Epiktet Encheiridion.pdf
(
145 KB
)
Pobierz
21843636 UNPDF
Encheiridion
Epiktet
1.Zwszystkichrzeczyjednes¡odnaszale»ne,drugieza±niezale»ne.Zale»nes¡od
nas:s¡dy,pop¦dy,pragnienia,odrazyijednymsłowem—towszystko,cojestnaszym
dziełem.Niezale»nenatomiasts¡odnas:ciało,mienie,sława,godno±ciijednymsłowem
—towszystko,coniejestnaszymdziełem.Idlategoterzeczy,któreodnaszale»¡,z
naturys¡wolneiniepodlegaj¡»adnymzakazomaniprzeszkodom,tenatomiast,które
odnasniezale»¡,nieprzedstawiaj¡»adnejwarto±ci,spełniaj¡słu»ebn¡rol¦istanowi¡
cudz¡własno±¢.Pami¦tajzatem,»eje±lirzeczysłu»ebneznaturyzaczynaszuwa»a¢za
wolne,acudzezawłasne,samsi¦zaprz¦gnieszwniewol¦,b¦dzieszrozwodziłskargii
»ale,doznawałniepokoju,miotałzłorzeczeniazarównonabogów,jakinaludzi.Je»eli
jednaktotylko,cotwoje,uwa»a¢b¦dzieszzaswoj¡własno±¢,iprzeciwnie—to,cojest
cudz¡własno±ci¡—zaprzynale»ne,jakjestwrzeczywisto±ci,dokogo±innego,wtedy
niktnigdynieb¦dzienaciebiewywierałprzymusu,niktnieb¦dziesprawiałciprzeszkód,
anitysamnieb¦dziesznikomuzłorzeczył,nikogooskar»ał,niczegozgołaczyniłwbrew
swojejwoli,niktniewyrz¡dzicikrzywdy,wnikimnieb¦dzieszmiałwroga,bote»i
niczegoniedoznasz,cobyrzeczywi±cieszkodliwebyłodlaciebie.
Azatemje»elid¡»yszdoosi¡gni¦ciatakwielkichdóbr,pami¦tajotym,»eniejestci
wolnozmiernymnakłademwysiłkubra¢si¦dotakwzniosłegodzieła,ale»emusisz
jednychrzeczyraznazawszesi¦wyrzec,drugich—chwilowoponiecha¢.Je»elijednak
zechceszposi¡±¢tewielkiedobra,ajednocze±nieigodno±cipiastowa¢iopływa¢wbogac-
twa,bardzomo»liwe,»eniezdob¦dziesznigodno±ci,nibogactw,atodlatejprzyczyny,
»ed¡»yszdoosi¡gni¦ciadóbrwy»szegorz¦du,aju»zcał¡pewno±ci¡niedopniesztego,
przezcojedynierodzisi¦wolno±¢iszcz¦±cie.
Staraj»esi¦tedyka»demugwałtownemuwyobra»eniunatychmiastprzeciwdziała¢,tak
mówi¡c:„Jeste±tylkowyobra»eniem,czcz¡mar¡rzeczy,któr¡przedstawiasz”.Nast¦pnie
zbadajowowyobra»enieioce«jegowarto±¢wedletakichprawideł,jakieposiadasz,a
przedewszystkiminadewszystkowedletegoprawidła,czyprzedstawiaonorzeczyod
naszale»ne,czyniezale»ne.Ije±liprzedstawiarzeczjak¡±,któraniejestodnaszale»na,
zmiejscawypowiadajswezdanie:„Nicanicmnietonieobchodzi!”
2.Pami¦tajotym,»epragnieniemamici¦obietnic¡zdobyciadobra,któregopo»¡dasz,
aodrazamamici¦obietnic¡unikni¦ciazła,przedktórymsi¦wzdrygasz,oraz»eten,kto
wpragnieniudoznajezawodu,jestnieszcz¦±liwy,aten,ktowodrazieponosipora»k¦
—godnypolitowania.Je»elizatemtegotylkounikasz,cozgodniezesw¡natur¡jest
0
Disclaimer: Reformat ze strony:
http://www.dziejemysli.republika.pl/epiktet.
encheiridion.htm
(izwieluinnych
)
1
,
2
wtwojejmocy,niedo±wiadczyszzgołaniczego,doczegoczujeszodraz¦.Je»elijednak
unikaszchoroby,±miercialboubóstwa,doznaszbolesnegozawodu.Azatemwyple«ze
siebieodraz¦dowszelkichrzeczy,któreznaturynies¡odnaszale»ne,askierujj¡ku
tymjedynie,któreznaturys¡odnaszale»ne.Pragnienienatomiastzdławnapocz¡tek
wsobiedoszcz¦tnie.Je»elibowiempragn¡¢b¦dzieszrzeczy,którenies¡odnaszale»ne,
zkonieczno±cimusiszsi¦czu¢nieszcz¦±liwy.Cosi¦znówtyczyrzeczy,któres¡odnas
zale»ne,tonarazieniejestcijeszczezupełniewiadomo,jakichtospo±ródnichgodzisi¦
tobiepo»¡da¢.Wolnocitylkodojednychrzeczyd¡»y¢,adrugichunika¢,zespokojem
jednak»e,zogl¦dn¡rozwag¡,zopanowaniem.
3.Pami¦tajotym,»eby±przyka»dejrzeczyb¡d¹rozweselaj¡cejnaduszy,b¡d¹przy-
nosz¡cejpo»ytek,b¡d¹wzbudzaj¡cejupodobanie—zawszestawiałsobienast¦puj¡ce
pytanie:„Czymjesttarzeczwła±ciwie?”—Itaknaprzykład,je»elidzbanbudziwtobie
upodobanie,mówsobie:„Dzbanjestt¡rzecz¡,którabudziwemnieupodobanie”.Przeto
kiedytendzbansi¦stłucze,niezm¡citowtobiepokojuducha.Je»eliznowuserdecznie
całujeszswedzieci¦lub»on¦,mówsobie:„Całuj¦człowieka”.Przetokiedytenczłowiek
umrze,nieb¦dzieszrozpaczał.
4.Ilekro¢zamierzaszsi¦zabra¢dojakiego±dzieła,zastanówsi¦dobrze,cotomaby¢
zadzieło.Itakgdysi¦wybieraszdoła¹ni,bysi¦wyk¡pa¢,przywied¹sobienamy±l
towszystko,cosi¦tamdziejewła¹ni;»ejedniuciekaj¡cosiły,adrudzysi¦tłocz¡na
pot¦g¦,ainniobluzguj¡si¦wyzwiskami,ajeszczeinni—kradn¡,copopadnie.Iwten
sposóbzwi¦ksz¡r¦kojmi¡powodzeniadodziełasi¦we¹miesz,je»elizmiejscapowiesz
sobieotwarcie:„Jachc¦si¦wła¹niwyk¡pa¢,azarazemstrzecwolnejswejwoli,taki»by
działałazgodnieznatur¡”.Itaksamopost¦pujprzyka»dymdziele.Wtenbowiem
sposób,je±lijaka±przeszkodaniepozwolicisi¦wyk¡pa¢,natychmiastprzywołaszsobie
napami¦¢swezamierzenie:„Ale»japrzecie»nietylkowyk¡pa¢si¦chciałem,leczrównie»
strzeczarazemwolnejswejwoli,taki»bydziałałazgodnieznatur¡,jednak»eniepotrafi¦
jejustrzec,je»elisi¦b¦d¦oburzałnatowszystko,cosi¦przydarza”.
5.Niesamerzeczybynajmniej,alemniemaniaorzeczachbudz¡wludziachniepokój.I
taknaprzykład±mier¢niejest»adnympostrachem—wprzeciwnymrazietoiSokrates
miałbyoniejtakiewyobra»enie—alemniemanieo±miercijakoczym±strasznym,ono
todopieropostrachemsi¦staje.Ilekro¢tedyborykamysi¦ztrudno±ciamialbowpadamy
wniepokójlubsmutek,nikogonigdynieobwiniajmyoto,leczsiebiesamych,toznaczy
—naszewłasnemniemania.Wła±ciwo±ci¡bowiemczłowiekazgołanieobznajmionegoz
filozofi¡jestobwinia¢innychorzeczy,któreonsam¹leczyni;pocz¦±ciobznajmionego
—obwinia¢siebiesamego;wpełniobznajmionego—nieobwinia¢nisiebie,niinnych.
6.Nieszczy¢si¦z»adnejzaletycudzej.Gdybyko«,chc¡csi¦poszczyci¢,powiedział:
„Jestempi¦kny!”—rzecztabyłabyjeszczedozniesienia.Tynatomiastgdyby±,chc¡csi¦
poszczyci¢,powiedział:„Posiadampi¦knegokonia”—wiedz»etosobie,»eby±si¦szczycił
zzaletykonia.Jaka»jestzatemtwojawłasnazaleta?Czynienienale»ytegou»ytkuz
wyobra»e«.Aprzetoilekro¢wczynieniuu»ytkuzwyobra»e«post¦pujeszzgodniez
natur¡,wtedyitylkowtedymo»eszsi¦szczyci¢,bowtedydopierob¦dzieszsi¦szczyci¢
zjakiej±zalety,którajesttwoj¡własn¡zalet¡.
7.Podobniejakwczasiepodró»ymorskiej,kiedyokr¦tprzybijedobrzegu,mo»eszsobie
3
wprawdzienal¡dwysi¡±¢,byzaopatrzy¢si¦wwod¦,apodrodze,takdlarozrywki,
toipi¦kn¡muszelk¦,im¡tw¦podnie±¢,wszelakomusisznapami¦cimie¢okr¦t,słuch
bezustannienat¦»a¢,czyprzypadkiemniewołasternik,akiedyzawoła—musiszto
wszystkoporzuci¢,i»byci¦zwi¡zanegoniewrzuconojakbarananaokr¦t.Taksamo
rzeczmasi¦iw»yciu:Je»elizamiastpi¦knejmuszliim¡twyobdarzyłyci¦niebaurocz¡
»on¡i±licznymdzieci¦ciem,nicnieprzeszkadzaciwprawdzieradowa¢si¦nimi,wszelako
kiedyzawołasternik,biegnijczympr¦dzejnaokr¦t,pozostawiaj¡ctowszystkoiwi¦cej
nietroszcz¡csi¦onie.Aje±li±jestnadtostarcem,nieodchod¹nigdyodokr¦tuzbyt
daleko,»eby±mimowołaniasternikaniepozostałnal¡dzie.
8.Nieusiłujnagina¢bieguwydarze«doswojejwoli,alenaginajwol¦dobieguwydarze«,
a»ycieupłynieciwpomy±lno±ci.
9.Chorobajestwprawdzieprzeszkod¡dlaciała,aleniejestprzeszkod¡dlawoli,chyba
»ewolasamachcetego.Itakchromaniejestwprawdzieprzeszkod¡dlanogi,alenie
jestprzeszkod¡dlawoli.Iwtensposóbwiniene±sobierzeczwytłumaczy¢przyka»dej
spotykaj¡cejci¦przeciwno±ci,adojdzieszdoprzekonania,»ejestonazawszeprzeszkod¡
dlaczego±innego,tylkoniedlaciebiesamego.
10.Pami¦taj,»eby±wka»dejprzydarzaj¡cejsi¦tobieprzygodziezwracałpilnienasiebie
uwag¦ibadałszukaj¡c,jak¡te»sił¦maszwsobie,któr¡by±przeciwstawiłowejprzygo-
dzie.Itakje±lizobaczyszpi¦knegochłopcalubpi¦kn¡dziewczyn¦,potrzebn¡kutemu
sił¦znajdzieszwpow±ci¡gliwo±ci.Je»eliznowugrzbietpodci¦»aremcisi¦ugina,sił¦
t¦znajdzieszwwytrzymało±ci.Aprzeciwszyderstwomznajdzieszj¡wcierpliwo±ci.I
je±lib¦dzieszsi¦wdra»ałdotegosposobupost¦powania,niedaszsi¦porwa¢zmysłowym
wyobra»eniom.
11.Nigdyo»adnejrzeczyniemów:„Straciłem”,ale„Oddałem„.Zmarłocidzieci¦?To
znaczydzieci¦zostałooddane.Zmarłaci»ona?Toznaczy»onazostałaoddana.—„Tak,
ale»ograbionomniezwło±ci!”—Azatemiowewło±cizostałyoddane.—„Tak,ale»
łotremspodciemnejgwiazdyjestten,ktomnieztychwło±ciograbił!”—Acocina
tymzale»y,przezkogoDawcaza»¡dałodciebieichzwrotu?Wszak»enajakdługooddał
cijewposiadanie,troszcz»esi¦onie,takjednakjakorzeczb¦d¡c¡cudz¡własno±ci¡i
jaksi¦troszcz¡podró»niogospod¦,wktórejsi¦zatrzymali.
12.Je»elichceszczyni¢post¦pywm¡dro±ci,wybijsobiezgłowytegorodzajurachuby:
„Je»elizaniedbamswejmaj¦tno±ci,nieb¦d¦miał±rodkówdo»ycia”.„Je»elinieb¦d¦karał
swegoniewolnika,staniesi¦nicponiem”.—Lepsz¡jestbowiemrzecz¡,wyzwolonym
si¦stawszyodsmutkuistrachu,umrze¢zgłodu,ni»eliopływaj¡cwdostatki,»y¢w
niepokoju.Azdrugiejstronylepsz¡jestrzecz¡,»ebytwójniewolnikstałsi¦nicponiem,
ni»»eby±tybyłczłowiekiemnieszcz¦±liwym.Zróbzatempocz¡tekodrzeczydrobnych.
Wylej¡ciostatniekropleoliwy,ukradn¡ciresztkiwina?Przemówdosiebie:„Zatak¡
cen¦kupujesi¦wolno±¢odnami¦tno±ci,zatak¡cen¦—pogod¦ducha.Zadarmoprzecie»
niczegosi¦nienabywa„.Kiedyza±wołaszniewolnika,pomy±lte»sobie,»emo»enie
usłyszałontwegowołania,aje±linawetusłyszał—»emo»eniejestwstaniewykona¢
tego,czegoty»¡dasz.Wszelakoniedozwól»emutakporó±¢wpióra,i»bywjegomocy
byłozam¡ci¢wtobiepokójducha.
4
13.Je»elichceszczyni¢post¦pywm¡dro±ci,zgód¹si¦ztymcierpkimfaktem,»ew
sprawachzewn¦trznychuchodzi¢b¦dzieszzagłupcaibłazna,iniechciejnawetsprawia¢
wra»enia,»esi¦naczymkolwiekrozumiesz.Aje»elimimowszystkoniektórymniewydasz
si¦takimgłupcem,niedowierzajsamsobie!Wiedzbowiem,»enietakłatwopotrafisz
sta¢nastra»yswejwolnejwoli,abydziałałazgodnieznatur¡,ajednocze±nie—krz¡ta¢
si¦wokółrzeczyzewn¦trznych,alesił¡konieczno±ci,je±lisi¦troszczyszojedno,drugiego
musiszzaniecha¢.
14.Je»elipragniesz,bydziatkitwojei»onatwoja,iprzyjacieletwoi»ylii»ylibezko«ca,
tojeste±szale«cem.Albowiem»yczyszsobie,byrzeczyniezale»neodciebiezale»nesi¦
stały,atococudze,bystałosi¦twojewłasne.
Podobnieje»elipragniesz,bysyntwójniepopełniał»adnychbł¦dów,tojeste±głupcem.
¡daszbowiem,byuchybienianiebyłyuchybieniami,aleczym±innym.Je±linatomiast
niechceszwswoichd¡»eniachdozna¢zawodu,torzecztale»ywtwejmocy.Aprzeto
wtymsi¦zaprawiaj,cole»ywtwejmocy.Panemnadka»dym,człowiekiemjestten,
ktomawładz¦zarównou»yczy¢,czegokto±pragnie,jakizabra¢,czegoniepragnie.A
przetoktowolnymchcezosta¢,tenniechajanisi¦nierwiedorzeczy,anite»niechajnie
uciekaodrzeczy,któres¡zale»neodkogo±innego.Wprzeciwnymrazie—musista¢si¦
niewolnikiem.
15.Pami¦taj,»ew»yciuwiniene±si¦zachowywa¢jaknabiesiadzie.Postawi¡przedtob¡
wokółkr¡»¡c¡mis¦—wyci¡gnijr¦k¦iprzyzwoiciewe¹swoj¡cz¦±¢.Idziewruchdalej
—niezatrzymuj!Niedoszłajeszczedociebie—niewód¹zani¡zdalazłaknionymi
oczami,aleczekajspokojnie,a»tamisastanieprzedtob¡.Taksamosi¦zachowujwobec
dzieci,taksamowobec»ony,taksamowobecgodno±ci,taksamowobecbogactwa,a
stanieszsi¦kiedy±wprzyszło±cigodnymwpółbiesiadnikiembogów.Aje±liznowunawet
niesi¦gnieszr¦k¡pozastawioneprzedtob¡potrawy,wtedytoju»nietylkob¦dziesz
współbiesiadnikiem,lecznadtowspółrz¡dc¡bogów.Takbowiempost¦puj¡cDiogenesi
Heraklesiimpodobni,słuszniezostalinazwani—jako»ebylinimiwrzeczywisto±ci—
boskimim¦»ami.
16.Ilekro¢widzisz,»ekto±wełzachismutkutonie,poniewa»jegodzieckoudałosi¦w
podró»albo»estraciłswójdobytek,niedajsi¦owładn¡¢wyobra»eniu,Jakobyterzeczy
zewn¦trznebyły¹ródłemjegonieszcz¦±cia,alenatychmiastt¦my±lprzyzwijsobiena
pomoc:„Toprzecie»niesamowydarzeniegogn¦bi(kogoinnegoprzecie»ononiegn¦bi),
alemniemanie,jakietenczłowiekmaonim”.Wszelakoanisi¦wa»zwraca¢doniego
zesłowamipociechy,aju»tymbardziej—współczuj¡coznimrazemj¦cze¢,cowi¦cej,
strze»si¦,»eby±nawetwduchuniej¦czał.
17.Pami¦taj,»ejeste±aktoremgraj¡cymrol¦wwidowiskuscenicznym,adotegow
takimwidowisku,jakiespodobałosi¦dramaturgowiuło»y¢:wkrótkim—je»elikrótkie,
wdługim—je»elidługie.Je»elichciał,»eby±grałrol¦»ebraka,starajsi¦it¦rol¦po
mistrzowskuodegra¢.Itaksamosi¦staraj,kiedycipowierzyrol¦chromego,monarchy
alboszaregoobywatela.(Twoj¡bowiemjedyniejestrzecz¡powierzon¡cirol¦odegra¢
pi¦knie,samwybórnatomiastrolijestspraw¡kogoinnego).
18.Kiedykrukzłowieszczozakracze,niechajnieogarniaci¦trwoga,alenatychmiast
5
wytłumaczsobietojegokrakanie,takmówi¡c:„Tawró»bazłowieszczaniemniebynaj-
mniejdotyczy,aleb¡d¹megociała,b¡d¹megodobytku,b¡d¹megoimienia,b¡d¹moich
dzieci,b¡d¹mojej»ony.Dlamnieprzecie»ka»dawró»bajestzapowiedzi¡szcz¦±ciaipo-
my±lno±ci,oiletylkochc¦tego.Cokolwiekbowiemztejwró»bysi¦zi±ci,wmojejjest
mocyodnie±¢ztegopo»ytek”.
19.Mo»eszsta¢si¦niezwyci¦»onym,je»elinieb¦dzieszstawałdo»adnejwalki,wktó-
rejzwyci¦stwoprzerastatwesiły.Widz¡ctedykogo±,b¡d¹topiastuj¡cegowysokie
godno±ci,b¡d¹maj¡cegowielkieznaczenieiwpływy,b¡d¹zjakiego±innegopowodu
szanowanego,strze»si¦,»eby±gonigdy,samol±nionywyobra»eniem,niemieniłszcz¦-
±liwym.Boje±litetylkos¡dobraprawdziwe,któres¡odnaszale»ne,toniemamiejsca
anina»adn¡zazdro±¢,anina»adnewspółzawodnictwo.Tyza±samwiniene±chcie¢
zosta¢niewodzemnaczelnym,niesenatorem,niekonsulem,leczwolnymczłowiekiem,
ajedyn¡drog¡wiod¡c¡kuwolno±cijestpogardadlarzeczy,którenies¡odnaszale»ne.
20.Pami¦taj,»enieczłowiek,któryciebiespotwarzaalbouderza,wyrz¡dzatobieznie-
wag¦,aletwojewłasnezapatrywanie,jakietymaszotychludziach,jakobywyrz¡dzali
tobiezniewag¦.Ilekro¢zatemkto±wzburzygniewwtobie,wiedz,»etotwojewłasne
wyobra»eniegniewwtobiewzburzyło.Gdybytakbowiemchocia»razjedenudałocisi¦
zostawi¢sobiechwil¦czasunaspokojn¡rozwag¦,wtedyłatwiejbytobieprzyszłosta¢
si¦panemsamegosiebie.
21.mier¢iwygnanie,iwszelkieinnenieszcz¦±cia,którychju»samowyobra»eniegroz¡
przejmuje,niechzawszestoj¡ciprzedoczyma,aju»najbardziejzwszystkiego—go-
dzina±mierci.Wtenbowiemsposóbaninieb¦dziesznigdysnułwmy±linikczemnych
zamierze«,anite»niczegonieb¦dzieszzbytgor¡copo»¡dał.
22.Je»elid¡»yszdozdobyciam¡dro±cifilozoficznej,zmiejscaprzygotujsi¦dotego,»e
b¦dzieszprzedmiotemszyderstw,poniewa»motłochnieomieszkawzi¡¢ci¦podostrzał
drwinidocinkówib¦dziemówił:„Oto¢filozof,któryspadłnamjakznieba!!!„—oraz:
„No,alepokiegolichat¦głow¦takwysokoprzednamizadziera?„—Tywprawdzie
głowyniepowiniene±wysokozadziera¢,przyrzeczachjednak»e,którecisi¦wydaj¡
najwi¦kszymdobrem,trwajztakimuporem,jaknaplacówce,naktórejbyci¦sam
bógpostawił.Pami¦tajzarazem,»eje±liniezłomniewytrwasznatejplacówce,wtedyci
sami,którzyjeszczewczorajnatrz¡salisi¦zciebie,jutroju»zaczn¡wyra»a¢dlaciebie
swójpodziw,azdrugiejstrony—»eje±lionizdob¦d¡przewag¦nadtob¡,wtedyze
zdwojon¡sił¡b¦d¡si¦nadalzciebiena±miewa¢.
23.Je»elicisi¦kiedykolwiekprzydarzy,»ewiedzionypragnieniemprzypodobaniasi¦
komu±,dba¢b¦dzieszorzeczyzewn¦trzne,wiedz,»e±straciłwewn¦trzn¡równowag¦.
Azatemzawszeiwsz¦dziepoprzesta«ju»natym,»ejeste±m¦drcem.Je»elijednak
chcesznadtoby¢uwa»anymzam¦drca,notosamsiebieuwa»ajzaniego,itoniechci
wystarczy.
24.Niechci¦nieprzygn¦biaj¡naduchutegorodzajumy±li:„O,jatoju»chybadosamej
±mierci»y¢b¦d¦wponi»eniuinigdyniezdob¦d¦»adnegoznaczenia!„—Je±libowiem
poni»eniejestjakim±nieszcz¦±ciem,toniktinnyniejestwstanie±ci¡gn¡¢naciebie
tegonieszcz¦±cia,taksamojakha«by.Boczytojestrzecz¡odciebiezale»n¡,by±został
Plik z chomika:
Aizococ
Inne pliki z tego folderu:
Domański H. Struktura społeczna.txt
(713 KB)
Domański H. Struktura społeczna.pdf
(2003 KB)
Engdahi FW. Absolutna dominacja.djvu
(26094 KB)
Engdahi.doc
(2654 KB)
Engdahi F.W. Absolutna dominacja.txt
(484 KB)
Inne foldery tego chomika:
l-z
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin