SATURN
Nowe spojrzenie na przeklętą planetę
Liz Greene
Przekład Alina Patkowska
Korekta: Alla Chrzanowska
Copyright © by Liz Greene 1976
STUDIO ASTROPSYCHOLOGII 1999
BIAŁYSTOK 1999
WYDANIE I
Spis treści
Wstęp 7
1. Saturn w Wodzie 15
Rak, 4. dom 20
Skorpion, 8. dom 25
Ryby, 12. dom 33
2. Saturn w Ziemi 39
Byk, 2. dom 42
Panna, 6. dom 47
Koziorożec, 10. dom 54
3. Saturn w Powietrzu 61
Bliźnięta, 3. dom 65
Waga, 7. dom 71
Wodnik, 11. dom 76
4. Saturn w Ogniu 83
Baran, 1. dom 87
Lew, 5. dom 92
Strzelec, 9. dom 100
5. Aspekty urodzeniowe 107
Słońce 109
Księżyc 114
Merkury 121
Wenus 126
Mars 135
Jowisz 140
Uran 146
Neptun 156
Pluton 163
6. Aspekty synastryczne 173
Słońce 179
Mars 183
Merkury 189
Wenus 191
Księżyc 196
Jowisz 200
Saturn 205
Uran 211
Neptun 219
Pluton 223
Zakończenie 229
Wstęp
Zakończenie baśni o Pięknej i Bestii, w którym brzydka, nieokrzesana i przerażająca Bestia zmienia się w przystojnego księcia i żeni z bohaterką, wydaje nam się słuszne, właściwe i jakby skądś znajome. To charakterystyczne wrażenie słuszności bierze się stąd, że materiał, z którego zbudowane są mity i legendy, jest symbolicznym przedstawieniem wartości istniejących w zbiorowej nieświadomości gatunku ludzkiego. Te pozornie niewinne opowieści mają w sobie coś znajomego i ogromnie pociągającego. Pod zewnętrzną warstwą złożoną z różniących się od siebie, uwarunkowanych kulturowo szczegółów odnajdujemy zawsze takie same, proste wątki i postacie, baśnie obrazują bowiem psychiczne doświadczenia człowieka, zasadniczy szkielet naszego życia wewnętrznego. Wszędzie napotykamy tego samego bohatera, piękną księżniczkę, głupiego olbrzyma i ukryty pod ziemią skarb; zawsze też przekonujemy się na koniec, że Bestia jest mrocznym obliczem pięknego księcia.
Powyższy dualizm jest oczywistym paradoksem życia, bez zastrzeżeń akceptowanym w baśniach czy mitach, a także w innych przedstawieniach symbolicznych, na przykład o tematyce religijnej; wydaje się jednak, że jego zrozumienie nie zdołało w najmniejszym nawet stopniu przeniknąć do współczesnej astrologii. Nadal uważamy, że istnieją planety do końca złe i bez reszty dobre i nawet jeśli dopuszczamy pewną niejednoznaczność tej interpretacji, to pozwalamy, by między czerń a biel wśliznęła się jedynie odrobina szarości. Większość tradycyjnych interpretacji kosmogramu urodzeniowego jest płaska i dwuwymiarowa. Można również zaobserwować tendencję do interpretowania horoskopów według etycznych standardów naszego społeczeństwa, co prowadzi do mówienia o uczciwych i nieuczciwych kosmogramach, moralnych i niemoralnych aspektach oraz pozytywnych i negatywnych zachowaniach. Wciąż przyjmujemy postawę „albo-albo" wobec wszelkich czynników astrologicznych. Carl Gustav Jung napisał kiedyś, że przed pojawieniem się chrześcijaństwa zło nie było tak bardzo złe i można chyba stwierdzić, że chrystianizując astrologię utraciliśmy wiele subtelnych paradoksów tego bogatego systemu. Najbardziej oczernianym spośród astrologicznych symboli jest Saturn. Bez trudu rozpoznajemy w nim oblicze Bestii, lecz często zapominamy o jego alternatywnej stronie - twarzy pięknego księcia; a jednak bez którejkolwiek z nich nie jesteśmy w stanie odczytać pełnego znaczenia tego symbolu, przez co jego interpretacja pozostaje płaska i dwuwymiarowa.
Saturn reprezentuje pewien proces wewnętrzny, a także rodzaj i jakość doświadczenia. Nie oznacza wyłącznie cierpień, ograniczeń i dyscypliny; jest symbolem naturalnych procesów zachodzących w psychice każdego człowieka, które pozwalają nam spożytkować doświadczenie cierpienia, ograniczeń i dyscypliny na rzecz osiągnięcia większego celu czy pełni. Stan pełni jest tożsamy z archetypem Jaźni. Nie jest to doskonałość złożona z samych „dobrych" aspektów ludzkiej natury, lecz właśnie pełnia, w której każda cecha znajduje swoje miejsce w harmonijnym połączeniu z całością. Archetyp Jaźni leży u podstaw większości religii na całym świecie; odnajdujemy go także w folklorze i baśniach wszystkich kultur na przestrzeni wieków. Zasadniczo pozostaje on niezmienny, choć w miarę ewolucji człowieka przybiera różne formy. Zachodzące w świadomości procesy, symbolizowane przez Saturna, dotyczą właśnie indywidualnego doświadczenia wewnętrznej pełni. Saturn ukazuje nam edukacyjną wartość cierpienia oraz różnicę między wartościami zewnętrznymi - to znaczy tymi, które przejmujemy od innych - a wewnętrznymi, czyli tymi, które wywodzą się z naszej psychiki i do których docieramy żmudnym wysiłkiem. Twarz Bestii jest niezbywalnym elementem tego procesu, gdyż, jak mówi baśń, dopiero wtedy, gdy ktoś pokocha Bestię dla niej samej, może się ona wyzwolić spod złego uroku i przemienić w księcia.
Tradycyjna astrologia uznaje Saturna za planetę maleficzną. Nawet lista jego zalet wygląda dość przygnębiająco - samokontrola, takt, skąpstwo, ostrożność - a wady są szczególnie nieprzyjemne, wyrażają się bowiem przez uczucie, które nazywamy lękiem. Saturn pozbawiony jest blasku planet zewnętrznych czy ludzkiego wymiaru planet osobistych. Powszechnie uważa się, że brakuje mu poczucia humoru. Mówi się, że przynosi ograniczenia, frustrację, ciężką pracę i wyrzeczenia, a nawet jego jaśniejszą stronę zazwyczaj kojarzy się z mądrością i samodyscypliną człowieka pochłoniętego przyziemnymi sprawami, którego oburza sama myśl o tym, że można śmiać się z życia. Pozycja Saturna w domu i w znaku wyznacza obszary stłumienia ekspresji, na których człowiek najpewniej będzie się czuł sfrustrowany i natrafi na trudności. W wielu przypadkach Saturn wydaje się korelować z bolesnymi sytuacjami, które pozornie nie są związane z żadną naszą słabością ani wadą, lecz po prostu „zdarzają się nam", przez co ta planeta zyskała tytuł „Pana Karmy". Ta dość przygnębiająca etykietka mocno przywarła do Saturna, choć już najstarsze przekazy utrzymują, że jest on Strażnikiem Progu, klucznikiem przy bramie i że to właśnie dzięki niemu możemy w końcu zrozumieć siebie, a tym samym osiągnąć pełnię wolności.
Frustrujące doświadczenia związane z Saturnem są rzecz jasna konieczne z powodu swej psychicznej i praktycznej wartości edukacyjnej. Niezależnie od tego czy posłużymy się terminologią psychologiczną, czy też ezoteryczną, podstawowe fakty pozostają te same: ludzie zyskują wolną wolę jedynie przez poznawanie siebie, a nie odważają się poznać siebie, dopóki nie zmusi ich do tego cierpienie i nie będą mieli innego wyboru. Choć zapewne niewielu astrologów nazwałoby Saturna wesołym kompanem, wszyscy, aczkolwiek niechętnie, uznają konieczność przejścia przez saturnowe doświadczenia. Trudniej jest zauważyć radość, jaką tego typu doświadczenia mogą nieść. Uważamy za masochistę tego, kto znajduje radość w cierpieniu; Saturn jednak nie każe się nam upajać bólem, lecz poczuć euforię wewnętrznego wyzwolenia. Rzadko się to dostrzega, bo niewielu ludzi doświadczyło owej euforii.
Każdemu z nas przynajmniej raz w życiu przydarzyła się seria opóźnień, rozczarowań i lęków. Tego typu doświadczenia zwykle zbiegają się w czasie z silnym wpływem Saturna, ale prawie nikt nie potrafi odpowiedzieć na pytanie, jaki jest ich sens i jak można przekształcić je w możliwości. Z reguły wszyscy radzą wówczas cierpliwość i samokontrolę. Zazwyczaj słyszymy, że taka seria wydarzeń jest dziełem czystego przypadku, z czego zupełnie nic konstruktywnego nie wynika. Inne, równie bezużyteczne wyjaśnienie mówi, że ponieważ tego typu doświadczenia reprezentują naszą karmę, zakończenie jakiegoś działania czy cyklu rozpoczętego w którejś z wcześniejszych inkarnacji, to należy przetrwać okres rozczarowań, zacisnąć zęby, nic nie robić, zachować wiarę i tym sposobem spłacić swoje długi oraz odnaleźć ścieżkę prowadzącą w kierunku światła. Nawet ci astrologowie, którzy przyznają rozwijającej się ludzkiej jednostce pewien margines wolności działania, rzadko potrafią doradzić cokolwiek oprócz cierpliwości, spokoju oraz pozytywnego nastawienia. A może w gruncie rzeczy Saturn domaga się od nas i od naszej psychiki, byśmy, jak Parsifal na widok Graala w zaczarowanym zamku, spróbowali zapytać: dlaczego? Niewykluczone, że każde opóźnienie, rozczarowanie czy lęk pozwala uzyskać lepszy wgląd w tajemne mechanizmy działania psychiki i że doświadczenia te krok po kroku mogą nauczyć nas odczytywać znaczenie własnego życia.
W psychice człowieka zachodzi wiele procesów, których nie jesteśmy świadomi i nie dotyczy to jedynie stłumionych emocji. Poziom, którym zajmował się Freud, jest zaledwie obrzeżem świata nieświadomości. Człowiek nieustannie stwarza swój świat generując wzorce myślowe, które następnie zostają odzwierciedlone przez rzeczywistość. Twórcza moc psychiki w tajemniczy sposób przyciąga do naszego życia właśnie takie, a nie inne doświadczenia i choć nie do końca rozumiemy czynnik synchronizacji, który sprawia, ze świat wewnętrzny i zewnętrzny odzwierciedlają się wzajemnie, wiemy, że ta zasada sprawdza się w życiu każdego z nas. Wystarczy bliżej przyjrzeć się ludziom przechodzącym proces samorozwoju, by zauważyć, że zewnętrzne okoliczności ich życia zawsze zmieniają się w ślad za przemianami wewnętrznymi. Człowiek nie stwarza tych okoliczności świadomie; źródłem dynamicznej energii kryjącej się za rozwojem jednostki jest wyższa jaźń, totalna psychika. Jeśli nie będziemy rozszerzać własnej świadomości, tak by zrozumieć naturę procesów rozwojowych i aktywnie z nimi współdziałać, to pozostaniemy tylko pionkami w rękach losu, pozbawionymi jakiejkolwiek kontroli nad własnym przeznaczeniem. Wolność można zdobyć jedynie przez samopoznanie, które pozwala zrozumieć wartość każdego doświadczenia dla rozwoju jaźni. Nic nie stanowi lepszego bodźca do tego rodzaju przemyśleń niż frustracja, dar Saturna.
Większość z nas nie dotarła jeszcze do poziomu, na którym wola wyrażona myślą może sterować ruchem cząsteczek materii. Zazwyczaj żarliwie zaprzecza się istnieniu takich zjawisk czy nawet ludzi, którzy dotarli do tego punktu ewolucji. Czasami ich udziałem staje się ten wątpliwy zaszczyt, iż traktowani są nie jak nauczyciele manifestujący potencjał, który istnieje w nas wszystkich, lecz jak dziwolągi, którym religie naszego świata przypisują ryzykowną misję usprawiedliwiania przed Bogiem ludzkich grzechów. Większość ludzi dostrzega to, co stworzyli mentalnie, dopiero wówczas, gdy przeobrazi się to w fizyczną rzeczywistość i wróci do nich pośrednimi kanałami, najczęściej w formie spowodowanych przez inną osobę sytuacji, szczęśliwych trafów, przypisywanych bystrości świadomego intelektu lub też choroby lub wypadku, za które można obwinie zbieg okoliczności, pecha, bakterie albo niewłaściwą dietę. Wszystkie tego typu wydarzenia są kanałami, przez które przychodzą do nas saturnowe doświadczenia, zaś ulubionym środkiem przekazu tej planety jest samotność. Z reguły też znosimy owe sytuacje o wiele gorzej, niż to konieczne i tylko w bardzo niewielkim stopniu poznajemy ich prawdziwą wartość wewnętrzną. Uczymy się z nich jedynie ostrożności i praktycyzmu. Chociaż desperacko pragniemy wierzyć, że jesteśmy wolni, najbardziej ze wszystkiego nie lubimy przyjmować odpowiedzialności za własne postępowanie i własny los; a jeśli już godzimy się na tę odpowiedzialność, zazwyczaj nadajemy jej ciemne zabarwienie i nazywamy grzechem, co jest równie bezużyteczną postawą.
Samo pragnienie, by problem zniknął i zrozumienie powierzchownych powodów, dla których się pojawił, nie wystarcza, by się go pozbyć, zwłaszcza gdy prawdziwą przyczyną jego powstania jest dążenie psychiki do ustanowienia pełniejszej wewnętrznej równowagi. Nieświadomość ludzka zawsze dąży do pełni i integracji i wykorzystuje w działaniu wszelkie kanały, jakich dostarcza jej świadomość. Prawdziwe cierpienie zaczyna się wtedy, gdy świadome koncepcje tego, co słuszne czy właściwe, wchodzą w bezpośredni konflikt ze ścieżką, którą człowiek podąża nieświadomie; zazwyczaj pojawia się wówczas dojmujący wewnętrzny ból wynikający z poczucia jałowości i bezcelowości. Wielu ludzi walczy w ten sposób ze sobą i niezależnie od świadomych pragnień w ostatniej chwili robią coś, co obraca w gruzy ich marzenia, zanim zdążą zaowocować. Poczucie winy i lęk, często towarzyszące tego rodzaju destruktywności, to jeden z aspektów ekspresji Saturna. Zazwyczaj pod przykrywką tych uczuć można odnaleźć nieświadome dążenie do innego celu w życiu, ścieżkę rozwoju mądrzejszą i bardziej znaczącą od tej, którą człowiek obrał świadomie. Na zewnątrz jednak widoczna jest tylko destrukcja, często uważana za zło i utożsamiana z zewnętrzną energią czy też istotą nazywaną Szatanem. Rzecz jasna Szatan, ze swymi kopytami i rogami Kozła-Koziorożca, jest bardzo bliskim krewnym Saturna. Konflikt między świadomością i nieświadomością, światłem i mrokiem nie jest z natury ani dobry, ani zły; jest konieczny do rozwoju, prowadzi bowiem do poszerzenia i integracji świadomości. Dualizm, jaki człowiek odkrywa w sobie poza progiem świadomości, zwykle bardzo go niepokoi, bo łatwo zapominamy, że wszystko, co znajduje się w świetle, rzuca mroczny cień. Bóg i Szatan czy istnieją obiektywnie, czy też nie, w każdym razie istnieją jako impulsy we wnętrzu ludzkiej psychiki, choć nie są tym, czym się wydają na pierwszy rzut oka.
Nie ma łatwej oraz szybkiej metody zaprzyjaźnienia się z Saturnem. Pod wieloma względami temu właśnie celowi podporządkowana była starodawna sztuka alchemii; podstawową substancję alchemiczną, z której potencjalnie można było otrzymać złoto, nazywano Saturnem i uważano, że tą substancją jest także sam alchemik. Współczesna psychologia, coraz bliższa ścieżce alchemików, również próbuje zaprzyjaźnić się z Saturnem, choć nadaje mu inne imiona. Przy odrobinie wytrwałości i wysiłku możemy otrzymać złoto, a gdy już rozwiniemy w sobie wystarczającą subtelność, by zrozumieć ironię Saturna, może przekonamy się, że mimo wszystko nie jest on pozbawiony poczucia humoru.
1. Saturn w znakach i domach wodnych
Z tradycyjną interpretacją Saturna w domach i znakach można zapoznać się w wielu podręcznikach. Niektóre z nich mają bardziej psychologiczną orientację niż inne, większość jednak koncentruje się na ograniczeniach i opóźnieniach, jakie ta planeta wywołuje na planie materialnym i w świecie zdarzeń. Z pewnością jest to pełnoprawna metoda interpretacji, nie można bowiem zaprzeczyć, że wpływ Saturna zbiega się z przeszkodami i zaburzeniami w materialnej i emocjonalnej sferze życia. Wiele źródeł analizuje również aspektowe wpływy Saturna; są one dobrze udokumentowane przez obserwacje, doświadczenia i tradycję. Można więc uznać, że zewnętrzne formy ekspresji tej planety są wystarczająco dobrze opisane, a w niedalekiej przyszłości zostaną uzupełnione o nowe spostrzeżenia dotyczące midpunktow, harmoniki oraz astrologii medycznej; nas jednak przede wszystkim interesuje ich wewnętrzne znaczenie.
Oczywiście żadna interpretacja Saturna oparta na położeniu w znaku, domu czy aspektach nie może być kompletna, należy bowiem dokonać syntezy wszystkich tych elementów ze sobą, a także z kombinacją wpływów Słońca, Księżyca oraz ascendentu, które odnoszą się do świadomej ekspresji człowieka, jego instynktownych czy nieświadomych reakcji oraz wzorców behawioralnych. Te trzy czynniki w połączeniu z Saturnem tworzą charakterologiczny kręgosłup kosmogramu urodzeniowego, zwięźle określając czego człowiek chce (Słońce), czego potrzebuje (Księżyc), styl w jakim to osiąga (ascendent) oraz to coś w jego wnętrzu, co sprawia, że albo odnosi porażkę, albo czuje rozczarowanie, gdy już zaspokoi swoje pragnienia (Saturn). Jest to oczywiście wielkie uproszczenie, bo można by napisać całe tomy tylko o znanym nam znaczeniu Księżyca; jednak owa kombinacja czterech czynników - a każda trójca musi zostać zintegrowana przez czwarty czynnik, jest to prawo zarówno psychologiczne, jak i ezoteryczne - pozwala nam uzyskać wgląd w istotę indywidualnej walki o poszerzenie świadomości, opisanej przez każdy kosmogram urodzeniowy. Nie ma horoskopu bez Saturna, choćby najbardziej wyniesionego i najwspanialej aspektowanego i nie ma życia bez zmagań.
Doktryny ezoteryczne uczą nas, że plan fizyczny jest planem skutków, ostatnim i najbardziej gęstym z całej serii coraz subtelniejszych stanów świadomości. Wielu ludzi wyobraża sobie, że te plany ulokowane są gdzieś w przestrzeni, chociaż nigdy nie przedstawiano ich w ten sposób; odnoszą się one do stanów istnienia lub też świadomości, a nie do konkretnego miejsca i wszystkie istnieją jednocześnie, przez cały czas, na wszystkich płaszczyznach i we wszystkich punktach przestrzeni. Dla racjonalnego, zorientowanego jednokierunkowo intelektu ta koncepcja jest trudna do zrozumienia, opiera się bowiem na paradoksie, toteż należy ją postrzegać przez intuicję, która potrafi pogodzić ze sobą przeciwstawne pojęcia oraz ujrzeć je jako jedną całość. Nie ma sprzeczności między ezoteryczną koncepcją wielopłaszczyznowej świadomości, a odkryciami psychologii, choć każda z tych dziedzin wiedzy posługuje się innym zestawem pojęć. Dla człowieka, który podąża ścieżką wiary, bardziej odpowiedni jest język nauk ezoterycznych, pełen odniesień do duszy, duchowości oraz oświecenia; z kolei ten, kto wybiera ścieżkę rozwoju intelektualnego, łatwiej zaakceptuje kategorie świadomości i nieświadomości, stłumienia, doznań szczytowych oraz pełnej, zintegrowanej jaźni, nie zaś Monady. Nie jest ważne, którego zestawu pojęć będziemy używać, by zrozumieć rozwój ludzkiej istoty. Świat ciała fizycznego, uczuciowości, umysłu i intuicji to zasadniczo to samo co płaszczyzny: fizyczna, astralna, mentalna i duchowa.
Aby jakiekolwiek wydarzenie czy sytuacja mogło zaistnieć na planie fizycznym, musi zostać poprzedzone przez myśl, wprawione przez nią w ruch oraz naładowane emocją. Dopiero wtedy przejawia się w postaci działania. Te trzy etapy doświadczenia wyznaczaj ą j ego sens w relacji do całości. Odczytanie tego sensu jest funkcją intuicji. Świat uczuć leży tuż pod powierzchnią świata zdarzeń; właśnie o nim mówią wodne znaki i domy. Plan astralny symbolizuje „życie pragnień", uczuciowość ludzkości, a ciało astralne, inaczej mówiąc: natura emocjonalna pojedynczego człowieka, często jest światem przyczyn kryjących się za wszystkim, co spotyka go w zewnętrznym świecie. Jednakże większość ludzi nie uświadamia sobie potencjału własnych uczuć, szczególnie w obecnych czasach, gdy większy nacisk kładzie się na zewnętrzne formy zachowania niż na jakość pragnień. Jeśli coś nie jest przyjęte w otoczeniu, człowiek przekonuje siebie samego, że wcale nie chce tego zrobić; w rezultacie siła jego uczuć wzrasta, gdyż zostają one zepchnięte pod powierzchnię, w obszar nieświadomości i z tej pozycji zmuszają go do działania, przyciągając pewne niezrozumiałe dla niego choroby czy wzorce behawioralne, które mogą go ranić i które na pozór wywodzą się z jakiegoś zewnętrznego źródła. Energia psychiki, podobnie jak energia fizyczna, jest niezniszczalna; w gruncie rzeczy jest to ta sama energia i jeśli zwykły kanał jej ekspresji zostanie zablokowany, skieruje się w inny. Saturn w domach i znakach wodnych symbolizuje blokady na poziomie emocjonalnym. Energia psychiczna, która nie może wyrazić się na zewnątrz przez uczucia, musi znaleźć sobie inny kanał ekspresji - często będzie to ciało fizyczne lub pewnego rodzaju wydarzenia.
Koncepcja różnych planów czy stanów świadomości składających się na jednostkowe życie, z których istnienia świadomy umysł może sobie jednak nie zdawać sprawy, jest niezwykle pomocna w zrozumieniu odpowiedzialności, jakiej domaga się Saturn. Szczególnie ważne jest to przy interpretacji Saturna położonego w żywiole wody, bowiem płaszczyzna emocjonalna i motywacje uczuciowe dla większości ludzi są najważniejsze. Oczywiście nie ma sensu mówić przeciętnemu człowiekowi, który przyszedł do astrologa po poradę, że zasadniczym celem jego cierpienia jest rozwój i ewolucja szerzej pojętego życia, którego on sam stanowi tylko cząstkę; takie postawienie sprawy nie pomoże mu rozwiązać osobistych problemów w zrozumiałych dla niego kategoriach. Prawdopodobnie nie zainteresuje go również stwierdzenie, że dusza podczas pobytu na Ziemi przygotowuje się do inicjacji w wyższą sferę świadomości i że jego indywidualne zmagania mają bezpośredni związek z większą walką. Ktoś taki po prostu chce wiedzieć, dlaczego zostawiła go żona albo dlaczego ma reumatyzm, albo dlaczego jego firma upadła. Jeśli jednak potrafi zrozumieć, że w nim samym istnieje coś jeszcze oprócz drobnej, słabej iskry świadomości i że właśnie wchodzi w kontakt z tą częścią siebie, która pragnie się ujawnić, lecz jest zablokowana przez strach, to być może zaakceptuje swoje doświadczenia jako konieczną, pozytywną fazę wzrostu i zapobiegnie powtórkom w przyszłości, a tym samym zyska poczucie sensu i celu w życiu. Może się nawet zdarzyć, że żona do niego wróci.
Saturn obdarzony jest pewną cechą, na którą zazwyczaj nie zwraca się należytej uwagi, jest ona jednak niezmiernie istotna dla zrozumienia znaczenia tej planety. Jest to jego zdolność do kamuflażu, pięknie symbolizowana przez egipski mit o Ozyrysie, który, uciekając przed gniewem Seta, aby uniknąć wyśledzenia, najpierw zmienił się w węża morskiego, a następnie w krokodyla - pierwotny zwierzęcy symbol znaku Koziorożca. Pozostałości tego kamuflażu widzimy w postaci górskiej kozicy z ogonem zwierzęcia morskiego. Naturalnym otoczeniem tej kozicy są nagie zbocza i granie wysokich gór, ale gdy to konieczne, potrafi pływać w wodach świata emocji i skutecznie się maskować pod postacią innego stworzenia. Można znaleźć bardzo wiele odniesień do owej świadomej dwoistości, która w niczym nie przypomina naturalnej, instynktownej dwoistości czy też elastyczności znaków zmiennych. Jednym z nich jest postać rzymskiego boga Janusa, władcy bram, od którego pochodzi nazwa miesiąca stycznia (January), w przeważającej części należącego do Koziorożca. Janus miał dwie głowy, na pozór po to, by mógł jednocześnie patrzeć do przodu i do tyłu, strzegąc terenów, które człowiek już przebył, a także tych, w stronę których dopiero zmierza; dwie głowy były mu jednak potrzebne także dlatego, że dosłownie i w przenośni miał on dwie twarze.
Koziorożec to jedyny znak reprezentowany przez dwa różne, zupełnie do siebie niepodobne, symbole graficzne. Może się wydawać, że to drobiazg, ale ci, którzy znają głębsze aspekty ezoteryki lub psychologii, zauważą, że nie ma tu mowy o przypadku.
Dobrze wiemy, że człowiek o silnych wpływach Koziorożca uważa, iż cel uświęca środki; przez jakiś czas chętnie godzi się na zewnętrzną podległość, jeśli ma to mu pomóc w zrealizowaniu ambicji. Jednak z reguły nie uważa się, by Koziorożec był zwodniczym znakiem, tak jak Ryby ze swą mglistą nieuchwytnością, Bliźnięta z tendencją do chowania się w intelektualnym kącie oraz wymykania z niego za pomocą umysłowych sztuczek, czy nawet Skorpion, który ukrywa swą naturalną wrażliwość i podatność na uczuciowe zranienie za zasłoną fałszywych przesłanek. Warto przyjrzeć się dokładniej naszej zdyscyplinowanej, pracowitej kozicy, gdyż nikt nie ma większych skłonności do nadmiernej kompensacji niż ona. Wiele znaków i planet potrafi zmieniać zabarwienie jak kameleon; można tu wyliczyć wszystkie znaki zmienne, a także Raka, Księżyc, Neptuna i Merkurego. Ich zmienność i płynność są jednak cechą instynktowną, niezależną od okoliczności. Jedynie Saturn kalkuluje swoją obronę niczym dobry adwokat, by się ochronić zarówno przed atakiem ze strony otoczenia, jak i przed odkryciem własnej istoty i czyni to z własnej inicjatywy.
Nasza wolna wola, której zakres zależy od stopnia samoświadomości, decyduje o tym czy Saturn okaże się ołowiem, złotem, czy też przybierze którąś z pośrednich postaci. Jego urodzeniową pozycję można odczytywać na dwa różne sposoby albo też na obydwa jednocześnie, a połączenia z innymi planetami mogą prowadzić do dwóch różnych, pozornie przeciwstawnych sposobów ekspresji. Freud nazwał taki stan ambiwalencją uczuć; to on pierwszy wysunął teorię, że możemy jednocześnie kogoś kochać i nienawidzić i że jedno z tych uczuć nie wyklucza drugiego. Przy Saturnie nic nie jest takie, na jakie wygląda; tam, gdzie jest światło, zawsze pojawia się cień. Zrozumienie owego pierwotnego dualizmu, konieczności i wartości jego istnienia, znacznie łagodzi cierpienie związane z walką.
Rak, Skorpion i Ryby oraz odpowiadające im domy - czwarty, ósmy i dwunasty - mają bezpośredni związek z emocjami i motywacjami ukrytymi pod powierzchnią świadomości. Saturn położony w którymkolwiek z tych znaków i domów jest bardzo nieuchwytny, gdyż przeciętny człowiek rzadko zdaje sobie sprawę z nieświadomej frustracji emocjonalnej, która pcha go do działania; jeśli cokolwiek wie, to tylko tyle, że czuje się osamotniony i podatny na zranienie. Dla Saturna w znakach i domach wodnych typowe są cierpienia emocjonalne, które w końcu sprowadzają człowieka na kozetkę psychoterapeuty, bo po to, by przeprowadzić taką osobę przez labirynty jej uczuciowej natury, potrzebny jest obiektywny punkt widzenia.
Saturn w Raku i w czwartym domu
Czwarty dom, odpowiadający Rakowi i Księżycowi, wiąże się z dzieciństwem, pochodzeniem, rodziną i korzeniami. Jako fundament kosmogramu reprezentuje on fundamenty osobowości, zarówno dosłowne - czyli dom, z którego dana osoba się wywodzi - jak i symboliczne, czyli wewnętrzne poczucie bezpieczeństwa. Czwarty dom opisuje emocje i atmosferę, jaka otaczała człowieka, zanim dorósł do wieku, w którym mógł je świadomie, racjonalnie zaakceptować lub odrzucić. Ten dom można powiązać z jungowską nieświadomością indywidualną, a także z zasobem instynktownych reakcji, uwarunkowanych we wczesnym dzieciństwie przez otoczenie.
Ponieważ dom ten mówi o wpływach poprzedzających rozwój racjonalnego umysłu, każda znajdująca się tu planeta jest nieco podejrzana, wskazuje bowiem na ukryte w głębi psychiki elementy, które, by mogły zostać konstruktywnie zintegrowane, najpierw muszą zostać odkryte i wyciągnięte na powierzchnię świadomości. Czwarty dom można porównać do wielkiej podziemnej rzeki, która płynie pod powierzchnią późniejszej osobowości, rozwiniętej według wzorców Słońca i ascendentu; rzeka ta może być wystarczająco potężna, by zdominować zachowanie człowieka, choć z reguły pozostaje niedostrzegana. Jest to od początku do końca osobisty dom; wydaje się, że nie ma wiele wspólnego z większymi strumieniami zbiorowej nieświadomości, których wpływ odciska się na emocjonalnym życiu zbiorowości. A ponieważ jest tak osobisty, tym trudniej postrzegać go w klarowny, obiektywny sposób.
Czwarty dom generalnie uważa się za desygnat związków z ojcem oraz samego ojca. Oczywiście, teza ta powoduje wiele zamieszania i dyskusji, z których jak dotychczas wynikło tylko jedno jasne stwierdzenie, a mianowicie, że oś czwarty-dziesiąty dom odnosi się do obydwojga rodziców.
Pod pewnymi względami nie jest istotne, który dom związany jest z którym rodzicem, gdyż problemy z jednym z nich automatycznie stwarzają kompensacyjne problemy z drugim; jednakże na podstawie doświadczenia skłonna jestem przypisać czwarty dom ojcu, on to bowiem tworzy szkielet rodziny, daje jej swoje nazwisko, a także przez swoją obecność lub nieobecność determinuje bezpieczeństwo lub niestabilność życia dziecka. Rzadko się zdarza, by dziecko straciło matkę, chyba że na skutek śmierci; ale jeśli małżeństwo rozpada się lub w ogóle nie było żadnego małżeństwa, zazwyczaj to ojciec odchodzi oraz wycofuje swoje wsparcie. Uszkodzonym planetom w czwartym domu lub czwartym znaku zazwyczaj towarzyszy trudny lub rozbity dom w dzieciństwie.
Oczywiste jest, że gdy Saturn działa jako nieświadomy czynnik na płaszczyźnie uczuć, powstaje niezwykle trudna sytuacja, gdyż ta planeta potrafi być bardzo nieuchwytna. W powszechnym przekonaniu jej położenie w Raku lub w czwartym domu sugeruje chłód, ograniczenia, autorytatywność bez miłości, separację lub izolację i generalnie niezbyt przyjemne życie rodzinne w dzieciństwie. Często potwierdza się to bardzo dosłownie w sytuacjach, gdy rodzice się rozwodzą, ojciec umiera lub okoliczności zmuszają go do przebywania przez większość czasu poza domem. Izolacja może być również symboliczna: ojciec jest obecny fizycznie, lecz nie potrafi obdarzyć miłością, współczuciem ani wsparciem emocjonalnym - albo też może być czuły oraz kochający, lecz staje się ciężarem lub rozczarowaniem przez a...
dwajeden.21