Redlinski_Edward_-_Konopielka_(SCAN-dal_763).pdf

E DWARD R EDLIŃSKI

K ONOPIELKA

Co innego wstawać latem, co innego zimo. Słonko to zawsze wstaje równo, zaraz po

kogutach, i to zima czy lato, tyle Ŝe latem pokazuje sie od razu, latem duŜo roboty, a zimo,

jesieniowylegujesie:niewschodzinaniebo,bopoco?LeŜysobiepodspodem,wygrzewasiepo

ciemku,czochrasie,całkiemjakwchatachgospodarze.

Jesieniogospodarzewstajodługo,potrochu,posmakowaćlubio.Jakbytakibył,coby

widziałprzezścianyiprzezciemno,toonbymoŜeiwidziałcogospodarzerobiojakkogutyw

sieniachodśpiewajoimtrzeciepobudkę.

Przecknąwszysieoczownieodmykajo,leŜo,leŜosobiepodpierzynamijakbochenkiw

piecach,jakwgniazdachjajkapodkurami,kaŜdyrozgrzany,rozpalony,babajemudopleców

przylipła,dychawszyjeaŜparzy,wnogachciepło,włokciachciepło,podpachamiciepło,aj

dobrze,Ŝadennieruszysie,niedrygnie,Ŝebtegoswojegoprzytuliska,ciepliskaBrońBoŜenie

zruszyć,leŜy,poleŜy,jeszczetrochu,troszku,ajniechcesiezgniazdaciepłegowyłazić.Aleto

Ŝetamdzieśsłonkosieocknęłoiczaswstawać,świdrujeto,poszturchuje.

Taki,cobywidziałprzezścianyiciemno,zobaczyłbynarazwewszystkichchatachnogi,

jakraptemmyk,wyłaŜospodpierzynowiboseszukajopodłogi,macajo.AjuŜigłowy,plecy

dŜwigajosie,prostujeiniewiadomekiedynawszystkichłóŜkachsiedzomęszczyznywgaciachi

koszulach,oczydalejmajozapluszczone.

Nieodpluszczajo,bochcosobiepoziewać:poziewaćipoprzeciągaćsienasiedząco,uch,

cotozasiłynatęŜajotakodśrodka,ŜegłowypoodrzucałoaŜnałopatki,ręcerozkrzyŜowało,

brzuchi,plecywdugiwygięło!Siedzowpomorce,wygięte,napręŜone,ajdobrzeim,dobrze!

NarazspręŜynypuszczajo:mięknochłopy,zwijajosie,bezwładniejo,ręcezsuwajosieim.

międzykolana,siedzomiętkie,bezwładne,jaknieŜywe,jakbyichniebyło,ileczasutaksiedzo?

Niewiadomo,niktniewie,nimakomuwiedzieć.Siedzo.SiedzoJurczaki,Bartoszki,Mazury,

Koleśniki, Litwiny, Orele, Prymaki, Dunaje, Kozaki, czterdzieście gospodarzy na czterdzieści

łóŜkach, oni w swoich chatach najwaŜniejsze, wstajo piersze: siedzo sobie, słedzo. A teraz

przydałby sie taki, coby słyszał przez wszystkie dŜwi, ściany: taki posłyszałby raptem we

wszystkichchatachuchanie,sapanie,pufanie,marmotanie:tozimnowzdrygnęłoichporuszyło,

zaczynaj o gospodarze ćmę rozganiać, tuman, co głowy mroczy, odprawiajo drapanie,

postukiwanie,szorowaniepaznokciamiwkostkę,łydkęołydkę,kolanemokolano,czochranie

siepodpachami,poŜebrach,wpachwinach,podkolanami.Brodookoszulechręszczo,jednym

kułakiemkrzyŜyrozcierajodrugimoczy,awyginajosieprzytymjakbabywpołogu,astękajo,

agębywykrzywiajo.Idobrze,ludkowie,ojjakdobrze!Wuchupowiercićjeszcze,smarknoćna

podłogę,kachnoćnaszczęścieizegnawszysierękocięŜkojeszcze,zaspano,nasłowieAmen

oczyodpluszczyć.

Odpluszczyszilatemwidziszbrzezinkezarzekoisłonko:jakztrawywstaje,prostujesie

naczteryłapy,przedniezadziera,wyciągaipobrzozachwgóre,czerwonelezie.Aptastwow

krzyk,Ŝedzieńsiezaczoł!

A cóŜ jesienio, ech, jesienio odpluszczysz sie i ciemno, głucho, za oknem czarno, w

chaciejeszczeczarniej.NałóŜkupierzynaledwobieleje,choćwbiałejposzwieona,agłowę

Ŝonkinapoduszcenietylewidać,cosłychać,dychaniesłychać.Przydrugimszczytku,wnogach,

dychajodzieci.Kołyski,cowisimiędzyłóŜkiemapieco,jakbyniebyłoaniwidu,anisłychu,

trzebaaŜnachylićsienadgłówkę,wtedydolecipoświstywanieprzezchrapki,dychaniedrobne,

kociacze. Dycha, Ŝyje, nie umarło. A na przypiecy chrr, uchch, chrr, uchch szum taki, jakby

traczybelkępiłowali,piłajeździłatowtetowefte.Aletonietraczy,któŜbytraczowałnapiecy,

tatkoto,tatopodkoŜuchłemdosypiajonocy.

Zaścianosłychaćdrugiewstawanie:trzeszczeniełóŜka,pokaszliwanie,marmotanie,ktoś

zbierasie,szykujetaksamojakja:toMichał,brat,słychaćbościanacienka,zdeskow,deskami

tatowachatamiędzydwochsynownapołówkiprzedzielona.

Otipomałusiewstało.Oczypatrzo,nibywidzo,aleślepe,tylkonapamięćwiedzodzie

kołyska,piec,ceberek,dziedŜwi:idępółślepo,odmykampółomackiem,zawiaszapiszczał,kury

przestraszylisiewsieniach,szurajonadrabinie,grechoczo.Wychodzezapróg,nakamień.

Iterazjakbytakibył,cobysłyszałnarazzewszystkichpodwórzow,toonbyposłyszał

terazwwioscejedenwielkiszumipomyślałby:coto?Czygradnadciągaiwiaterwleciałdo

wioski? Czy deszcz zaszurał raptem po liściach? A moŜe to wróbli wielko plago wlecieli w

ogrodyiszepoczowtrawie?

Nie,toniewiater,niedeszcz,niewróbli.Taki,cosłyszałtenszum,jakbyon,jeszczedo

tegomógwidziećprzezścianyiciemno,takizobaczyłbynaprogachikamieniachczterdziestu

gospodarzy: Jurczakow, Bartoszkow, Mazurów, Koleśnikow, Litwinów, Orelow, Prymakow,

Dunajów, Kozaków, czterdziestu chłopa by zobaczył, jak stojo boso w gaciach i koszulach i

szezoszparko,stromowkoprzywypodpłotem:tamtegodnia,prawda,koprzywyjuŜniebyło,

struchlała,białymrozleŜałnaziemi,powietrzezimnebyło,syrowe,ciemnośćbura,nawiśnięta,

odrazuwiadomocozpogodo:bedziepadało,zimnydeszczamoŜeiszadź,e,myślesobie,nie

pojadedzisiajdobrzeziny,anacomniemoknąćnatakimziąbie,pogodawsamraznastodołę,

docepa.

Czasuprzeszłoniewięcejjakpłachtęwysiaćibraś!bach!paf!słychaćdŜwiwwiosce:to

męszczyznykończoszczanie,wracajoznadwora.Ijakończę,bozimno,brr,ziąbunaszłopod

koszule,prędzejdochaty!Nawetkuryjeszczeniewychodze,siedzowsieniach,jeszczeimna

dworzezaciemno,zastraszno.Wciągamnogawicyiwalonki,nakoszulepalcikikoŜuszek,na

głowęczapkę.Iterazzachciewasiemniezimnejwody.Kubekzgoździazdymuje,zaczerpamze

skopka,pije,całyduŜykubekwlewam,lubienasłuchiwaćjakzimnorozchodzisiepobrzuchu.

Rozeszło sie i juŜ ja całkiem przecknięty, mogby iść do młoćby. Ale jeszcze w stodole za

ciemno,posiedzępókiniewywidnieje.

Na stołku przed pieco siadam, wyjmuje z kieszenia papierek złoŜony w ośmioro,

naddzieramrąbek,zdrugiegokieszeniabioreszczypkęmachorki,skręcamośliniwszybrzeŜek,

Ŝeb trzymało sie, nu i mam papierosa. Teraz szukam w popiele węgielka. A jakŜe, większy,

mniejszy,zawszesiejakiśŜarzyodwczoraj.Przypalam,zaciągamsieisiedzesobiepociemku.

Oczymjamyśletakprzedpopielnikiem?Ha,prawdępowiedziawszytojawtedyniezabardzo

myśle.Myśleniemyśle. Ot,roisiecośpodczapko:ŜeuświniowdŜwizlatuje,trzebabędzie

przybićzawias.CzyGrzegorychaoddałajuŜnaftę,copoŜyczałanapogrzeb,czynieoddała.Ile

jeszczedoocieleniasieRaby,prawiemiesiąc?Cozaczerwonaptaszkaświergotaławczorajna

sokorze,nigdyjatakiejptaszkiniewidział.Asokor,jakonchorobapogrubiał,aleŜwyros:jakz

czubkanawioskępatrzyć,jakaŜonamaleńka!Abagnoszerokie,bezkońca,morze.Ojezu,co

zemno,lecę,zleciałjazsokorailecęnadchatamijakboćko!

Aha,tośnisie,nitośpięninieśpie:nadwioskolecę,aleiwchaciesiedze,nastołku.W

chacie?Prawdępowiedziawszy,wcalejatejchatyniewidze:dychaktośpociemku,alekto,co?

ToŜniechodzo,nieodzywajosie.AmoŜejawstodole?moŜewjamie?wboru?Ciemno,czyto

wiadomocojest,czegonima?Nuajasam:jestjaczynie?Chibajest,tak,czujeŜecośjest:tam

dziegłowajakoświdniej,jakbykądzielbielaławciemnie.Alenogow,plecow,ręcownieczuje.

Nieczuje,nimampókisienieruszę.Aruszęsie,bowkońcucośwzdrygniemno:czyto

rękasieobsunie,czygłowaraptemoklapnie,poruszęsieijuŜczuje:oręka,onogi,ogłowa!O,

ja! I słysze sapanie, i wiem: te tatowe, te Handzine, te dzieciow. A papieros zgasnoł, nie

wiadomodawnoczytylkoco,długojamyślałniemyślał,śniłosienieśniło,czyniedługo.Co

dalej? Znowuś rozdmuchuje popiół pod płyto, dodmuchuje sie iskry, przypalam. Na dworze

brzaśnieje,trochuwidniej,nu,moŜnobudzić.

Szturcham Ŝonke: wstawaj Handzia! Ona stęknie i nic, śpi jak spała. Jeszcze raz

szturcham:

Wstawaj Handzia, dnieje! Ona ziewa, ręce przeciąga, oczow nie odpluszcza,

przeciągnąwszysiesiadaćzaczyna,pierzynępodciąganacycki,zimno,zanocpiecywystygli.I

siedzitakpółspawszy.

Jazestołkapochaciepatrze:juŜwidaćkołyskę,koŜuchinamurku,łóŜko,Handziena

łóŜku.

Siedzi i siedzi niedoprzykryta pierzyno, cycki rękami zakrywa od zimna, oczy

wytrzeszczywszynieŜywe,szklanne,nibyzbudzonaawygrzebaćsieznocyniemoŜe,jeszcze

nogi,brzuchnieprzecknięte.Marmoczecoś,gębasiejejruszajakkrowiecoprzezsentrawęŜuje.

AŜgłowostrzącha,odmykaoczyimówicojejsieśniło:Weśniejadziecibiła,czytogości

bedo?

Wyłaź,mówie,niebędzieszgościowałapodpierzyno.

Ona stęka i ręke po kaftany, serdaki wyciąga. Na przypiecy zaruszali sie koŜuchi,

zaświeciłołycho,zgasło:tatkonałoŜyliczapkęnagłowę.

I oni wstaje. Pięty świerzbie, co to za wróŜba, pytajo, jak ręce świerzbie, coś sie

podwędzi,alecopięty?

Bośpiciewwalonkach,natoHandzia,zdymajcienanoc,niebędzieświerzbiało.Atatko

badajoświerzbiny:ściągnęliwalonkiirozsiadszysiewkoŜuchach,trachpazurami,trach,drapie

siepołydkachipiętach.Handziaobuwszysie,skopekbierze,zbudzonaaniedobudzonaidzie

doić,alejakidzie?Krok,dwaistanie:postoi,poziewa,wzdrygniesie,znowuśidzie,podrodze

stołkiprzewraca,wszmatachsieplącze,małocowidzi.

Poszła,doić,pókizmlekiemniewrócisie,posiedziećmoŜno,poroićpodczapko.Siedze

przedpieco,śpięnieśpię,myśleniemyśle,ajdobrze.Dzieńsiesamzaczyna,wszystkoidziejak

trzeba,jakwczoraj,jakkiedyś,jakbyłonapoczątkuterazizawszeinawiekiwiekówamen.

AŜtu:

AŜ tu słychać kroki i wołanie z nadwora: Raba ocieliła sie, chodź Kaziuk, prędzej!

Ocieliła sie?JakŜe onaocielić sie mogła, kiedy adwent tylko co zaczoł sie, bydłowała przed

Wojciecha,jejczasprzedsamymiświętami.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: