Dieta ubogoenergetyczna

Dieta  dla osób  z otyłością i nadwagą. Program oparty jest  na zmniejszeniu ilości spożywanych produktów do 1000 kalorii dziennie.

Dieta ma na celu:

·                      redukcję masy ciała poprzez stopniowe ograniczenie energii

·                      zapewnienie prawidłowego funkcjonowania organizmu

·                      utrzymanie dobrego samopoczucia

·                      ograniczenie uczucia głodu

Dieta powinna być ubogoenergetyczna a jednocześnie zrównoważona pod względem zawartości składników odżywczych. Dla osób otyłych źródłem energii obok pożywienia powinna być nagromadzona w organizmie tkanka tłuszczowa.

1g tkanki tłuszczowej = 7 kcal
1 kg tkanki tłuszczowej = 7000 kcal

Zapotrzebowanie energetyczne oblicza się indywidualnie dla każdego pacjenta biorąc pod uwagę jego aktywność fizyczną, wiek, płeć oraz wydatek energetyczny potrzebny do podstawowych procesów życiowych.

Wzory na obliczanie:

Mężczyźni
PPM = 10 x mc (kg) + 6,25 x wzrost (cm) – 5 x wiek + 5

Kobiety
PPM = 10 x mc (kg) + 6,25 x wzrost (cm) – 5 x wiek – 161

Wartość diety waha się w granicach 1000 – 1500 kcal. Nie niższa niż 1000 kcal. W diecie tej największym ograniczeniom podlegają tłuszcze – pokrywają one bowiem 25% wartości kalorycznej diety.

Zaleca się nie więcej niż 40g/24h z czego 25 – 30 to tłuszcz niewidoczny pochodzący z produktów białkowych.

W jadłospisie na 1200 – 1300 kcal produktów tłuszczowych podaje się 10 – 20g/24h. W ramach dozwolonej ilości zaleca się oleje roślinne, margaryny z tych olejów, wzbogacone w witaminy. Tłuszcze zwierzęce znajdujące się w mleku, jajach, mięsie, drobiu, wędlinach oraz masło i śmietanka nie więcej niż 10% dobowego zapotrzebowania. Tłuszcze zwierzęce są tylko nośnikiem kalorii, ich nadmiar prowadzi do otyłości, podnosi stężenie cholesterolu we krwi.

Dieta powinna zawierać nie mniej niż 100g węglowodanów – ta ilość chroni bowiem przed zużywaniem białka ustrojowego. Węglowodany w postaci skrobi. Wskazane pieczywo razowe (bez miodu i karmelu), chrupkie, kasza gryczana, otręby. Pieczywo jasne, makarony , pozostałe kasze, ziemniaki podaje się natomiast w ograniczonych ilościach. Produkty zbożowe z grubego przemiału zawierają mniej kalorii niż produkty jasne. Są cennym źródłem błonnika pokarmowego, witamin z grupy B oraz soli mineralnych.
Błonnik pokarmowy zwiększa objętość pożywienia, daje uczucie sytości.

Ograniczyć produkty zawierające cukry łatwo przyswajalne:

·                      cukier

·                      miód

·                      dżemy

·                      ciastka

·                      słodycze

·                      desery

Nadmierna ilość cukru prowadzi do syntezy trójglicerydów, które odkładają się w postaci tkanki tłuszczowej oraz w ścianach naczyń krwionośnych przyczyniając się do rozwoju miażdżycy.

Białko zaleca się w formie fizjologicznej

1g/kg należnej masy ciała (70 – 80g/24h)

W diecie ubogoenergetycznej białko stanowi 20 – 25% wartości energetycznej. Białko pochodzenia zwierzęcego powinno znajdować się w 3 głównych posiłkach. Mięsa czerwone krwiste spożywać tylko kilka razy w miesiącu (lub wyeliminować je całkowicie) ze względu na homocysteinę  o działaniu miażdżycorodnym, powstającą w organizmie z aminokwasów siarkowych.
Zwiększyć ilość surówek, sałatek, warzyw gotowanych do około 750g/dobę. Oprócz błonnika dostarczają one witamin rozpuszczalnych w wodzie, flawonoidy, makro- i mikroelementów.

Zalecane szczególnie z uwagi na mniejszą wartość kaloryczną: pomidory, ogórki, sałata, szpinak, rzodkiewka, kapusta kiszona, szczypiorek, szparagi, cykoria, boćwina, brokuł, kalafior, kabaczek, papryka, kalarepa, szczaw, cebula, grzyby świeże.
Ze względu na ograniczenie produktów będących źródłem witaminy A należy zwiększyć podaż warzyw i owoców bogatych w β-karoten.
Duże zastosowanie mają produkty o dużej wartości odżywczej a stosunkowo małej zawartości energii.

W dietach poniżej 1000 kalorii często występują niedobory Ca (wapnia), Fe (żelaza), witaminy B1.

·                      Ograniczyć sól kuchenna do 5g/dobę jak również ostre przyprawy, które pobudzają łaknienie.

·                      Płyny powyżej 1,5 litra na dobę. Ograniczyć je tylko wtedy gdy otyłości towarzyszy nadciśnienie tętnicze oraz obrzęki.

·                      Zupy oraz sosy zawiesiste, zasmażane, wysokokaloryczne – wykluczyć! Zamiast zupy sok lub napój z warzyw i owoców.

·                      4 – 5 posiłków na dobę.

„Jedzenie na sucho” daje uczucie sytości. Korzystnie jest popijać dopiero po posiłku. Nie dojadać między posiłkami.

Uwagi technologiczne:

Gotowanie powinno się odbywać w małej ilości wody, korzystnie byłoby na parze, w szybkowarach w naczyniach bez wody, w kombiwarze. Duszenie bez tłuszczu. Pieczenie w folii, pergaminie, na ruszcie,  w garnkach kamionkowych. Zaleca się zupy czyste. Warzywa, owoce – w postaci surówek. Warzyw gotowanych nie zagęszczać mąką, śmietaną, żółtkiem. Spożywać bez żadnego dodatku lub z bardzo małą ilością surowego masła. Używać odtłuszczonego mleka płynnego lub w proszku. Tłuszcz dodawać na surowo i do gotowych już potraw. Zastosowanie mają przyprawy przyśpieszające przemianę materii: kminek, kolendra, majeranek, ogórecznik, ruta, seler.

Przykład diety ubogoenergetycznej:

I śniadanie

·                      kawa z mlekiem (mleko 100ml)

·                      chleb graham (65g) z masłem (5g)

·                      chuda wędlina drobiowa (30g)

·                      sałatka z pomidorów, ogórka (100g)

II śniadanie

·                      jogurt (150g)

·                      owoce cytrusowe (100g)

Obiad

·                      rosół w filiżance

·                      sztuka mięsa (100g)

·                      ryż brązowy (150g)

·                      włoszczyzna z wody (150g)

·                      sałatka z porów i jabłka z zieleniną (150g)

Podwieczorek

·                      owoce jagodowe (100g)

Kolacja

·                      herbata z mlekiem (mleko 100ml)

·                      chleb razowy (65g) z margaryną niskotłuszczową (5g)

·                      ser twarogowy (50g)

·                      surówka z zieleniny z papryką (100g)