Kondensatory_cz.3.pdf

Listy od Piotra

W poprzednim odcinku

próbowałem cię przekonać, że

w kondensatorach liczy się

nie tylko pojemność, ale też szereg

innych parametrów. Doszliśmy do

wniosku, iż właściwości kondensatora

zależą przede wszystkim od

dielektryka. Mówiliśmy, że

w dielektryku występują straty

mocy, które możemy przedstawić

jako szeregową rezystancję

zastępczą − ESR. Zasygnalizowałem

ci także problem indukcyjności

kondensatorów i zależności

parametrów od temperatury,

wilgotności i innych czynników.

Może się trochę przestraszyłeś.

Takie mnóstwo parametrów,

wzajemnych zależności... Jak się

w tym wszystkim nie zgubić?

Kondensatory

stałe

część 3

Pamiętaj! W elektronice nie ma żad−

nej magii, są tylko niezmienne prawa fi−

zyki. Jeśli chcesz być dobrym elektroni−

kiem, to niestety powinieneś przyswoić

sobie sporą ilość informacji. Nie są to

rzeczy trudne, ale bez tej wiedzy bę−

dziesz się poruszał w elektronice jakby

po omacku.

Ja kiedyś, w głębokiej młodości, by−

łem skłonny lekceważyć wiedzę nagro−

madzoną przez “jajogłowych”. Wydawa−

ło mi się, że praktyka załatwi wszystko.

Rzeczywiście, praktyka jest najważniej−

sza, byleby tylko po drodze nie tracić

zbyt wiele czasu na wyważanie otwar−

tych drzwi, czyli żmudne odkrywanie te−

go, co inni dawno już odkryli i opisali.

Jeśli jednak nie masz ochoty na anali−

zowanie wykresów, tabel i zestawień

oraz wyciąganie wniosków, musisz li−

czyć się z faktem, że znaczna ilość za−

projektowanych i wykonanych przez cie−

bie układów może w ogóle nie działać

lub będzie działać niezgodnie z twoimi

oczekiwaniami. Jednym z powodów mo−

gą być kondensatory, elementy wydawa−

łoby się prymitywne, wręcz trywialne.

Moim zadaniem jest podać ci nie−

zbędną wiedzę w sposób jak najbar−

dziej praktyczny i przystępny; wiedz

jednak, iż w kilku krótkich listach nie

można przekazać wszystkiego. Dlatego

w temat “wgryziemy się” stopniowo.

W pierwszej kolejności podam ci kil−

ka najważniejszych wskazówek i infor−

macji − mają one naświetlić całokształt

problemu i uczulić cię na najważniejsze

sprawy. Na początek dowiesz się jakie

kondensatory spotyka się powszechnie

na rynku, oraz na jakie dwie podstawo−

we dziedziny zastosowań kondensato−

rów powinieneś zwrócić szczególną

uwagę. To jest porcja wiedzy absolutnie

niezbędna każdemu elektronikowi. Tę

część materiału znajdziesz pod tytułem

zaczerpniętym ze starej piosenki: “Co

każdy chłopiec wiedzieć powinien”.

Dalsza część materiału, zatytułowana

“Tylko dla ciekawych” i ”Główne obszary

zastosowań”, zawiera następny stopień

wtajemniczenia. Znajdziesz ją w następ−

nych numerach EdW. Nie musisz jej czy−

tać jeśli twoje zainteresowanie elektroni−

ką kończy się na montowaniu układów.

Ta wiedza będzie ci potrzebna, jeśli za−

mierzasz samodzielnie konstruować

układy elektroniczne. A śmiem pode−

jrzewać, że niezależnie od twojego wie−

ku, będziesz mi przysyłał rozwiązania

zadań ze Szkoły Konstruktorów. Nie lek−

ceważ więc “trywialnych” kondensato−

rów. Serdecznie cię namawiam, żebyś

dokładnie przeanalizował i przyswoił

sobie cały podany materiał − starałem się

wybrać dla ciebie informacje najważniej−

sze, naprawdę przydatne w praktyce.

Oczywiście, wprawy i rutyny musisz

nabrać sam. I już teraz wiedz, że nie

obejdzie się przy tym bez “wpadek”, roz−

czarowań i porażek.

Jeśli gotów jesteś się uczyć i bę−

dziesz wyciągał wnioski z niepowodzeń,

to jestem pewny, że za jakiś czas bę−

dziesz z siebie naprawdę zadowolony.

Co każdy chłopiec

wiedzieć powinien

Utrwal sobie podstawową prostą za−

sadę: każdy typ kondensatorów ma inne

właściwości i przeznaczony jest do

określonych zastosowań. Nie ma kon−

densatorów idealnych nadających się do

wszystkiego.

Dla współczesnego elektronika−hob−

bysty podstawowe znaczenie mają trzy

główne grupy kondensatorów:

− elektrolityczne

− ceramiczne

− foliowe.

Kondensatory elektrolityczne sto−

sowane są w każdym układzie elektro−

nicznym w obwodach zasilania jako

kondensatory filtrujące i gromadzące

energię.

Stosowane są też jako kondensatory

sprzęgające i blokujące w urządze−

niach m.cz, pracujących z częstotliwoś−

ciami do mniej więcej 100kHz.

Kondensatory ceramiczne stosuje

się powszechnie w obwodach wielkiej

częstotliwości, zarówno jako elementy

obwodów rezonansowych, jak i do

sprzęgania, blokowania, filtrowania.

Kondensatory foliowe znajdują za−

stosowanie przy “średnich częstotliwoś−

ciach”, mniej więcej od kilku herców do

co najwyżej kilku megaherców. Stoso−

wane są też powszechnie w obwodach

RC generatorów i filtrów. Niektóre typy

kondensatorów foliowych przezna−

czone są do pracy w obwodach im−

pulsowych.

Bliższe informacje znajdziesz w czę−

ści materiału “Tylko dla ciekawych”.

Jako uzupełnienie, w jednej z ra−

mek podałem ci, jakimi kondensatorami

nie warto zaśmiecać sobie głowy i pra−

cowni, a jakie mogą być przydatne.

Odsprzęganie obwodów zasilania

Najczęstszą przyczyną kłopotów

związanych z kondensatorami są ich

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 5/96

Listy od Piotr

Listy od Piotra

Dinozaury

W starych książkach i katalogach być może znajdziesz wzmianki o kon−

densatorach próżniowych, gazowanych, z dielektrykiem ciekłym, szklanym,

papierowym. Ty, jako hobbysta żyjący u schyłku XX wieku możesz zupełnie nie

zawracać sobie nimi głowy.

Być może w archaicznym sprzęcie spotkasz kondensatory mikowe, czy ce−

ramiczne rurkowe. Są to kondensatory o dobrych parametrach; zostały jednak

doszczętnie wyparte przez kondensatory ceramiczne płytkowe. Nie warto też ich

kolekcjonować, no, chyba że mieszkasz gdzieś z dala od wszelkich źródeł za−

opatrzenia i cenny jest dla ciebie każdy element.

Ze starego sprzętu warto natomiast wymontować wszelkie kondensatory

zmienne − nawet stare, wielkie agregaty powietrzne. Co prawda kondensatory

zmienne zostały zastąpione diodami waraktorowymi, ale na pewno przydadzą ci

się do różnych amatorskich konstrukcji z zakresu w.cz.

densator elektrolityczny 100µF/16V ma

przy częstotliwości 50Hz reaktancję

ponad 30 W i rezystancję ESR ponad

1,5 W ! Nawet wielki kondensator

10000µF/16V ma przy częstotliwości

50Hz reaktancję około 0,3 W i ESR oko−

ło 0,1 W . Jak widać, zwiększanie pojem−

ności niewiele daje − w zakresie małych

częstotliwości decydujące znaczenie dla

tłumienia zakłóceń i tak ma stabilizator,

a nie kondensator. Kondensator jest

jednak konieczny, choćby dla zapobie−

gania samowzbudzeniu stabilizatora.

W zakresie większych częstotliwoś−

ci sprawa wygląda nieco inaczej, bo−

wiem rezystancja wyjściowa stabilizato−

ra i rezystancja ESR kondensatora jest

większa, ale i tak końcowy wniosek jest

ten sam − nie ma potrzeby stosować

elektrolitów o bardzo dużych pojemnoś−

ciach. Standardowo w obwodach zasila−

nia stosuje się kondensatory elektroli−

tyczne o pojemności 22...220µF.

Może już dość długo zajmujesz się

elektroniką i zaprotestujesz: przecież

nigdy nie stosuję tych małych kondensa−

torów ceramicznych i moje układy jakoś

pracują. Niewykluczone. Gratuluję suk−

cesu! Być może niektóre rzeczywiście

pracują “jakoś”. Czy znasz przysłowie:

“miała być jakość, wyszło jakoś”? Ale nie

będę się z tobą sprzeczał; rzeczywiście

sporo układów może pracować dosłow−

nie bez żadnych kondensatorów od−

sprzęgających zasilanie. W innych wy−

starczy jeden mały elektrolit.

Powiem więcej: umieszczenie zaleca−

nych kondensatorów w niewłaściwym

miejscu na płytce może nic nie dać.

Często bowiem trzeba stosować nie tyl−

ko jeden, ale kilka kondensatorów od−

sprzęgających: jeden blisko stabilizato−

ra, inne w różnych punktach zasilanego

układu.

Podane ogólne wiadomości nie wy−

czerpują zagadnienia walki z samo−

wzbudzeniem i zakłóceniami, ponieważ

(niedoskonałe) właściwości w zakresie

wysokich częstotliwości.

Chyba każdy spotkał się z samo−

wzbudzeniem układu. (Mi najczęściej

wzbudzały się wzmacniacze. Ale jakby

na złość, kiedy chciałem zbudować dob−

ry generator − zdarzało się, że układ się

nie wzbudzał.)

Przyczyny mogą być różne − jedną

z nich jest zastosowanie niewłaściwych

kondensatorów w obwodach filtracji

i odsprzęgania napięć zasilających.

Niewłaściwe kondensatory (lub ich

brak) mogą też być przyczyną dużej

wrażliwości na zakłócenia, szczególnie

te przedostające się z sieci energetycz−

nej przez zasilacz. Zasygnalizowałem ci

to w poprzednim odcinku (EdW 4/96

str.55, 56 na rys. 3...5). W zakresie wy−

sokich częstotliwości (a także dla krót−

kich zakłóceń impulsowych) niektóre

kondensatory mają znaczną rezystancję

szeregową ESR. Rezystancja ta znacz−

nie zmniejsza skuteczność filtrowania

pojawiających się przebiegów w.cz. Na

dodatek występuje też szkodliwa induk−

cyjność samego kondensatora i jego

doprowadzeń.

Nie mów mi tylko, że ciebie to nie do−

tyczy, bo będziesz robił wyłącznie ukła−

dy małej częstotliwości. Jakie tranzysto−

ry będziesz stosował? Czy wiesz, że po−

pularne tranzystory “m.cz” na przykład

BC548, BC108 mogą wzmacniać sygna−

ły o częstotliwościach nawet kilkuset

megaherców?! Czy to jest “mała częstot−

liwość”? Podobnie jest ze wzmacniacza−

mi operacyjnymi − przyzwoity wzmac−

niacz operacyjny przeznaczony do za−

stosowań audio, na przykład NE5532,

ma pasmo sięgające 10MHz!

Dlatego dosłownie we wszystkich

układach musisz zadbać o właściwe

odblokowanie obwodów zasilania tak−

że w zakresie wysokich częstotli−

wości.

Powszechnie stosuje się tu równoleg−

łe połączenie kondensatora elektroli−

tycznego i malutkiego kondensatora

ceramicznego (tzw. ferroelektrycznego)

o pojemności typowo 47...220nF. Poka−

zuję ci to w ramce poniżej.

“Elektrolit”, z uwagi na znaczną po−

jemność ma dobre właściwości przy ma−

łych częstotliwościach, ceramiczny “liza−

czek” przy dużych.

A jaka powinna być pojemność

“elektrolita”? Wydawałoby się, że czym

większa, tym lepiej. Niekoniecznie!

Jak to? Przecież większy kondensa−

tor ma mniejszą reaktancję i rezystan−

cję ESR, a więc powinien lepiej tłumić

wszelkie tętnienia napięcia zasilającego.

Jeśli nie stosujesz stabilizatora, to

rzeczywiście większa pojemność jest

lepsza, bo zmniejsza wielkość tętnień.

Ale jeśli masz w układzie stabilizator,

choćby popularny 78XX, to nadmierne

zwiększanie pojemności filtrującej prak−

tycznie nic nie daje! Przecież stabilizator

z założenia ma zmniejszać wahania na−

pięcia zasilającego. Jednym z ważnych

parametrów stabilizatora jest jego (dyna−

miczna) rezystancja wyjściowa. Informu−

je ona, o ile zmieni się napięcie przy

zmianie prądu obciążenia. Rezystancja

ta dla częstotliwości poniżej 1kHz nawet

w popularnych stabilizatorkach nie jest

większa od 30...50 miliomów (0,03...

0,05 W ). Tymczasem na przykład kon−

Odsprzęganie zasilania

W każdym układzie elektronicznym musisz zadbać o właściwe odblokowa−

nie obwodów zasilania także w zakresie wysokich częstotliwości. Zauważ, jak

znacznie zmniejsza impedancję w zakresie wyższych częstotliwości zastoso−

wanie małego kondensatorka ceramicznego o pojemności tylko 100nF.

Odsprzęganie zasilania.

Przebieg impedancji w funkcji częstotli−

wości

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 5/96

Listy od Piotr

Listy od Piotra

Potrzebne wzory

Reaktancja (opór pozorny) przy prądzie zmiennym

Łączenie równoległe kondensatorów

016

R [ W ], C[F] lub R[M W ], C[µF]

⋅ ⋅ ⋅ ⋅

fC RC

⋅ ⋅

C W = C 1 + C 2 + ... + C n

Ładunek zgromadzony w kondensatorze

Q = C × U

Łączenie szeregowe kondensatorów

Gdy prąd ładowania (rozładowania) jest stały (I=const),

wtedy

C × D U = I × t

gdzie D U jest przyrostem napięcia,

a t czasem ładowania/rozładowania

111 1

+ ++

+ + ++

...

CCC C

1 2

Łączenie szeregowe dwóch kondensatorów

ESR − zastępcza szeregowa rezystancja strat

Uwaga: tg d zależy od częstotliwości.

ππ

⋅ ⋅

W =

⋅ ⋅

Cechowanie kodowe kondensatorów ceramicznych typ 1

Umowna barwa

Symbol

Pojemność znamionowa

Tolerancja pojemności

punktu, kropki

temperaturo−

lub paska

wego współ.

pierwsza

druga

mnożnik

C n £ 10pF

C n >10pF

pojemności

cyfra

pierwszy znak

drugi znak

trzeci znak

czwarty znak piąty znak (±pF lub %)

srebrny

−

0,01

−

10%

złoty

−

0,1

−

czarny

NPO

−

brązowy

N33

−

czerwony

N75

100

2pF

pomarańczowy

N150

1000

−

źółty

N220

−

zielony

N330

−

niebieski

N470

−

0,25pF

−

fioletowy

N750

−

szary

−

biały

P33

−

1pF

−

ciemnoniebieski

P100

−

brak

N47

−

0,5pF

20%

pomar.−pomar.

N1500

−

źółto−pomarańcz. N2200

−

zielono−pomar.

N3300

−

niebiesko−pomar. N4700

−

czarno−pomar.

N5600

−

Uwaga! Początek cechowania kodowego jest oznaczony większą kropką lub paskiem z wyraźnym odstępem między pozostałymi znakami.

Oznaczenia współczynnika temperaturowego: np. N330 oznacza −330ppm/K, a P100 +100ppm/K.

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 5/96

Listy od Piotr

1 2

ESR

⋅ ⋅ ⋅ ⋅

Listy od Piotra

Cechowanie skrócone kondensatorów ceramicznych typ 1

Temperaturowy współczynnik pojemności

Pojemność znamionowa

Oznaczenie tworzywa Kod Barwa punktu

lub zakres temperatu−

Pojemność

Kod

Pojemność

Kod

lub paska na

rowego współczynnika

jednobarwnym

0,15 pF

p15

150 nF

150n

pojemności

pokryciu

0,332 pF

p332

332 nF

332n

(10 −6 /1°C = ppm/K)

kondensatora

1,5 pF

1p5

1,5 µF

1µ5

P100 (+100)

ciemnoniebieski

3,32 pF

3p32

3,32 µF

3µ32

P33 (+33)

różowy

15p

µF

15µ

33,2 pF

33p2

33,2 µF

33µ2

NPO (0)

czarny

150 pF

150p

150 µF

150µ

N33 (−33)

brązowy

332 pF

332p

332 µF

332µ

N47 (−47)

brak

1,5 nF

1n5

1,5 mF

1m5

N75 (−75)

czerwony

3,32 nF

3n32

3,32 mF

3m32

15n

15m

N150 (−150)

pomarańczowy

33,2 nF

33n2

33,2 mF

33m2

N220 (−220)

żółty

N330 (−330)

zielony

N470 (−470)

niebieski

Tolerancja pojemności

N750 (−750)

fioletowy

N1500 (−1500)

pomar.−pomar.

Tolerancja (%) Kod

N2200 (−2200)

żółto−pomarań.

±0,005

±2,5

N3300 (−3300)

zielono−pomar.

±0,01

±5

N4700 (−4700)

niebiesko−pom.

±0,02

±10

N5600 (−5600)

czarno−pomarań.

±0,05

±20

±0,1

±30

+140...−870

szary

±0,25

−10...+30

+250...−1750

biały

±0,5

−10...+50

±1

−20...+50

±2

−20...+80

Cechowanie kondensatorów

zagranicznych

Napięcie znamionowe

Przykłady

Napięcie

Kod

25V

40(50)V

63V

100V

160V

250V

400V

630V

1000V

1600V

500V

nie oznacza się

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 5/96

Listy od Piotr

Listy od Piotr

dużą rolę ma tu prowadzenie obwodów

zasilających, szczególnie masy. Ten

ważny temat nie mieści się jednak w ra−

mach dzisiejszego artykułu.

Podanym materiałem chcę cię jedynie

zachęcić do stosowania kondensatorów

odsprzęgających w każdym budowa−

nym układzie . Przyjmij to jako zasadę:

zdecydowanie lepiej zastosować za du−

żo kondensatorów odsprzęgających za−

silanie, niż za mało. Nie żałuj więc kilku−

dziesięciu groszy na te kondensatory.

W sumie zaoszczędzisz sobie sporo

nerwów i frustracji.

Układy precyzyjne

Drugą dziedziną zastosowań konden−

satorów, na którą chcę ci zwrócić uwagę

są wszelkie układy wymagające precyzji

i stałości parametrów.

Będziesz budował, a może już budo−

wałeś, różnego rodzaju filtry i generato−

ry dostrojone do określonej częstotliwoś−

ci. Częstotliwość powinna być stała, nie−

zależnie od zmian temperatury i innych

czynników.

Z filtrami i generatorami LC dla wy−

sokich częstotliwości sprawa jest wzglę−

dnie prosta, bo stosuje się tam strojone

cewki oraz stabilne kondensatory cera−

miczne o pojemnościach 1...1000pF

(tzw. typ 1), a te produkowane są w wielu

wykonaniach o ściśle określonych współ−

czynnikach temperaturowych. Przez do−

bór kondensatora o odpowiednim współ−

czynniku temperaturowym można skom−

pensować zmiany temperaturowe cewki

i uzyskać dobrą stabilność.

Trochę gorzej wygląda sprawa z filt−

rami i generatorami małej częstotliwoś−

ci, które obecnie są budowane przede

wszystkim jako układy aktywne, zawie−

rające wzmacniacze operacyjne i ele−

menty RC. Tu pojemności muszą być

większe niż 1nF, a więc nie można sto−

sować dobrych kondensatorów cera−

micznych (tzw. typ 1).

O ile kondensatory ceramiczne

o pojemnościach poniżej 1nF wykony−

wane są z ceramiki o naprawdę zna−

komitych parametrach, to kondensatory

ceramiczne o większych pojemnoś−

ciach mają inny, zdecydowanie gorszy

dielektryk. Zwykle są to kondensatory

ceramiczne ferroelektryczne, nazywane

tak ze względu na skład materiału die−

lektryka − jest to tak zwany typ 2. Podob−

ne parametry mają kondensatory tzw. ty−

pu 3, o jeszcze mniejszych gabarytach,

nazywane czasem kondensatorami pół−

przewodnikowymi lub złączowymi (są to

jednak najprawdziwsze kondensatory

i nie mają praktycznie nic wspólnego

z diodami i tranzystorami)

Przed chwilą zachęcałem cię, żebyś

stosował takie kondensatory do od−

sprzęgania zasilania.

Do tamtego celu były znakomite. Jed−

nak zupełnie nie nadają się one do pre−

cyzyjnych układów czasowych. Pojem−

ność tych kondensatorów może zmie−

niać się pod wpływem temperatury na−

wet o kilkadziesiąt procent! Co gorsza,

o zgrozo (uważaj, to jest kuriozum!) −

pojemność niektórych typów zależy też

od przyłożonego napięcia!

Co prawda tra−

fiają się stabilne

kondensatory ce−

ramiczne w za−

kresie pojemności

kilkudziesięciu na−

nofaradów, ale ty

kupując na giełdzie

nigdy nie będziesz

miał pewności co

otrzymałeś.

Przyjmij więc

bezpieczną zasa−

dę: nie stosuj ma−

lutkich kondensa−

torów ceramicz−

nych o pojemności

większej niż 1nF

w układach cza−

sowych RC i LC.

Z kolei kondensatory foliowe mają

zdecydowanie lepszą stabilność niż ce−

ramiczne ferroelektryczne.

Najlepsze są tu kondensatory polisty−

renowe − krajowe KSF i zagraniczne KS

− znane bardziej jako styrofleksowe (my,

praktycy mówimy krótko: “styrofleksy”).

Mają one niewielki współczynnik tempe−

raturowy pojemności wynoszący mniej

więcej −0,013%/°C i równie niewielką

zależność pojemności od wilgotności

względnej powietrza.

Natomiast najpopularniejsze obecnie

na rynku kondensatory poliestrowe, czy−

li krajowe MKSE i zagraniczne MKT

mają nieco gorszą stabilność i ogólnie

rzecz biorąc należy się liczyć ze zmiana−

mi pojemności do ±3%. Czy to dużo czy

mało? To zależy od wymagań stawia−

nych układowi. Większość amatorskich

konstrukcji nie wymaga jednak większej

stabilności. Tak więc w obwodach RC

powszechnie będziemy stosować kon−

densatory MKSE (MKT).

Niejednokrotnie będą ci też potrzebne

generatory lub uniwibratory o bardzo

długich czasach impulsu, rzędu sekund,

minut, a nawet godzin. Pewnie ze−

chcesz zastosować w nich “elektrolity”.

Jak będzie ze stabilnością paramet−

rów takich układów?

Pamiętasz zapewne, że pojemność

popularnych “mokrych elektrolitów” mo−

że się znacznie zmieniać w związku

z uszkodzeniami i ponownym formowa−

niem cieniuteńkiej warstwy dielektryka −

tlenku glinu. Zmiany pojemności mogą tu

wynieść nawet kilkadziesiąt procent.

Jeszcze gorszym problemem może

być prąd upływu. W układach o du−

żych stałych czasowych RC stosuje się

zwykle rezystory o wartościach rzędu

megaomów, więc może się okazać, że

prąd pracy płynący przez taki rezystor

jest mniejszy niż prąd upływu rozformo−

wanego kondensatora! Urządzenie wca−

le nie będzie pracować! Aby temu zapo−

biec kondensato−

ry elektrolityczne

aluminiowe w mia−

rę możliwości po−

winny pozosta−

wać pod napię−

ciem. Będą wtedy

zawsze zaformo−

wane i ich prąd

upływu będzie

nieznaczny.

Generalnie jed−

nak w układach

czasowych wyma−

gających dużej

niezawodności

i stabilności na−

leży za wszelką

cenę unikać ja−

kichkolwiek “elek−

trolitów”. Zamiast tego należy stosować

generatory z kondensatorami stałymi

i dla uzyskania dużych czasów wyko−

rzystać cyfrowe dzielniki (liczniki). God−

na polecenia jest tu popularna kostka

CMOS 4541, która w ten sposób po−

zwala zbudować zarówno generatory,

jak i układy monostabilne o dowolnie

długich czasach. Kostka taka będzie jed−

nym z układów scalonych na przygoto−

wywanej właśnie płytce wielofunkcyjnej

PW−03.

W poprzednim odcinku obiecałem ci,

że wreszcie coś zepsujemy. I zepsuje−

my! Ale najpierw, jeśli możesz, spróbuj

zbadać właściwości posiadanych kon−

densatorów stałych.

Jeśli masz dostęp do miernika pojem−

ności, sprawdź, jak zmienia się pojem−

ność różnego typu kondensatorów pod

wpływem temperatury. Sprawdź pojem−

ność “w stanie zimnym” i po podgrza−

niu. Przekonaj się, czy silne podgrzanie

wyprowadzeń kondensatora podczas lu−

towania może trwale zmienić jego po−

jemność.

Przetestuj w ten sposób kondensa−

tory różnych typów, o różnych pojemno−

ściach. Jedna taka praktyczna lekcja bę−

dzie więcej znaczyć, niż kilka stron opisu

właściwości tych elementów.. A jak już je

pomierzysz, weź nóż, szczypce boczne,

i zobacz, jak są zbudowane.

Piotr Górecki

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 5/96

Nie stosuj małych kondensato−

rów ceramicznych o pojemności

większej niż 1nF w precyzyj−

nych obwodach czasowych RC

i LC.

Jeśli musisz stosować

w precyzyjnych obwodach

kondensatory elektrolityczne −

stosuj w miarę możliwości

“tantale”, a jeśli mają to być

zwykłe kondensatory

aluminiowe, to muszą one stale

pozostawać pod napięciem.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: