Zdrowie i choroba
Definicja WHO:
Zdrowie jest stanem pełnego dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego
Definicja:
• oparta na odczuciach subiektywnych!!! – nauki biologiczne na twierdzeniach obiektywnych, podlegających weryfikacji
• jest utopijna (medycyna nie może odpowiadać za samopoczucie społeczne)
Homeostaza - Jest zdolnością ustroju do utrzymania, w dynamicznej równowadze, stałości środowiska wewnętrznego.
Organizm dysponuje licznymi mechanizmami regulacyjnymi utrzymującymi homeostazę
Dotyczy różnych zjawisk:
- Izowolemia (utrzymanie stałej objętości płynów ustrojowych)
- Izohydria (utrzymanie stałego pH
- Izojonia
- Izoglikemia
Zaburzenia termoregulacji
Hipertermia – wzrost ciepłoty ciała
Niegorączkowa Gorączkowa
· Przegrzanie
· Hipertermia obwodowa
· Hipertermia ośrodkowa
Niegorączkowa – mechanizmy termoregulacji są niewystarczające lub niewydolne:
1. Przegrzanie
• Działanie na ustrój podwyższonej temperatury otoczenia w warunkach sprawnych i maksymalnie nasilonych mechanizmów termoregulacji
• Nagromadzenie w ustroju energii cieplnej w ilości przewyższającej aktualnie możliwą utratę ciepła
2. Hipertermia obwodowa - Wzrost produkcji ciepła np.
Nadczynność tarczycy à Hipermetabolizm
3. Hipertermia ośrodkowa - Zaburzenia czynności ośrodków termoregulacji
Przyczyny:
• urazy czaszki,
• niektóre leki używane do narkozy
Gorączka - Reakcja adaptacyjna ustroju stałocieplnego występująca w wyniku działania czynnika gorączkotwórczego w warunkach sprawnych ośrodków i mechanizmów termoregulacji.
Mechanizm gorączki: Przeniesienie w górę poziomu nastawczego regulacji temperatury ciała w wyniku czego organizm uruchamia mechanizmy termoregulacyjne prowadzące do dostrojenia temperatury ciała do nowego poziomu nastawczego.
Przestawienie na wyższy poziom punktu regulacyjnego (set point) tj. wartości sygnału nastawczego, na który reagują termodetektory ośrodka termoregulacji.
Prawidłowa temperatura ciała (NORMOTERMIA) jest odbierana przez termodetektory jako hipotermia.
Uruchomienie mechanizmów termoregulacyjnych.
Utraty ciepła
Wytworzenia ciepła
PIROGENY - ciała gorączkotwórcze:
1. Pirogeny pierwotne
· Egzogenne (zewnątrzpochodne)
- pochodzenia bakteryjnego: Endotoksyny błonowe bakterii Gram (-): lipid A (LPS) Produkty rozpadu bakterii Gram (+)
- wirusowe
- grzybicze
· Endogenne (wewnątrzpochodne)
- produkty rozpadu własnych komórek
- produkty rozpadu tkanki nowotworowej
- kompleksy immunologiczne
- substancje powstające w reakcjach immunologicznych
- metabolit androgenów – etiocholanolon
2. Pirogeny wtórne (endogenne) - wytwarzane przez makrofagi i monocyty
- interleukiny: IL-1, IL-6, IL-8, IL11
- czynniki martwicy nowotworów (kachektyny)
- interferony: IFN-α2 , IFN-y
Pirogeny pierwotne à MAKROFAGI à Pirogeny wtórne
Patogeneza gorączki wywołanej pirogenami pierwotnymi
(np. LPS – endotoksyny bakteryjnej)
Rozkład bakterii w fagocytozie à LPS à Uczynnienie układu dopełniacza à Wydzielanie pirogenów wtórnych przez makrofagii (komórki Borowicza-Kupffera) à Wzbudzenie impulsacji we włóknach aferentnych nerwu błędnego à Noradrenergiczne neurony jądra pasma samotnego w rdzeniu przedłużonym à Synteza PGE1 i PGE2 à Zmiana punktu regulacyjnego w polu przedwzrokowym podwzgórza à Gorączka
!!! Pirogeny nie przechodzą przez barierę krew – mózg, dlatego też pobudzają wytwarzanie prostaglandyn PGE1 i PGE2, które działają na ośrodek termoregulacji w podwzgórzu wywołując gorączkę.
Patomechanizm gorączki w narkozie
(np. wywołanej halotanem)
Narkoza
Bardzo szybkie uwalnianie Ca2+ z siateczki sarkoplazmatycznej i jednocześnie brak zwrotnego pobierania Ca2+ do siateczki
[Ca2+] w cytozolu
Intensywne skurcze włókien mięśniowych
Wytwarzania ciepła
Okres ustępowania gorączki
Brak pirogenów
Wartość sygnału nastawczego dla termodetektorów wraca do poziomu odpowiadającego normotermii
Termodetektory zaczynają odbierać aktualną (podwyższoną) temperaturę jako hipertermię
Wytwarzania ciepła w organizmie
Wytwarzania potu
Utrata ciepła: Rozszerzenie naczyń w skórze; ciepłoty skóry (uczucie ciepła)
Mechanizmy wzrostu temperatury ciała w gorączce
1. Ograniczenie utraty ciepła
· Skurcz naczyń krwionośnych
· Wydzielania potu (czasami zanik)
2. Wytwarzania ciepła à Termogeneza
· Drżeniowa
· Bezdrżeniowa (chemiczna)
W gorączce zachowana jest sprawność mechanizmów termoregulacyjnych
Wyjątek!
Znaczna gorączka à wzrost temperatury à zaburzenia OUN à uszkodzenie ośrodka termoregulacji
RODZAJE GORĄCZEK:
1. Wzrost temperatury ciała
· Stan podgorączkowy temp. do 37oC
· Gorączka niska temp. 37,5 - 38,5oC
· Gorączka umiarkowana temp.38,5 - 39oC
· Gorączka wysoka temp. ponad 39oC
· Hiperpireksja: temp. ponad 41oC
(zaburzone mechanizmy termoregulacji)
2. Wahania temperatury w gorączce
· Gorączka ciągła (stała) wahania temp. ok. 1oC
· Gorączka zwalniająca wahania temp. 1oC-2oC
· Gorączka trawiąca (wyniszczająca) duże wahania temp.
Gorączka naprzemienna (przepuszczająca)
• Znaczny i nagły wzrost temperatury ciała
• Zwykle trwa kilka godzin
• Szybki spadek temperatury ciała
• 1 -2 dni okres bezgorączkowy
Gorączka powrotna
• Gorączka (kilka dni)
• Okres bezgorączkowy (kilka dni)
itd
Gorączka ciągła (stała)
• Okres narastania gorączki
• Okres gorączki ustalonej (wahania ok. 1oC
• Okres ustępowania gorączki
- spadek powolny
- spadek nagły (krytyczny)
Gospodarka wodna i elektrolitowa w gorączce
1. Okres narastania i początkowy okres ustalenia gorączki à Zmniejszone wydalanie potu à Dodatni bilans wodny
2. Okres ustalenia i ustępowania gorączki à Przyspieszone oddychanie i zwiększone wydalanie potu à Ujemny bilans wodny (odwodnienie)
Goca