ERA KENOZIOCZNA
CZWARTORZĘD
Jest to najmłodszy okres ery kenozoicznej. Zaczął się około 2,6 mln lat temu z końcem trzeciorzędu i trwa do dziś.
W czwartorzędzie nastąpiło dalsze ochłodzenie klimatu co zaowocowało rozwojem olbrzymich pokryw lodowych.
PLEJSTOCEN
od 2 588 000 do 11 700 lat temu.
W plejstocenie klimat wielokrotnie się zmieniał. Z okresami ochłodzeń związany był rozwój lądolodów w wyższych szerokościach geograficznych i zwiększanie wilgotności w niskich szerokościach geograficznych.
Okresy ociepleń zaznaczały się topnieniem lodowców. Obecnie wyróżnia się od trzech do siedmiu zlodowaceń plejstoceńskich (glacjałów).Przedzielające je okresy cieplejsze określane są jak interglacjały.
Przez etap rozwoju i zanik lądolowców lodowców górskich uwarunkowało się powstanie rzeźby glacjalnej.
Przykłady:
· 1200-950 - zlodowacenie północno - wschodniopolskie (narwi, podlaskie) (Günz)
· 950-730 - interglacjał podlaski (przasnyski) (Günz/Mindel)
· 730-430 - zlodowacenie południowopolskie (sanu, krakowskie) (Mindel)
· 430-300 - interglacjał wielki (mazowiecki) (Mindel/Riss)
· 300-130 - zlodowacenie środkowopolskie (odry) (Riss)
· 130-115 - interglacjał eemski (Riss/Würm)
· 115-10 - zlodowacenie północnopolskie (wisły, bałtyckie) (Würm)
W Polsce lodowce plejstoceńskie pokryły ponad 90% terytorium. Najstarsze to zlodowacienie Narwi objęło Polskę północno- wschodnią.
Po krótkim ociepleniu nastąpiło zlodowacenie południowopolskie zajmujące Polskę środkową aż do Karpat i Sudetów. Po wielkim integracjale nastąpiło zlodowacenie północnopolskie i objął teren Mazur, Pomorza i Kujaw.
W straszmy plejstocenie pojawił się człowiek. Człowiek rozumny (Homo sapiens). Jako gatunek pojawił się w późnym plejstocenie (35-100 tysięcy lat temu) na Bliskim Wschodzie. Pod koniec plejstocenu wykształcają się na świecie główne rasy ludzkie: mongoidalna w Azji, negroidalna w Afryce Środkowej, europoidalna i rasa australoidalna.
Plejstoceńską tundrę glacjalną porasta roślinność karłowata, przypominająca dzisiejszą florę wysokogórską (karłowate wierzby, karłowata brzoza, dębik ośmiopłatkowy).
Na Ziemi w czasie plejstocenu trwa "era wielkich ssaków". Jednym z nich jest jeleń olbrzymi lub bezrogi nosorożec, który był największym ssakiem lądowym (osiągał 6 m wysokości i 9 m długości).
Koniec plejstocenu to również era wymierania wielkich ssaków i intensywnej ewolucji człowieka.
Cały plejstocen przypada na okres, który w antropologii się mianem paleolitu (czyli starsza epoka kamienna). Rozpoczyna się z chwilą pojawienia form przedludzkich zdolnych do wytwarzania prymitywnych narzędzi (takich jak otoczaki, pięściaki i rozłupce).
HOLOCEN
o holocen od 11 700 lat temu do dziś
W holocenie nastąpiło ociepleniu klimatu, co zaowocowało całkowitym stopnieniem lądolodu skandynawskiego. Występują jednak wahania klimatyczne. Klimat holocenu cechuje się względną łagodnością i stabilnością (klimat interglacjalny) - zmiany średniej temperatury rocznej w tym czasie sięgają ok 1-2°C w średnich szerokościach geograficznych.
Występuje tak zwana mała epoka lodowcowa podczas, której wystąpiły znacznie niższe temperatury w Europie niż obecne, musimy pominać ocieplenie spowodowane efektem cieplarnianym.
W holocenie powstały osady rzeczne: żwiry, piaski, muły, mady, jeziorne: kreda jeziorna, gytie, torfowiskowe - torfy i namuły torfiaste, eoliczne - wydmy, a także: gliny zboczowe oraz gleby. W holocenie strefy klimatyczne przesuwają się na północ, dochodzi też do znacznych zmian roślinności i gleby.
Zachodzi wymieranie gatunków przystosowanych do życia w dotychczasowych zimnych warunkach (mamuty, nosorożce włochate). Dochodzi do udomowienia wielu gatunków zwierząt. Wzrasta liczebność populacji i i wytworzenie przez człowieka cywilizacji człowieka cywilizacji technicznej spowodowały naruszenie równowagi ekologicznej na Ziemi.
Rozwój cywilizacyjny powoduje zmiany w środowisku. W holocenie ostatecznie ukształtowało się Morze Bałtyckie, którego początki sięgają końca plejstocenu. Współczesna flora Polski ukształtowała się właśnie w okresie holocenu, czyli po ustąpieniu lodowców z terenu Polski. Niektóre rośliny flory wysokogórskiej Polski są reliktami plejstoceńskimi.
dreamsare