Politechnika Opolska

Wydział Zarządzania i Inżynierii Produkcji

KARTY KONTROLNE

                                                                                               Katarzyna F.

                                                                                                Justyna C.

                                                                                                             IV ZIIP

                                                    Opole 2004

                                            POJĘCIE KARTY KONTROLNEJ

              Karty kontrolne zaproponował już 1924 r. W. Shewart. W okresie II wojny światowej rozpowszechniły się one w USA, a później również w Europie.

              Są one prostym i wydajnym instrumentem, który umożliwia prowadzenie karty statycznej. Są one podstawowym narzędziem statycznym nadzorowaniu i sterowaniu procesów. Prowadzenie karty kontrolnej jest związane z pobieraniem z procesu, w ustalonych, regularnych odstępach czasu, próbek (próbka oznacza np. kilka egzemplarzy wyrobu) o określonej liczebności. Dla każdej próbki obliczane są miary statyczne, np. średnia arytmetyczna, mediana, rozstęp lub odchylenie standardowe wybranej cechy. Częstotliwość pobierania próbek oraz ich liczebność powinny być tak ustalone, aby wykres obliczonych wartości wykazywał wszelkie istotne zmiany zachodzące w kontrolowanym procesie. Jeżeli wartości mieszczą się w przedziale wyznaczonym na karcie przez tzw. linie kontrolne lub nie tworzą określonej sekwencji oznacza to, że proces jest stabilny lub inaczej, nie podlega działaniu czynników, które mogą trwale pogorszyć jego wyniki.

              Dobrze dobrane i przygotowane w sposób właściwy karty kontrolne mogą:

·         Być stosowane przez operatorów do ciągłej kontroli procesu

·         Pomóc w:

1. 1. 1. zapewnieniu regularnego i planowanego przebiegu procesu
      2. poprawienie stabilności procesu
      3. obniżeniu kosztu jednostkowego
      4. podwyższeniu rzeczywistej wydajności

·         stać się wspólnym językiem w zakresie rezultatów procesu

·         pozwolić na rozróżnienie między przyczynami losowymi i ustalonymi

Celem kart kontrolnych jest sygnalizowanie każdego odstępstwa od takiego stanu, wywołanego przez przyczyny „specjalne” (wyznaczalne), bez względu na to czy oddziałują one na wartość średnią, czy rozrzut w procesie. Cele karty są wiec ustalone dwustanowo:

·         podjąć działanie, gdy wystąpiła zmiana

·         powstrzymać się od działania w przypadku braku zmian.

Dzięki kartom kontrolnym można zaobserwować stan aktualny i odchylenia od niego. W przypadku odchylenia (rozregulowania procesu) zachodzi konieczność przeprowadzenia działań korygujących.

Główne elementy karty kontrolnej:

·         linia centralna – LC

·         dolna granica kontrolna – DGK

·         górna granica kontrolna – GGK

·         dolna granica ostrzegawcza – DGO

·         górna granica ostrzegawcza – GGO

·         strefy kontrolne - A, B i C

Ogólny schemat karty kontrolnej

Zasadniczo mamy do dyspozycji  dwa rodzaje kart kontrolnych:

·         karty kontroli cech ilościowych (variables control)

·         karty kontroli cech alternatywnych (attributes control)

Karty kontroli cech ilościowych mają kilka odmian:

–      karta wartości średniej (X-średnie ) i rozstępu (R) - karta ( X - R)

–      karta wartości średniej (X-śrenie ) i odchylenia standardowego (s)  - karta ( X - s)

–      karta pojedynczych obserwacji (xi) i ruchomego rozstępu (R) - karta (xi - R)

–      karta mediany (Me) i rozstępu (R) - karta (Me-R)

–      kart sum skumulowanych

–      karta średniej ruchomej R

Rodzaje karty kontrolnej cech alternatywnych są następujące:

–        karta udziału jednostek wadliwych w próbce statystycznej p

–        karta ilości jednostek wadliwych w próbce statystycznej np.

–        karta liczby wadliwości w  próbce statystycznej c

–        karta udziału wadliwości w próbce statystycznej u

Podstawowe karty kontrolne Shewharta dobierane są w zależności od rodzaju gromadzonych danych:

Tab. 1 Typy kart kontrolnych dla cech liczbowych:

Tab.2 Wzory dla wyznaczania głównych elementów składowych kart kontrolnych: