szanse na rodzicielstwo.pdf

Szanse na rodzicielstwo

Pierwsze dziecko z probówki dobiega trzydziestki. I jest jednym z setek

tysięcy, które zostały poczęte poza ustrojem matki. Ale na tym nie

kończą się spektakularne osiągnięcia w położnictwie.

FOTO ART: Szanse na rodzicielstwo

Późne macierzyństwo, choroby utrudniające zajście w ciążę, wrodzone

wady płodu – we współczesnej medycynie nie brakuje problemów, które

spędzają sen z powiek lekarzom położnikom. Coraz więcej małżeństw

zwraca się do nich z prośbą o pomoc, na którą kiedyś nie mogły liczyć.

W pracowniach naukowców powstaje mnóstwo obiecujących odkryć,

które bezdzietnym rodzinom przywracają nadzieję na posiadanie

własnego potomstwa. To szansa, jakiej nigdy dotąd nie mieli.

Ze szklanej kołyski

Kiedy w lipcu 1978 r. przyszła na świat Luiza Brown, pierwsze na

świecie dziecko z probówki, oznaczało to początek rewolucji w leczeniu

niepłodności. Przed dziesiątkami tysięcy par, niezdolnych do poczęcia

dziecka drogą naturalną, otworzyły się możliwości sztucznego

zapłodnienia (tzw. metoda in vitro, czyli „w szkle”).

Minęło 30 lat i metoda zapoczątkowana w Wlk. Brytanii, po drobnych

modyfikacjach stosowana jest do dzisiaj. Niestety, nadal ze zmiennym

szczęściem – najlepsze światowe ośrodki osiągają sukces, czyli ciążę z

zapłodnienia pozaustrojowego, w 40–50% przypadków.

Od czasów narodzin Luizy Brown znacznie rozszerzył się jednak zakres

leczenia bezpłodności, która dotyka aż co piątą parę w wieku

rozrodczym. Kiedyś można było pomóc w ten sposób tylko kobiecie z

chorymi jajowodami, obecne metody inseminacji, sztucznego

zapłodnienia oraz tzw. mikromanipulacji stosowane są we wszystkich

rodzajach niepłodności stwierdzanej zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn.

W odróżnieniu od klasycznego zapłodnienia in vitro – w którym do

wyselekcjonowanej komórki jajowej dodawane są plemniki – przy

mikromanipulacji jeden plemnik wprowadzany jest bezpośrednio do

wnętrza komórki. Metoda ta umożliwia więc zapłodnienie poza

organizmem matki w przypadku obecności zaledwie pojedynczych

plemników w nasieniu.

Techniki sztucznego zapłodnienia nie tylko torują drogę do

macierzyństwa osobom bezdzietnym. Dzięki nim stało się możliwe to, o

czym jeszcze kilkanaście lat temu mogliśmy przeczytać w książkach

science fiction: badanie embrionów pod kątem wad genetycznych,

stworzenie zarodka-dawcy narządów, który mógł uratować życie

starszemu rodzeństwu, wreszcie możliwość narodzin dziecka przez

starsze kobiety po menopauzie.

Technologia zapłodnienia w probówce umożliwia rodzicom odłożenie

decyzji o macierzyństwie na później, a to dzięki przechowywaniu

komórek rozrodczych – plemników i jajeczek – w specjalnych bankach,

w których się nie starzeją tak jak ich właściciele.

Czy lekarze i naukowcy nie posunęli się jednak zbyt daleko,

przekraczając bariery biologiczne i etyczne? Opory sceptyków gaszą

zwolennicy nowoczesnego położnictwa jednym argumentem: wszystkie

te odkrycia są dobrodziejstwem dla ludzi, którzy z różnych powodów

nie mogą mieć dzieci. Dlaczego odmawiać im tego prawa?

Prosto z zamrażarki

Już dzisiaj wiele niepłodnych par i kobiet po radykalnych operacjach

onkologicznych może doczekać się ciąży dzięki coraz

bezpieczniejszemu zamrażaniu komórek jajowych. Młode pacjentki

chore na raka, które czeka leczenie chemią lub radioterapia, mogą

wcześniej zdeponować swoje komórki rozrodcze w odpowiednim banku

i skorzystać z nich po zakończeniu kuracji onkologicznej.

Zresztą przechowywanie jajeczek w stanie hibernacji staje się coraz

bardziej modne wśród kobiet pragnących odłożyć macierzyństwo do co

najmniej 40. roku życia. Wtedy naturalne szanse na zajście w ciążę są

dużo mniejsze niż w wieku 20 czy 30 lat, choć nadal całkiem

prawdopodobne (ponoć najstarszą matką na świecie jest pewna 67-letnia

Hiszpanka – wiosną 2006 r. poddała się ona zabiegowi in vitro w

Ameryce Łacińskiej i w grudniu urodziła bliźniaki).

Idea zamrażania komórek jajowych jest prosta, ale mimo to stale

udoskonalana: chodzi o takie przechowywanie jajeczek w ciekłym

azocie, które ich nie zniszczy. Tradycyjne metody dokonują bowiem

sporych spustoszeń we wnętrzu komórki jajowej, przez co staje się ona

po rozmrożeniu zupełnie nieprzydatna i nie dochodzi do rozwoju

embrionu. Jajeczka, niestety, niezbyt dobrze znoszą… temperaturę

–196˚C (w przeciwieństwie do plemników, które są pod tym względem

znacznie bardziej trwałe).

Nowatorskie metody stosowane w klinikach leczących bezpłodne pary,

gdzie przechowuje się ich zarodki lub pojedyncze komórki rozrodcze,

dają większe szanse na rozwój ciąży. Jedną z takich metod jest

błyskawiczne zamrażanie jajeczek w bardzo małej ilości płynu, dzięki

czemu ich wnętrze, w odróżnieniu od klasycznego mrożenia, pozostaje

odporne na wpływ niskiej temperatury. Technika nazywa się

witryfikacją i choć na razie uznaje się ją za metodę eksperymentalną,

zaczyna być stosowana na coraz większą skalę.

Z akrylowej macicy

Wiele nowatorskich eksperymentów w położnictwie nie wychodzi

jednak poza laboratoria. Równolegle z próbami wykorzystania komórek

macierzystych w odbudowie uszkodzonych narządów – na przykład

serca, wątroby czy trzustki – naukowcy głowią się nad stworzeniem

sztucznej macicy. Jeśli ten zamiar się powiedzie, będzie można

kobietom bezskutecznie starającym się o potomstwo stworzyć szansę

przeżycia macierzyństwa, choćby nawet płód miał się rozwijać poza ich

organizmem.

Już w 2002 r. zespół badaczy z Cornell University w Wlk. Brytanii

poinformował, że po raz pierwszy w historii udało się stworzyć sztuczną

błonę śluzową macicy. Podobne sygnały dotarły również z Japonii,

gdzie pracowano nad macicą wykonaną ze sztucznego tworzywa,

wypełnioną płynem owodniowym utrzymywanym w temperaturze ciała.

Stworzenie mechanicznego substytutu macicy od początku wzbudza

jednak kontrowersje porównywalne z planami klonowania człowieka.

Czyż życie płodowe rozwijające się poza organizmem matki, gdzie

może reagować na jej bicie serca, emocje i naturalne ruchy, nie

pozostanie bez wpływu na dalszy rozwój po narodzinach? Wspomniane

doświadczenia prowadzone w laboratoriach w Wlk. Brytanii i Japonii

musiały zostać przerwane zgodnie z wytycznymi komisji bioetycznych.

Jednak, choć powodzenie tego rodzaju eksperymentów, zakończone

przyjściem na świat zdrowego noworodka, pozostaje na razie pieśnią

przyszłości, wielu ekspertów już teraz wskazuje na co najmniej kilka

korzyści. Otóż sztuczna macica zapewni potomstwo nie tylko

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: