NIE TYLKO O WOŁYNIU!.pdf

Nie omijajcie prawdy - NIE TYLKO O WOŁYNIU!

Jan HASTAN

Zbigniew Okoń z Rzeszowa artykułem "Nie omijajcie prawdy o Wołyniu" /"ANEKS"

5-6.VII.1998/ być moŜe wykreował sytuację, w której odmowa opublikowania

znanej mi prawdy byłaby wręcz niezrozumiała.

Przez dwa lata analizowałem w archiwach MSW tajne wówczas materiały

dotyczące Ukraińskiej Powstańczej Armii /UPA/, i Organizacji Ukraińskich

Nacjonalistów /OUN/. Materiały te są obecnie odtajnione. W 1981 roku, po

przemyśleniu faktów w piśmie podsumowującym sugerowałem, aby te materiały

przez wiele lat nie były udostępnione, oraz postulowałem, aby wycofano

wszelkie publikacje, filmy oczerniające walkę narodu Ukraińskiego. Wówczas

sądziłem, Ŝe ujawnianie niemal patologicznego szowinizmu polskiej polityki w

stosunku do narodu ukraińskiego kompromitowałoby w opinii światowej

wizerunek Polski, skądinąd szczycącej się heroicznym oporem przeciwko

hitlerowskim nazistom.

Nie przypuszczałem wówczas, iŜ poglądy apologetów polskiej odmiany nazizmu

mogą w Polsce odŜyć, natomiast przypomnienie szowinistycznych niegodziwości

popełnianych przez władze II RP, a następnie przez władzę mieniąca się

socjalistyczną, jak sądziłem, nie sprzyjałoby pogrzebaniu pamięci tych

ciemnych stron historii wówczas, gdy do tych spraw nie powracali historycy

ukraińscy, unikający pogarszania wizerunku zaprzyjaźnionego narodu.

Wypowiedzi nie tylko Zbigniewa Okonia dowodzą, Ŝe te moje wnioski były

błędne.

Nie moŜna posądzać mnie o stronniczość proukraińską. Jestem Lwowiakiem,

synem obrońcy Lwowa, uhonorowanego "Orderem Orląt Lwowskich". Sądzę, Ŝe nie

jestem złym Polakiem, jak nie jest złym Niemcem ten, który potępia zbrodnie

hitlerowskie. PrzecieŜ parodią prawdy historycznej byłoby wyliczanie krzywd

w stosunkach polsko-niemieckich od 1945 roku, czyli od wysiedlania ludności

niemieckiej, a w konflikcie polsko-ukraińskim od wydarzeń 1943 roku na

Wołyniu - tak sugeruje Zbigniew Okoń.

Aby naród nie uległ klimatowi prymitywnej nienawiści skierowanej przeciwko

całym społecznościom, potrzebna jest znajomość prawdy historycznej,

argumentów i racji jednych jak i drugich. Niestety w III RP objętych

swoistym tabu jest wiele waŜkich dla świadomości narodu tematów. Dotyczy to

szczególnie ocen polityki sanacyjnej. Polski, w tym narodowościowej

spuścizny Józefa Piłsudskiego.

Najnowszą historię konfliktu polsko-ukraińskiego świadomie starali się

zafałszować zarówno polscy działacze nacjonalistyczni, jak teŜ ci, którzy

odnosili się z tzw. internacjonalizmem. PrzecieŜ znali konkretne fakty.

Świadczą o tym losy pracy doktorskiej Antoniego Szcześniaka z 1967 r.

/znajduje się w Centralnym Archiwum MSW/ oraz ksiąŜki A. Szcześniaka i W.

Szoty /wyd. w 1972 r. / "Droga do nikąd". Pracę obronił, ksiąŜkę wydano,

fakty uznano, gdyŜ były niepodwaŜalne, lecz nakład niemal cały zniszczono.

Czytając pracę doktorską A. Szcześniaka "Ukraińskie podziemie w Polsce i

jego zwalczanie w okresie czerwiec 1944 - marzec 1947" rodziło się u mnie

przeświadczenie, Ŝe za decyzje dotyczące rozprawy z narodem ukraińskim w

granicach PRL, w przypadku postawienia Władysława Gomułki i Edwarda

Osóbki-Morawskiego przed obiektywnym trybunałem międzynarodowym, nie

uniknęliby oni najwyŜszego wymiaru kary.

W ramach Austro-Węgier nie notowano godnych uwagi waśni polsko-ukraińskich.

Obie narodowości miały te same prawa do rozwijania narodowej kultury,

piastowania stanowisk państwowych. Gdy Józef Piłsudski formował w Krakowie

Legiony, we Lwowie formowały się podobnego typu jednostki ukraińskie, gdyŜ

na terenie Wschodniej Galicji zdecydowanie przewyŜszała ludność ukraińska. W

wyniku rozpadu Austro-Węgier i carskiej Rosji powstały nowe państwa w

granicach narodowych, gdyŜ w XIX wieku i przed I wojną światową szybko

postępował rozwój świadomości narodowej narodów Europy. Nawet Anglia

zmuszona była w 1922 roku przyznać Irlandii niepodległość.

Włączenie w granice państwa polskiego duŜego obszaru zamieszkałego przez

ludność ukraińską mogłoby, mimo wszystko, nie prowadzić do tragedii, jeśliby

pojmowano Polskę jako państwo wielonarodowe i przestrzegano skrupulatnie

poszanowania równości praw narodów. Jednak stworzono w Europie obszar

kolonialny z narodu ukraińskiego, który w państwie austro-węgierskim miał

duŜe prawa, wykształcił własna inteligencję, kadrę urzędnicza, a w nowym

państwie polskim juŜ miał mniejsze prawa niŜ Arabowie we francuskiej

Algierii. Niemal zamknięto Ukraińcom dostęp do stanowisk w policji, w wojsku

do kadry oficerskiej, do stanowisk wójtów, urzędników administracji, niemal

zlikwidowano szkolnictwo ukraińskie. W kuratorium lwowskim z 2455 szkół z

językiem wykładowym ukraińskim pozostało w 1934 r. 457 i to przewaŜnie były

szkoły 4-klasowe. Na Wołyniu, tym najbardziej ukraińskim województwie, z 500

szkół pozostawiono 6. I te były pozbawione zaplecza kadry nauczycielskiej. W

1934 r. było 7 niewielkich szkól nauczycielskich z ukraińskim językiem

wykładowym /łącznie zaledwie 500 uczniów/, a w 1937 r. ostała się tylko

jedna, do której uczestniczyło około stu uczniów.

JeŜeli przypomnieć o osadnictwie wojskowym na Wołyniu, o przeprowadzanych

przez policje brutalnych pacyfikacjach połączonych z umyślnym wyrządzaniem

szkód materialnych, biciem ludzi, niszczeniu obiektów religijnych / tylko na

Chełmszczyźnie zniszczono w 1938 r. 127 obiektów religijnych w czasie jednej

pacyfikacji stanie się oczywiste, Ŝe nawet cywilizowane metropolie

kolonialne w okresie po 1918 roku takich metod kolonialnych juŜ stosować nie

odwaŜyły się. W tej sytuacji ruch oporu przeciwko kolonialnemu XlX-wiecznemu

uciskowi był zjawiskiem naturalnym.

Bulwersują opinię polską informacje o zaniedbanym przez Ukraińców cmentarzu

Orląt Lwowskich, przy tym nie wspomina się, Ŝe powstanie 22 listopada 1918

roku zapoczątkowało tragiczny okres kolonialnego polskiego panowania nad

narodem ukraińskim. Jest to szczególnie nie na miejscu, gdy pretensje wnoszą

apologeci marszałka Józefa Pilsudskiego, który w stosunku do ludności

ukraińskiej, stosował metody okrutniejsze od stosowanych od 1939 roku przez

Hitlera w stosunku do ludności polskiej.

Następne lata i dziesięciolecia po śmierci J. Pilsudskiego dowodzą, Ŝe jego

koncepcja w stosunku do Ukraińców pozostawała Ŝywotna w umysłach zbyt

znacznej i wpływowej części polskiego społeczeństwa. Nie potrafiono przeto

zapobiec szybkiemu narastaniu wpływów wrogich władzy sanacyjnej, zarówno

lewicowych organizacji ukraińskich /te aktywnie wspomagały w okresie

okupacji hitlerowskiej działalność oddziałów partyzantki radzieckiej, m. in.

S.Kowpaka i S.Rudniewa/, jak teŜ nacjonalistycznej OUN.

Doświadczenie ruchów narodowo-wyzwoleńczych po II wojnie Światowej przemawia

za tezą, Ŝe bez względu na to, czy doszłoby do wojny światowej, polityka

sanacji prowadziła do destabilizacji sytuacji w Polsce, do jej rozpadu. Jest

rzeczą zrozumiałą, Ŝe ukraińscy nacjonaliści, w walce z okrutnym wrogiem

narodu ukraińskiego szukali sojusznika w Niemczech. W 1925 r., a więc przed

dojściem Hitlera do władzy, OUN liczyła 50 tysięcy kadrowych członków, z

których do 1939 r. znaczna cześć została wojskowo przeszkolona w pięciu

obozach na terenie Niemiec i Austrii. Kadra ta liczebnością, a tym bardziej

wyszkoleniem wojskowym, nie ustępowała tej, która w Algierii zmusiła Francję

- znacznie silniejszą i bogatszą od Polski - do wycofania się ze

skolonizowanych terenów Maghrebu.

śenuje ograniczoność sanacyjnych następców Piłsudskiego. Posiadając

informacje o duŜej i wzrastającej sile bojówek OUN nie odwaŜyli się dokonać

korekty linii "Wielkiego Marszałka". Zgodnie z jego ideą silnej władzy

państwowej, trzymającej w karbach Ukraińców i Białorusinów, zastosowano

bardziej okrutne pacyfikacje, do absurdu ograniczono moŜliwości rozwoju

kulturalnego tych narodów. PrzecieŜ silna władza państwowa w stosunku do

słowiańskich mniejszości narodowych była i jest głównym atutem propagandowym

piłsudczyków, gdyŜ międzywojenna Polska notowała w dwudziestoleciu

najsłabsze wskaźniki rozwoju gospodarczego w Europie.

Polski kolonializm nie miał szans przetrwania. Wojna 1939 roku zapobiegła

nieuchronnej wojnie domowej, gdyŜ kolonializm w połowie XX wieku w Europie

był juŜ anachronizmem. Niemniej ukryta wojna domowa między ugrupowaniami

zbrojnymi - polskimi podporządkowanymi rządowi londyńskiemu - i OUN toczyła

się w okresie okupacji hitlerowskiej. Okupanci hitlerowscy byli

zainteresowani w jej nasilaniu. Okupant dyskontował program polskiego rządu

londyńskiego oraz zgodną z tym programem działalność Armii Krajowej /AK/ na

Wołyniu, zmierzającą, do przygotowania ponownego przyłączenia tych ziem do

Polski na zasadzie dowojennego kolonializmu. Program ten znany OUN, ułatwiał

agitację przeciwko całej ludności polskiej, gdyŜ polskie osadnictwo wojskowe

na Wołyniu miało przecieŜ na celu równieŜ umocnienie militarne polskiego

stanu posiadania. Dopiero w marcu 1944 r., a więc gdy front sięgał klinem na

teren Zachodniej Ukrainy Deklaracja Rady Jedności Narodowej zapowiedziała

równouprawnienie mniejszości narodowych w ramach jedności państwowej. Słowa

te nie padały, gdy lała się krew w swoistej wojnie narodowo-wyzwoleńczej

prowadzonej w warunkach okupacji przez OUN przeciwko podziemnym organizacjom

sanackiej Polski i jej zwolennikom.

W polskiej publicystyce zakłamano oceny na temat stosunku OUN do

hitlerowskiego okupanta. OUN walczyła o "Samostijną Ukrainę" i w takim

zakresie współdziałała z Niemcami, w jakim zdawała się tą współpraca

przybliŜać osiągnięcie celu. Gdy stawała na przeszkodzie, była zrywana.

OUN uznawała zasadę czterech wrogów pagrąŜajacych "Samostijnej Ukrainie".

Zakładano podobnie jak AK - Ŝe Związek Radziecki i Niemcy wykrwawią się,

przegrają z Zachodem. Lecz wówczas Ukrainie zagrozić moŜe Polska i Wielka

Brytania, gdyŜ ta po kaŜdej zwycięskiej wojnie dąŜyła do powiększenia

imperium kolonialnego o najcenniejsze tereny. MoŜe sięgać/przy współudziale

Polaków po Ukrainę, przekształcając ja, jak swego czasu Sudan, w

kondominium. Aby do tego nie dopuścić OUN tworzyła pod okupacją niemiecką

swoje liczne siły zbrojne podziemne, dla pokrzyŜowania planów Polski.

Wspomniany program polskiego rządu w Londynie i praktyka oddziałów AK

organizowanych na Wołyniu - w odczuciu Ukraińców nie do walki z Niemcami

lecz aby pokazać "chamom" ukraińskim, Ŝe Polska w poprzednim charakterze

była, jest i będzie - mobilizowały OUN aby ukraińskie siły zbrojne, policję

oraz aparat administracyjny szybko umocnić, przeszkolić, współdziałając w

tym zakresie z Niemcami. Koleje tej współpracy były bardzo kręte.

Po 1939 r. w OUN ścierały się wpływy dwóch czołowych działaczy; Andrija

Melnyka, rzecznika podporządkowania się Niemcom i Stefana Bandery

wykazującego w stosunku do Niemiec daleko posuniętą rezerwę. Struktury

terenowe wkrótce zostały zdominowane przez zwolenników Bandery. Banderowcy

zorganizowali w lecie 1941 r. trzy grupy "pochodne" OUN /łącznie 4000

osób/,które w ślad za wkraczającymi na teren ZSRR wojskami hitlerowskimi

miały organizować ukraińską administrację podporządkowaną powołanemu bez

zgody Niemców Rządowi Tymczasowemu. Zorganizowali bataliony "Nachtigal" i

"Roland" liczące łącznie 700 osób. Jednak Niemcy nie zamierzali tworzyć

"Samostijnej Ukrainy ". 11 lipca 1941 r. aresztowano Rząd ukraiński, Banderę

wywieziono do Berlina, grupy pochodne rozwiązano i rozproszono, część

zbiegła. Bataliony rozformowano, ale uprzednio rozkazano perfidnie

batalionowi "Nachtigal" rozstrzelać 51 polskich profesorów we Lwowie.

Internowano teŜ Melnyka. W obozach koncentracyjnych zginęli dwaj bracia

Bandery. OUN przeprowadziła akcje odwetowe, w odwecie rozstrzelano stu

członków OUN Bandery.

Wówczas płk Roman Szuchewycz zaproponował Niemcom utworzenie ukraińskiej

pomocniczej policji. Działał z inspiracji OUN. Gdy Niemcy ukraińską policję

odpowiednio wyszkolili, ta na polecenie OUN przeszła z bronią do podziemia.

Wiosną 1945 r. inni działacze OUN wezwali do utworzenia dwóch ukraińskich

dywizji: SS Galicja i SS Karpaty. Akcja werbunkowa nie dała efektu. Wobec

tego zastosowano w stosunku do oficerów narodowości ukraińskiej pobór, a w

1944 poborem objęto równieŜ szeregowych Ukraińców. Po przeszkoleniu, przed

wyruszeniem na front, Ukraińcy z dywizji SS-Galicja otrzymali przepustki do

domu i... na rozkaz OUN przeszli z bronią do podziemia. 11 procent stanu

dywizji stanowili Niemcy. Resztki dywizji wysłano na front i zostały rozbite

pod Brodami. Z formowania dywizji SS-Karpaty Niemcy zrezygnowali. UPA

została znowu zasilona kilkunastu tysiącami przeszkolonych Ŝołnierzy.

Łącznie jej siłę w początkach 1944 r. AK oceniała na 40 tysięcy ludzi.

Nie naleŜy stawiać znaku równości miedzy UPA - zbrojnymi siłami OUN, a tzw.

bulbowcami. W UPA obowiązywała Ŝelazna dyscyplina, natomiast tworzone na

Polesiu grupy Tarasa Bulby były zwykłymi bandami rabunkowymi.

Schwytani bulbowcy byli rozstrzeliwani zarówno przez partyzantów radzieckich

jak i UPA. Bulbowcy organizowali napady głównie na Polaków, zwłaszcza we

dworach, było wiele do rabowania.

OUN w oparciu o przeszkoloną wojskowo kadrę tworzyło we wsiach oddziały

samoobrony. Broń zbierano oraz kupowano od Ŝołnierzy węgierskich,

rumuńskich, włoskich i słowackich. Niemcom oddawano uzgodnione kontyngenty

Ŝywności, lecz gdy dokonywali dodatkowej rekwizycji stawiano zbrojny opór.

Dodatkowych rekwizycji dokonywano często, wiec często dochodziło do walk.

Jeśli Ukraińcy nie pozwalali Niemcom na samowolne rekwizycje, to tym

bardziej oddziałom M, a rekwizycje miały dowodzić, kto faktycznie sprawuje

władze. Do rejonu, gdzie były silne oddziały AK i dokonywały rekwizycji, OUN

skierowało z południa silne oddziały samoobrony /poźniej przemianowane na

UPA/ dla wsparcia i ukarania napastników. W obronie napadniętych wsi

ukraińskich stawały teŜ radzieckie oddziały partyzanckie.

Przed zbliŜającym się frontem polskie oddziały AK wycofały się z Wołynia za

Bug. Po przejściu frontu, w odwet za niepowodzenie na Wołyniu, przystąpiły

do pacyfikacji wiosek ukraińskich. W ciągu sześciu tygodni wymordowano 1500

Ukraińców, w tym wiele kobiet i dzieci. Niektóre mordy dokonywane były w

sposób bestialski, na terenach Polski, zamieszkałych przez Ukraińców, OUN

zarządziły przymusowy pobór do UPA. Sprawna SłuŜba Bezpieki ustalała i

ścigała bezpośrednich sprawców bestialskich mordów i wykonywała wyroki na

sprawcach i ich synach /etyka ukraińska nie zezwalała na karanie Ŝon i córek

za zbrodnie męŜczyzn/. Te zbrodnie UPA są przypominane, lecz jakŜe

stronniczo, bez podawania powodów.

Stosując współczesne kryteria ocen, walka gnębionego przez reŜim J.

Piłsudskiego bratniego, słowiańskiego narodu nie moŜe być oceniana

negatywnie. Nie wzbudza minimum szacunku dla polskiej publicystyki i

historyków szokujący w swej jednostronności apologeta Józefa Piłsudskiego.

Akcja "Wisła" wg. Encyklopedii Polskiej" s. 14. T. 1" Wydawnictwo: Ryszard

Kluszczynski - Kraków 1996 r. Akcja "Wisła" - Słowo wstępne prof. dr hab.

Tadeusz Chrzanowski. Akcja "Wisła" - wielka operacja wojskowo-polityczna

przeciwko zbrojnym grupom UPA działającym w pd. -wsch. Polsce /wojew.

rzeszowskie, lubelskie/ przeprowadzona w odwecie za śmierć gen. Karola

Świerczewskiego. Operacja w której uczestniczyły oddziały Wojska Polskiego,

KBW, MO i UB, przyniosła likwidacje oporu ukraińskiego. Była jednak

skierowana nie tylko przeciwko partyzantom, ale równieŜ ukraińskiej ludności

cywilnej, która w liczbie powyŜej 150 tyś., przesiedlono, w rozproszeniu, na

Pomorze, Dolny Śląsk i Mazury. Akcja będąca świadectwem zastosowania

odpowiedzialności zbiorowej, pociągnęła za sobą śmierć przeszło 1,5 tysiąca

Ukraińców.

Plany rozwiązania "problemu ukraińskiego'', przez Komitet Ziem Wschodnich

/KZW/ - Organizacji politycznej kierowanej przez Stronnictwo Narodowe,

Warszawa 1943 r.

Komitet Ziem Wschodnich /KZW/ powstał w 1943 r. w czasie okupacji

hitlerowskiej Polski w Warszawie przy Stronnictwie Narodowym. Do tego czasu

istniały przy Stronnictwie Narodowym /SN/ komisje zajmujące się sprawami

wschodnimi, jak Komisja Spraw Wschodnich przy Centralnym Wydziale

Propagandy, Komisja dla Spraw Wschodnich przy Wydziale Politycznym. DąŜeniem

SN było opracowanie własnej polityki wschodniej na okres powojenny.

Naczelnym zagadnieniem, które naleŜało rozwiązać były - zdaniem KZW

-zagadnienia stosunków polsko-ukraińskich. Komitet Ziem Wschodnich stał na

stanowisku nienaruszalności granic Polski sprzed 1939 roku i postulował w

związku z tym przesiedlenie z terenów wschodnich wszystkich mniejszości

narodowych, a przede wszystkim Ukraińców. Przesiedlenie to miało na celu

rozproszenie Ukraińców wśród narodu polskiego /planowano osadzić po 2-3

rodziny po wsiach polskich/, a następnie ich spolonizowanie.

Return to Lemko Home Page

Date Posted: February 10, 2000.

Last Revision: January 26th, 2002

We welcome questions and comments. Please send them to Walter Maksimovich.

LV Productions Ltd.

c/o Walter Maksimovich

3923 Washington Street

Kensington MD 20895-3934

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: