢdanego poziomu. PrzygotowujĢc siħ do

opracowania planw szkoleı na kolejne pþrocze podjħto decyzjħ, iŇ potrzeby rozwojowe

pracownikw zostanĢ okreĻlone w oparciu o narzħdzie kwestionariuszowe opracowane na bazie

wdroŇonego w firmie modelu kompetencji. ZarzĢd firmy rozwaŇaþ opcjħ przeprowadzenia sesji

Assessment Centre, jednak ze wzglħdu na duŇĢ liczbħ osb objħtych diagnozĢ

przeprowadzenie badania z wykorzystaniem ankiety wydaþo siħ bardziej racjonalne. Dla

kaŇdego ze stanowisk zostaþ opracowany kwestionariusz zawierajĢcy pytania dotyczĢce

kompetencji niezbħdnych na tym stanowisku. Ankietħ wypeþniaþ pracownik oraz jego przeþoŇony.

Wyniki uzyskane w badaniu byþy porwnywane z poziomami kompetencji wymaganymi na

danym stanowisku i na tej podstawie okreĻlano potrzeby rozwojowe pracownika. W zaleŇnoĻci

od rŇnicy pomiħdzy aktualnym poziomem kompetencji a poŇĢdanym proponowano

pracownikowi udziaþ w odpowiednim szkoleniu, bĢdŅ uzgadniano z nim inne formy

doskonalenia.

Badanie potrzeb szkoleniowych metodĢ kwestionariuszowĢ

RYSUNEK 1. Kwestionariusz do badania potrzeb szkoleniowych I (fragment) Î nieanonimowy / pytania zamkniħte

KWESTIONARIUSZ

Imiħ i nazwisko:

Dziaþ:

Data:

Szanowna Pani,

Celem badania, w ktrym Pani uczestniczy jest rozpoznanie potrzeb szkoleniowych pracownikw firmy X. Kwestionariusz, ktry

ma Pani przed sobĢ zostaþ skonstruowany w oparciu o model kompetencji obowiĢzujĢcy w naszej Firmie. Dane uzyskane przy

pomocy niniejszej ankiety stanowię bħdĢ podstawħ do planowania dziaþaı rozwojowych w odniesieniu do Pani osoby, z tego teŇ

powodu prosimy o przemyĻlane odpowiedzi, moŇliwie wiernie odzwierciedlajĢce stan rzeczywisty Pani kompetencji.

Wypeþniony kwestionariusz prosimy przesþaę do 15 wrzeĻnia br. e-mailem na adres: anna.kowalska@firma.com.pl lub pozostawię

w zaklejonej kopercie w sekretariacie Dziaþu Szkoleı. Raport indywidualny z badania zostanie Pani przesþany nie pŅniej niŇ do 1

paŅdziernika br.

W przypadku kaŇdego z pytaı naleŇy wskazaę tylko jednĢ odpowiedŅ, najlepiej opisujĢcĢ typowe dla Pani zachowanie.

ZARZġDZANIE CZASEM

1. Gdy masz do wykonania wiele zadaı:

a. Dziaþasz chaotycznie, w sposb nieuporzĢdkowany.

b. Czasami zdarza Ci siħ dziaþaę chaotycznie, w sposb nieuporzĢdkowany.

c. Nie zakþca to Twojego dziaþania, postħpujesz zgodnie z planem.

d. Nie zakþca to Twojego dziaþania, nawet gdy zadania sĢ bardzo zþoŇone.

2. ...

a. ...

Studium przypadku II

Y jest Ļredniej wielkoĻci firmĢ odzieŇowĢ, ktrej gþwnymi odbiorcami sĢ klienci z krajw Europy

ĺrodkowo Î Wschodniej. Firma jest stosunkowo nowa, nie zdĢŇono wiħc jeszcze wdroŇyę w niej

specjalistycznych systemw zarzĢdzania zasobami ludzkimi. Zespþ tworzĢ gþwnie mþodzi

ludzie - Ļrednia wieku wynosi ok. 32 lata. Do badania potrzeb szkoleniowych zaprojektowano

kwestionariusz skþadajĢcy siħ z pytaı otwartych. Na bazie uzyskanych wynikw chciano

okreĻlię: po pierwsze, zadania, z ktrymi pracownicy majĢ najwiħksze trudnoĻci Î aby pŅniej

kierownicy Ļredniego szczebla mogli zwrcię na nie szczeglnĢ uwagħ, po drugie, zakres

tematyczny niezbħdnych szkoleı, dziħki ktrym pracownicy mogliby usprawnię swoje dziaþanie.

Badanie potrzeb szkoleniowych metodĢ kwestionariuszowĢ

RYSUNEK 2. Kwestionariusz do badania potrzeb szkoleniowych I (fragment) Î anonimowy / pytania otwarte

KWESTIONARIUSZ

Kwestionariusz ten zostaþ przygotowany, aby poznaę potrzeby pracownikw firmy Y, zwiĢzane z

doskonaleniem ich kwalifikacji zawodowych. W wyniku analizy uzyskanych danych zostanie

opracowana propozycja szkoleı odpowiadajĢca potrzebom poszczeglnych grup pracownikw. Mamy

nadziejħ, iŇ podjħte przez Zespþ ds. Rozwoju Zawodowego dziaþania uþatwiĢ Ci realizacjħ

powierzonych zadaı, a tym samym przyczyniĢ siħ do wzrostu Twojej satysfakcji z wykonywanej przez

Ciebie pracy.

Ankieta ma charakter anonimowy. Prosimy o szczere i wyczerpujĢce odpowiedzi.

Anna Kowalska Î w imieniu Zespoþu ds. Rozwoju Zawodowego

Wymieı najwaŇniejsze zadania realizowane przez Ciebie na zajmowanym stanowisku.

Nastħpnie okreĻl czħstoĻę wykonywania kaŇdego z nich (skala: 1 Î bardzo rzadko, 2 Î rzadko,

3 Î Ļrednio czħsto, 4 Î czħsto, 5 Î bardzo czħsto).

CZĦSTOĺĘ (skala 1-5)

a) .................................................................................................................... ....................................

b) .................................................................................................................... ....................................

c)..................................................................................................................... ....................................

d) .................................................................................................................... ....................................

e) .................................................................................................................... ....................................

f) ..................................................................................................................... ....................................

g) .................................................................................................................... ....................................

h) .................................................................................................................... ....................................

Z ktrymi spoĻrd wyŇej wymienionych zadaı radzisz sobie najlepiej (podaj oznaczenia

literowe zadaı wymienionych w pytaniu 1.)?

2.1. ........................................................................................................................................................

2.2. z Ňadnym [przejdŅ do pytania 3.]

Z wykonywaniem ktrych zadaı, wymienionych w pytaniu 1., masz najwiħksze trudnoĻci

(podaj oznaczenia literowe zadaı wymienionych w pytaniu 1.) ?

3.1. z Ňadnym [przejdŅ do pytania 4.]

3.1.1. (podaj oznaczenie literowe zadania): ..................

Jakie mogĢ byę przyczyny tych trudnoĻci (moŇesz wybraę wiħcej niŇ jednĢ odpowiedŅ, postaraj siħ

wybr kaŇdej z nich uzasadnię):

a) nie dysponujħ odpowiednimi narzħdziami pracy: ..............................................................................,

b) nie otrzymujħ odpowiedniego wsparcia ze strony przeþoŇonego: .....................................................,

c) nie czujħ siħ odpowiednio zmotywowany(a): ....................................................................................,

d) nie mam wystarczajĢco duŇego doĻwiadczenia: ..............................................................................,

e) nie posiadam wystarczajĢcej wiedzy, umiejħtnoĻci: .........................................................................,

Badanie potrzeb szkoleniowych metodĢ kwestionariuszowĢ

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: