10. INSTYTUCJE SPOŁECZNE
Konsekwencją dłużej trwających stosunków społecznych są instytucje społeczne, które stanowią kolejny etap rozwoju więzi społecznej. Zaspokajanie potrzeb w zorganizowanym społeczeństwie regulują określone zasady zwyczajowe i prawne. Człowiek zaspokajając różnorodne potrzeby musi należeć i korzystać z najrozmaitszych instytucji, które umożliwiają człowiekowi zaspokajanie potrzeb, regulują jego działanie, zapewniają ciągłość życia zbiorowego i integrują ludzi podtrzymując między nimi więź społeczną.
Można więc powiedzieć, że instytucja to zespół urządzeń w których wybrani członkowie grup otrzymują uprawnienia do wykonywania czynności określonych publicznie dla zaspokajania potrzeb jednostkowych, grupowych i dla regulowania zachowań innych członków grupy.
Sprawne funkcjonowanie wszelkich instytucji jest nie tylko podstawowym warunkiem prawidłowego życia zbiorowości ale i jej rozwoju. Funkcjonowanie i rozwój każdej wielkiej zbiorowości jest uzależnione od stopnia zharmonizowania i skoordynowania działań występujących w danym systemie instytucji.
Instytucje występujące w każdej dużej zbiorowości możemy podzielić na formalne i nieformalne. Formalne to takie których powstanie i działalność jest uregulowana przepisami. Z kolei instytucje nieformalne nie mają podstaw prawnych a ich funkcjonowanie regulują normy przyjęte zwyczajowo i dokładniej ustalone przez zbiorowość. W niektórych sytuacjach instytucje nieformalne uzupełniają lub zastępują działanie instytucji formalnych. Jednak taki podział na instytucje formalne i nieformalne jest dość kontrowersyjny.
Mniej kontrowersyjnym jest podział instytucji ze względu na ich merytoryczne funkcje i rodzaj zaspokajanych potrzeb. Wg tego kryterium można podzielić instytucje na:
a) Ekonomiczne – które zajmują się produkcją i podziałem dóbr, usługami obiegiem pieniądza i organizacją pracy.
b) Polityczne – wiążą się ze zdobywaniem, wykonywaniem i utrzymaniem władzy (np. partie polityczne, ministerstwa)
c) Wychowawcze i kulturalne – których celem jest podtrzymanie, przekazywanie i rozwijanie dziedzictwa kulturowego, socjalizacja i wychowanie młodego pokolenia oraz jego kształcenie (np. szkoły, muzea, teatr)
d) Socjalne- czyli opiekuńczo-wspomagające ludzi lub powołane do rozwiązania jakiś ważnych problemów społecznych (np. domy dziecka, domy pomocy społecznej)
e) Religijne – w niektórych społeczeństwach, szczególnie w średniowieczu- odgrywały dominująca rolę.
Instytucje mają charakter materialno-społeczny. Są nie tylko zintegrowane ale też zmaterializowane i skodyfikowane. Dzięki temu stanowią układ więzi najbardziej trwały i podstawowy wokół którego skupiają się pozostałe składniki więzi.
CiziaMizia20