Politechnika Krakowska
Fizyka Techniczna II Rok
Michał
Karczewski
Rok akad.:
1999/2000
Data:
Nr ćwicz.:
19
Ocena:
Podpis:
Przepływ i wymiana ciepła pomiędzy dwoma ciałami zachodzi wówczas, gdy istnieje różnica temperatur pomiędzy nimi. Proces ten polega na przekazywaniu przez jedno ciało drugiemu ciału energii wewnętrznej.
Jeżeli oba ciała pozostają ze sobą w kontakcie dostatecznie długo, nastąpi wyrównanie się temperatur obu ciał, w wyniku przepływu ciepła z ciała o wyższej temperaturze do ciała o niższej temperaturze.
Ciepło może być przenoszone i przekazywane trzema sposobami:
1. Poprzez przewodzenie – bez makroskopowych przemieszczeń cząsteczek, które oscylując wokół swoich położeń równowagi przekazują nadmiar energii kinetycznej sąsiednim cząsteczkom (ciała stałe).
2. Poprzez konwekcję (unoszenie) – materia podgrzana przez kontakt z gorącym ciałem zmniejsza swoją gęstość i przemieszcza się, unosząc przejęte ciepło z układu (ciecze i gazy).
3. Poprzez promieniowanie – ciało nagrzane do wysokiej temperatury emituje promieniowanie elektromagnetyczne niosące energię, która po pochłonięciu przez ciało chłodniejsze zamienia się ponownie na ciepło. Transport energii może więc zachodzić również w próżni.
Przewodnictwo cieplne ciał opisuje prawo Fouriera:
Gęstość strumienia cieplnego q, tj. ilości energii cieplnej przepływającej w czasie dt przez powierzchnię elementarną dS prostopadłą do kierunku przepływu:
jest proporcjonalna do gradientu temperatury T. Jeśli ograniczymy się tylko do przepływu wzdłuż jednego kierunku, np. x, to wówczas prawo Fouriera ma postać:
Współczynnik k zależy od rodzaju materiału i nosi nazwę współczynnika przewodnictwa cieplnego. Charakteryzuje zdolność ciała do przewodzenia ciepła. Jego wymiarem jest 1 W m-1 s-1 K-1.
Całkowitą ilość ciepła przenikającą przez próbkę w jednostce czasu, czyli szybkość przepływu ciepła w stanie ustalonym (q = const, k = const), uzyskamy po wysumowaniu gęstości strumienia cieplnego po powierzchni S i po grubości próbki x dla ustalonych temperatur T1 i T2 po obu jej stronach:
oraz
Otrzymujemy ostatecznie, że szybkość przepływu ciepła przez powierzchnię S próbki o grubości d wynosi:
gdzie (T1 -T2) – różnica temperatur między powierzchniami próbki.
Poprzez analogię do prawa Ohma dla prądu elektrycznego, dla „prądu cieplnego” mamy:
Możemy zatem powiedzieć, że „prąd cieplny” przepływa pod wpływem różnicy temperatur, ale przy „oporze cieplnym”:
W realnych układach fizycznych opór cieplny na jaki natrafia strumień cieplny przy przepływie od ciała gorącego do chłodniejszego złożony jest z oporów cieplnych obu ciał oraz ze stykowego oporu cieplnego.
Płaskorównoległą płytkę materiału, którego przewodnictwo cieplne chcemy zbadać, umieszczamy między źródłem ciepła – grzejnikiem, a odbiornikiem. Rejestrujemy zmiany różnicy temperatur pomiędzy grzejnikiem o bardzo dużej pojemności cieplnej i stabilizowanej temperaturze T1 = const, a odbiornikiem, będącym bardzo dobrym przewodnikiem ciepła. Szybkość akumulowania ciepła przez odbiornik wynosząca:
będzie równa szybkości przepływu ciepła przez opór cieplny badanego układu, na który składają się : opór cieplny materiału oraz dwa opory stykowe i
.
Z równania
po rozdzieleniu zmiennych i wycałkowaniu wychodzi, że:
Gdy powierzchnie grzejnika, odbiornika oraz próbki są polerowane, a badany materiał jest izolatorem cieplnym, wówczas mamy podstawy, aby przyjąć, że:
i wówczas :
Wykonanie ćwiczenia
Układ pomiarowy składa się ze źródła ciepła o stałej temperaturze (zbiornik z gotującą się wodą), odbiornika ciepła (którym jest płytka metalowa – bardzo dobry przewodnik ciepła) chronionego przed stratami ciepła izolacją, dwu czujników temperatury: termopary 1 i 2. Termopara 1 mierzy różnicę pomiędzy grzejnikiem i odbiornikiem, a termopara 2 mierzy nadwyżkę temperatury odbiornika ponad temperaturę otoczenia.
Parametry charakteryzujące odbiornik, to:
· ciepło właściwe c = 3,8×102 J / kg×K
· średnica odbiornika = 122 mm
· masa odbiornika m. = 513,70 g
· Pomiar1
Pomiar przewodnictwa cieplnego
T [s]
Temp.
0
170
210
123
510
87
15
164
225
119
540
83
30
160
240
117
570
45
157
255
115
600
82
60
154
270
113
630
80
75
150
285
110
heaven_paradise