rozmowa2.pdf

Rozmowa

Nie taki mason straszny... (2)

Z historykiem, doktorem Norbertem Wójtowiczem rozmawia Robert Małolepszy

która nie przejdzie pewnej drogi przygotowania, nie jest w stanie

pewnych rzeczy właściwie zrozumieć.

Być może swoista aura wokół wolnomularstwa wynika też z faktu,

że do masonerii nie może przynależeć każdy.

- W poszczególnych strukturach mogą obowiązywać

zróżnicowane reguły jeśli idzie o przystąpienie do tego - jak

byśmy tego nie nazwali - ruchu. Tym niemniej rzeczywiście

generalną zasadą jest to, że do wolnomularstwa nie można

się zapisać, tam można zostać zaproszonym. Dzisiaj w

części struktur można samemu zgłosić kandydaturę i po

rozpatrzeniu pretendent może być zaproszony. Jednakże

formalnego „zapisania się” nie ma. Potem są rozmowy, w tym

ta decydująca - „pod opaską” i ostatecznie głosowanie przy

użyciu czarnych i białych kul, czyli balotaż. Z pewnością dla

części osób może to stanowić dodatkowy czynnik mobilizujący,

bo jeśli nie jest to organizacja dla wszystkich, to przynależność

do niej może stwarzać poczucie nobilitacji. Groucho Marx miał

powiedzieć kiedyś „Nie chciałbym być członkiem organizacji,

której członkiem mógłbym być ja” i jest to spostrzeżenie bardzo

życiowe.

Norbert Wójtowicz przed

Freemasons’ Hall przy Great

Queen Street w Londynie

Jest ogromna różnica między postrzeganiem masonerii w Polsce i

Wielkiej Brytanii. Tutaj masonami są członkowie rodziny królewskiej.

Siedziba loży, zwanej Lożą Lóż, to okazały gmach, pod którym nota

bene stoimy. Naprzeciwko są sklepy z akcesoriami do ceremoniałów.

W Polsce zaś, to nieomal temat tabu wywołujący wypieki na

twarzach, a czasem wręcz agresję.

- W Polsce funkcjonują w obiegu dwa określenia - masoneria

i wolnomularstwo. W praktyce oznaczają one to samo, bo

wolnomularstwo to tłumaczenie, a masoneria spolszczenie

francuskiego słowa „franc-maçonnerie”. Jeśli jednak

przeprowadzimy sondę na ulicy to cóż się okaże? Dla wielu

osób wydźwięk tych określeń będzie skrajnie odmienny.

Statystycznemu Polakowi hasło masoneria będzie się kojarzyło

ze wszystkim co najgorsze, masoneria to wręcz pomiot

szatana. A wolnomularstwo? Tu reakcje bywają zupełnie

inne. Część osób bardzo szybko przypomni sobie ze szkoły -

Wolnomularstwo Narodowe, Walerian Łukasiński, Towarzystwo

Patriotyczne, walka z zaborcą i dążenie do niepodległości.

Odbiór wolnomularstwa i masonerii bywa rozbieżny i w tym

sensie mówiąc o negatywnym postrzeganiu masonerii w

Polsce możemy to odnosić w zasadzie do tego określenia,

„wolnomularstwa” to już raczej nie dotyczy.

W ubiegłotygodniowej części naszej rozmowy na temat masonerii

mówiłeś między innymi o negatywnym odbiorze masonerii w Polsce

– zarówno dawnej, jak i obecnej.

- Zarówno wiek wstecz, jak i obecnie, mało kto wiedział, kto to

jest wolnomularz i mało kto widział prawdziwego wolnomularza.

Tym niemniej wiadomo było powszechnie, że cokolwiek jest

złe - to masoneria, a „wszystkiemu są winni Żydzi, masoni

i cykliści”. To dość popularne powiedzonko pochodzi,

jak ostatnio wspomniałem, z okresu międzywojennego i

przewrotnie miało na celu postawienie osoby słuchającej w

sytuacji, gdy zapyta „a czemu cykliści?”, bo że Żydzi i masoni,

to dla wielu było całkowicie oczywiste.

Wspomniałeś również, że wolnomularstwo nie jest organizacją tajną,

chociaż za takową czasem uchodzi.

- Istotnie, nie jest. Istniejące w Polsce struktury są

zarejestrowane jako stowarzyszenie. Czy „organizacja

tajna” zwracałaby się do państwowego sądu z prośbą o

zarejestrowanie jej statutu? Jest coś takiego, jak wewnętrzna,

sfera życia lożowego. Jednakże pewnie objęte sekretem rytuały

są nieupowszechniane nie koniecznie dlatego, że jak to by

chcieli widzieć przeciwnicy wolnomularstwa, jest to coś złego

co mogłoby być społecznie nieakceptowane. Po prostu osoba,

Skąd wzięło się Twoje zainteresowanie masonerią?

- W latach 80. w dobrym tonie było posiadać w domu literaturę

16 tygodnik polski

z tzw. „drugiego obiegu”. Skądinąd były to pozycje bardzo

różne, prezentujące poglądy od bardzo prawicowych po

lewicowe, czy wręcz lewackie. Tak oceniam je z dzisiejszej

perspektywy, lecz wtedy wiele osób patrzyło na to inaczej. Te

zróżnicowane światopoglądowo publikacje były rozprowadzane

niejednokrotnie przez te same osoby, a ich zakup traktowany

był przez wielu jako forma wspierania działalności opozycyjnej.

W tej sytuacji również mój tato przynosił od czasu do czasu

kolejną publikację bezdebitową. Czasem były to teksty nowe,

a czasem wydawane w „drugim obiegu” reprinty książek

przedwojennych. Wśród tych pozycji znalazł się w pewnym

momencie również przedruk przedwojennej książki Bolesława

Chełmińskiego „Masoneria w Polsce współczesnej”. Miałem

wówczas niewiele lat, ale już byłem na etapie „pożerania

książek” i od tego się zaczęło. Fatalnie wydana, na powielaczu.

Ale zacząłem pytać, co to jest ta masoneria? I oto okazało

się, że nikt nie jest w stanie udzielić mi satysfakcjonującej

odpowiedzi na to pytanie. Zacząłem więc szukać w dostępnej

literaturze. Jak to często bywa, gdy tylko znajdowałem

odpowiedzi na jedno pytanie, już w trakcie lektury pojawiały się

kolejne. Podczas studiów skoncentrowałem się na tej tematyce

i właśnie wolnomularstwu zdecydowałem się poświęcić swoje

prace. Zaczęło się od pracy na temat masonerii z zakresu

teologii dogmatycznej, a inałem było doktoryzowanie się w

2003 roku z historii polskiego wolnomularstwa.

w różnych kręgach kulturowych, w różnych środowiskach.

Jeśli spróbujemy stworzyć deinicje, w którą włożymy

wszystkie możliwe odłamy wolnomularstwa, to będziemy

musieli włożyć do niej również wiele struktur działających na

obrzeżach masonerii. Aczkolwiek mają one często podobne

formy działania lub podobne cele, aczkolwiek używają nazwy

„masoneria” i powołują się na wspólną historię, to zdaniem

wolnomularzy regularnych w ścisłym znaczeniu tego słowa

wolnomularstwem nie są.

Dr Norbert Wójtowicz (ur. 1972) – historyk, teolog, publicysta.

Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego i Papieskiego

Fakultetu Teologicznego we Wrocławiu, od 2003 doktor

nauk humanistycznych. Absolwent studiów podyplomowych

w zakresie dziennikarstwa (1999), problematyki związanej

z funkcjonowaniem funduszy europejskich (2004),

oligofrenopedagogiki (2006) i resocjalizacji (2009).

Wykładowca m.in. w Instytucie Historycznym

Uniwersytetu Wrocławskiego, Szkole Wyższej im.

Pawła Włodkowica w Płocku i Podyplomowym Studium

Dziennikarskim przy Papieskim Fakultecie Teologicznym

we Wrocławiu. W latach 2002-2003 pracownik naukowo-

dydaktyczny p.o. kierownika Zespołu Historii Kultury

Fizycznej w Katedrze Humanistycznych Podstaw Kultury

Fizycznej Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu.

Pracownik Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania

Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu i członek Kolegium

„Biuletynu Instytutu Pamięci Narodowej”. Od 2008 Członek

Zarządu Światowej Rady Badań nad Polonią (The World

Research Council on Poles Abroad).

Autor prac poświęconych dziejom wolnomularstwa,

w tym: „Sztuka Królewska. Historia i myśl wolnomularstwa

na przestrzeni dziejów” (Wrocław 1997), „Wielki Architekt

Wszechświata. Teologiczna krytyka masońskich wizji

Boga” (Wrocław 1999), „Antymasońska kampania 1938”

(Krzeszowice 2005), „Rozmowy o masonerii” (Krzeszowice

2005) oraz pierwszego w Polsce leksykonu tematycznego

poświęconego tej problematyce – „Masoneria. Mały Słownik”

(Warszawa 2006). Laureat „Złotego Pióra Wolnomularza

Polskiego 2005”.

Dowiedziałeś się wreszcie czym jest masoneria?

- W efekcie lektur i rozmów z wieloma wolnomularzami - bo

lektura to jedno, a rozmowy drugie - doszedłem do wniosku,

że tak naprawdę czym jest wolnomularstwo nie wiedzą nawet

sami wolnomularze. To znaczy prezentowane przez nich

spojrzenia na wolnomularstwo bywały nie tylko zróżnicowane

ale wręcz radykalnie odmienne. W oparciu o te wypowiedzi

bardzo trudno byłoby podać jakąś satysfakcjonującą wszystkich

jednolitą deinicję. Każdy z nich z innej perspektywy patrzył na

wolnomularstwo, dla każdego jest ono czymś innym, co innego

było też sednem bycia wolnomularzem. Po latach zajmowania

się wolnomularstwem wskazuję – choć może dla niektórych

zabrzmi to jak banał – że nie ma czegoś takiego jak masoneria.

Są natomiast masonerie – różne w różnych okresach,

tygodnik polski 17

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: