10.10.2007
1.Geneza nazwy ekonomia- pochodzi od nazwy oikos (dom), nomes (prawo)= oikonomikos (prawa rzącdzące-prawo domu, gospodarstwa domowego)
Do końca nie wiadomo kto jest ojcem tych doktryn. Niektórzy uważają że autorem jest Arystoteles a niektórzy że Ksenofont. Autor opisał prawa dotyczące gosp domowego (np. podawał wskazówki, zasady dotyczące funkcjonowania gosp domowego typu niewolniczego)
->1615 r Antoine de Montchretien napisał dzieło pt „traktat o ekonomii politycznej” politikos 9społeczeńśtwo, społeczny)- polityka dotycząca ekonomii- zajmowała się głównie finansami publicznymi, chodziło mu o zaakcentowanie skali swoich badań czyli skala gospodarki narodowej a więc chodzi ekonomię dotyczącą społeczeństwa w danym kraju (w dosłownym tłumaczeniu jest to ekonomia społeczna)
->1890r Alfred Marshall wydał dzieło „zasady ekonomiki”, uznał że ekonomika fonetycznie brzmi ściślej, konkretniej niż ekonomia. Chciał w ten sposób podkreślić swój zmatematyzowany stosunek do ekonomii, miał dużo narzędzi do prezentacji ekonomii matematycznej.
2.Mikro i makroekonomia to 2 główne działy ekonomii.
MIKROEKONOMIA- zajmuje się pojedynczymi podmiotami gospodarki, np. gospodarka domowa, zakład rzemieślniczy, przedsiębiorstwo, bank. Bank centralny trudno jednoznacznie zakwalifikować do mikro czy makro ekonomii z jednej strony jest pojedynczy podmiot gospodarki a z drugiej strony skala jego działania obejmuje gospodarkę narodową (dokonuje emisji pieniądza i prowadzi politykę pieniężną) Zajmuje się rynkami pojedynczych dóbr.
MAKROEKONOMIA- zajmuje się gospodarką jako całością inaczej mówiąc zajmuje się powiązaniami w gospodarstwie z uwzględnieniem otoczenia zagranicznego przy dwustopniowym podział na mikro i marko. Do makroekonomii można zaliczyć część gospodarki rozumiane z punktu widzenia rodzaje działalności gospodarczej np. przemysłu w kraju i z punktu widzenia regionalnego (przestrzennego) np. gospodarka woj. Mazowieckiego. Czasami wprowadza się poziom średni czyli mezo skalę do niej zalicza się część gospodarki.
3.Podejście do badań ekonomicznych: pozytywne i normatywne.
EKONOMIA POZYTYWNA- ma charakter obiektywny, ponieważ opisuje rzeczywistość gospodarczą
EKONOMIA NORMATYWNA (postulatywna)- ma charakter subiektywny ponieważ nie tylko opisuje ale i dokonuje oceny. Dodatkowo udziela wskazówek, rekomendacji dla polityki gospodarczej.
4.Przedmiot ekonomii.
-ujęcie przedmiotu: ekonomia zajmuje się badaniem praw ekonomicznych czyli praw rządzących procesem gospodarczych a więc produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji.
Czym są prawa ekonomiczne?
-zjawiska gospodarcze- to wszelkie fakty dotyczące procesu gospodarowania
-kategoria ekonomiczna- to podejście abstrakcyjne odzwierciedlające najbardziej istotne cechy zjawisk gospodarczych np. jest wiele rodzajów cen (minimalna, maksymalna, urzędowa, monopolowa, wolnorynkowa).
Te rodzaje cen różnią się drugorzędnymi cechami szczegółowymi ale jest jedna cecha wspólna, ogólna, istota która dotyczy wszystkich wymienionych rodzajów cen. Jest to to że każda cena to ilość jednostek pieniężnych przypadających na jednostkę towaru.
-prawo ekonomiczne- związek przynajmniej dwóch kategorii ekonomicznych. Nie każdy związek jest prawem, prawem są związki o charakterze względnie trwałym (działają w określonych warunkach) koniecznym i nieprzypadkowym czyli są w danych warunkach powtarzalne.
5.Charakter (cechy) praw ekonomicznych:
-prawa mają charakter obiektywny (niezależnie od świadomości ludzi)
-prawa mają charakter żywiołowy (nienależnie od woli ludzi)skutki działania prawa w tym negatywne następnie niezależnie od ludzkiej woli
-prawa mają char historyczny (mają charakter względnie trwały)
-prawa mają char. Statystyczny inaczej stochastyczny są wykrywalne w wielkiej masie.
*Prawa ekonomiczne a prawa ekonomii jako nauki to te prawa ekonomiczne które zostały przez ekonomie odkryte, sformułowane i ogłoszone.
*teoria ekonomiczna- zbiór praw ekonomicznych dotyczących danego aspektu gospodarowania. To opis tego jak gospodarka lub jej fragmenty funkcjonują w danych warunkach. To uproszczony (obraz rzeczywistości gospodarczej)
*model ekonomiczny(teoria ekonomiczna w szerokim znaczeniu, w wąskim znaczeniu to zbiór założeń uproszczonych.
6.Ze względu na język wyróżniamy modele opisowe, matematyczn-cybernetyczne.
Dwa typy zmiennych modeli:
-enologeniczne (zależą od elementów modelu- wewnętrzne)
-egzogeniczne (nie zależą od elementów modelu-zewnętrzne)
*Cena jako zmienna enologeniczna: modelem jest rynek na którym cena kształtuje się swobodnie na skutek ścierania się popytu i podaży, zależy od popytu i podaży a więc od elementów modelu.
*cena jako zmienna egzogeniczna: modelem jest gospodarstwo domowe, które przyjmuje daną cenę z zewnątrz czyli nie zależy od elementów danego modelu.
Ceteris paribus- przy założeniu że inne czynniki są niezmienione.
Paradygmat- podstawa danej nauki
7.Drugie ujęcie przedmiotu:
ekonomia bada jak ludzie radzą sobie z rzadkością czyli jak dokonują alokacji (rozmieszczenia) ograniczonych zasobów miedzy liczne często konkurujące ze sobą potrzeby. Rzadkość to fakt że nie możemy mieć wszystkiego co chcemy w danym czasie lub luka miedzy potrzebami a możliwościami ich zaspokojenia.
8. Implikacje rzadkości
a)na ogół istnieje więcej niż 1 sposób wykorzystanie zasobu
b)konieczność dokonywania wyboru danego sposobu wykorzystania zasobów
c)z każdym wyborem wiąże się koszt alternatywny (koszy straconych szans lub możliwości)
koszt alternatywny- to wartość najbardziej cennej ale nie wybranej możliwości lub są to utracone korzyści z nie wybrania najbardziej cennej z pozostałych możliwości.
Zasoby- to podstawowe elementy używane w procesie gospodarowania.
9.Adam Smith dokonał trójpodziału zasobów- kapitał, praca, ziemie:
a)kapitał- wszelki wynik procesu produkcyjnego, którego jest używane dalej do produkcji dóbr.
b)praca- to każdy sposób w jaki ludzka energia fizyczna i umysłowa może być sensownie wydatkowana dla osiągnięcia celu gospodarczego
c)ziemie- wszelkie bogactwo naturalne ziemi i powietrza.
Współcześnie do wymienionych zasobów często dodaje się technikę i technologię gospodarowania, talent, przedsiębiorczości i czas.
Technologia gospodarowania- nauka o technice gospodarowania.
Technika gospodarowania- sposób połączenia zasobów dla osiągnięcia danego celu.
Przedsiębiorczość- zbiór celu osobowości wyróżniające przedsiębiorcę.
10.Atrybuty przedsiębiorczości:
a)motyw działania- dążenie do osiągnięcia możliwie największych zysków
b)mechanizm działania- inwestowanie własnego i pożyczonego kapitału w określone przedsięwzięcie.
c)skłonność do podnoszenia ryzyka majątkowego niepewność- to są dodatnie i ujemne odchylenia od zawierzonych efektów działania.
Ryzyko-ujemne odchylenie o zamierzonych efektów działania
11.J. Schumpeter mówił dużo o przedsiębiorczości wg niego przedsiębiorca to kombinator czyli osoba poszukująca nowości.
Wyraził 5 przypadków kombinacji:
a)wprowadzenie nowego produktu na rynek
b)zastosowanie nowej techniki produkcji
c)znalezienie nowych rynków zbytu
d)znalezienie nowych źródeł zaopatrzenia
e)przeprowadzenie nowej organizacji jakiejś gałęzi produkcji np. doprowadzanie do sytuacji monopolistycznej.
Przedsiębiorca- to osoba zajmująca się działalnością gospodarczą, która odkrywa potencjalne zyskowne możliwości, organizuje i kieruje przedsięwzięciami mającymi produktywny charakter.
Potrzeba- z punktu widzenia ekonomii potrzeby związane są z pewnymi dobrami np. mamy potrzebę posiadania samochodu.
Dobra- to przedmioty służące do zaspokojenia potrzeb jest to wąskie rozumienie pojęcia oprócz dóbr materialnych do dóbr zaliczamy usługi, wartości niematerialne np. prawo do licencji oraz stany no czyste środowisko- dobro, zanieczyszczone środowisko- antydobro.
12.Właściwości potrzeb:
a)nieograniczone co do rodzaju (co chwilę pojawiają się nowości)
b)są ograniczone w swej pojemności (np. potrzeba żywności)
c)są komplementarne (uzupełniające się np. samochód i paliwo)
d)substytucyjne są zastępowane np. długopis zamiast pióra
e)potrzeby są odradzające się
Tradycyjna ekonomia badając gospodarkę brała pod uwagę tylko najważniejsze czynniki na nią wpływające. Współczesna ekonomia bierze pod uwagę też pozostałe czynniki ekonomiczne odrzucone przez tradycyjną ekonomię jako mniej ważne oraz czynniki pozaekonomiczne np. kultura, religia czy filozofia. Coraz częściej wysuwa się tezę, że czynniki pozaekonomiczne mają nawet większy wpływ na gosp.niż czynn.ekonomiczne. Metoda badań nazywa się analizą sysytemową – składa się na całą gospodarkę, u jej podstaw leży podejście scholastyczne.
Ekonomia jest nauką społeczną oraz ogólnoteoretyczną.
Główne kierunki myśli ekonomicznej: myśl ekonomiczna rozwijała się od starożytności ale ekonomia samodzielną nauką stała się dopiero w XVIIIw. wraz z powstaniem i rozwojem nowoczesnego jak na tamte czasy kapitalizmu. Wcześniej wchodziła w skład polityki jako ogólnej sztuki rządzenia. Przed wyodrębnieniem się ekonomii wykształciły się dwie formacje badaczy gospod.
MERKANTYLIŚCI XVI i XVIIw. Znaczna część XVIIIw. Uznano dużą rolę handlowi zwłaszcza zagranicznego gospod.. Traktowano go jako narzędzie zdobycia kruszców, przychylił się do rozwoju pieniądza kursu walutowego bilansu handlowego płatniczego. Opowiadali się o protekcjonizmie państwa. Zwiększona rola w państwie, popieranie handlu zagranicznego.
Bilans handlowy- jest to zestawienie transakcji eksportu i importu lub jest to różnica pomiędzy wartością eksportu a importu.
Eksport większy od importu= nadwyżka handlowa
Import większy od eksportu= deficyt handlowy(ujemny bilans handlowy)
Eksport równy importowi= równowaga handlowa
Bilans płatniczy jest pojęciem szerszym, zawiera w sobie bilans handlowy ale również zestawienia innych transakcji danej gospodarki z granicą.
FIZJOKRACI- zespół poglądów to fizjokratyzm. Koncepcja prawa naturalnego również dotyczy życia gospodarczego. Wg nich porządek pozytyw. Stworzony przez panującego powinien być zgodny z porządkiem naturalnym.
Opowiadali się za wolnością również w gospodarce a ta zasada wolności to zasada LESEFERYZMU.
Mieli poglądy liberalne, zajmowali się handlem w swoich badaniach ale również produkcją, jednak utożsamiali ją tylko z rolnictwem.
EKONOMIA JAKO NAUKA SAMODZIELNA(rozkwit poglądów).
Ekonomia klasyczna XVIIIw-.Smith żył w stadium kapitalizmu manufakturowego(większość uczonych uważa go ojcem ekonomii). „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów.”- jego dzieło. Analizował przyczyny nierównego wzrostu i podziału bogactwa.
David Ricardo był świadkiem przewrotu przemysłów w Anglii. Zaobserwował wątek wypierania ludzi z procesu produkcyjnego przez maszyny.
„Zasady ekonomii polityki i opodatkowania”- rozwinął zasady teorii opartej na pracy (obiektywna teoria wartości). Dokonał gruntownej analizy renty gruntowej- dochód z własności ziemi. Dokonał również analizy podziału produktu społecznego pomiędzy robotników (płaca) kapitalistów(zysk) i właścicieli ziemskich (renta gruntowa). To co zyskuje jedna klasa traci to druga- mówił o przeciwieństwach klasowych. Poglądy liberalne, rola państwa powinna być ograniczona do minimum. Opowiadali się za wprowadz. polityki obronnej. Po ekonomii klasycznej wykszt.się 3kierunki będące rozwinięciem bądź jej krytyką.
1.Kier.historyczny koniec XIXw. w Niemczech. Przedstawiciele tego kier. Krytykowali ekonomię klasyczną za nieuniwrsalne pojmowanie praw ekonomicznych. Prawa ekonomiczne mają charakter ściśle historyczny ( skrajne poglądy polegające na negacji praw ekonomicznych). Był to kierunek mało znaczący.
2. Kier.subiektywny –połowa XIXw. rozwinął się w kilku krajach jednocześnie w Anglii – William Jevons, neoklasyczna lub angloamerykańska szkoła neoklasyczna i z czasem cały ten kierunek zaczęto nazywać neoklasycyzmem. neoklasycyzmem Austrii Karol Menger, tzw. Austriacka szkoła psychologiczna . W Szwajcarii Leon Warlas, tzw. Lozańska szkoła matematyczna. O ile klasycy badali głw. Podaż, neoklasycy położyli nacisk na badanie popytu. Zwracali uwagę na to, że jest on uwarunkowany czynnikami psychologicznymi . Zależy od użyteczności – czyli przydatności dobra dla konsumenta. Wypracowali metody badań pozwalające na jednoczesne badanie popytu i podaży . Stworzyli teorię wartości subiektywnej. Teoria wartości subiektywnej mówi, że o wartości dobra decyduje subiektywna ocena konsumenta dotycz. Jego przydantości do zaspokojenia jego indywidualnej potrzeby (użyteczność).
Walras podał warunki równowagi w gospodarce (jednoczesna równowaga na rynku dóbr, ziemi i pracy).
24.10.2007
Kierunek marksistowski - główne dzieło Marksa to kapitał słynie z teorii wartości dodatkowej- oznacza ona zysk kapitalistów czy dochody z tytułu własności są to nienależne formy dochodu, ponieważ źródłem ich pochodzenia jest nieopłacona praca robotników. Krytykował kapitalistyczny system gospodarki, wykazywał sprzeczność tego systemu, zapowiadał nieuchronne przejście do socjalizmu a potem komizmu. Miał ten system być oparty na społecznej własności środków produkcji i centralnym planowaniu środków gosp. W komunizmie miało nie być ani pieniądza ani wymiany. Marks krytykował ekonomie klasyczna za ahistoryczna ale nie negował istnienia praw ekonomicznych, nie odmawiał ekonomii klasycznej
Ekonomia keynesowska-John Mayherrd Keynes lata 30 XX wieku- rozwój. Poglądy Keynesa ukształtowały się pod wpływem wielkiego kryzysu gospodarczego lat 30.Uznał ze mechanizm rynkowy nie jest wystarczająco skuteczny i powinien być uzupełniony przez zwiększenie roli państwa. Dokonał kompletnego opisu gospodarki w skali makro.Za czynnik sprawczy pozytywnych zmian w gospodarce uważał popyt. Uważał ze wyrastaj acz popyt jest zachętą do zwiększania produkcji. Ten nurt nazywa się czasem popytowym.
Ekonomia neokeznesowska- kontynuacja Keynesa. W ostatnich latach mowie się o rozwoju tzw. Nowej ekonomi, jest to związane z przemianami gospodarczymi na świecie czyli nasilającą się internacjonalizacja procesów gospodarczych, integracja i globalizacja.
31.10.2007
1.DWOJAKI CHARAKTER DZIALALNOSCI GOSPODARCZEJ
a)zwyczajowo tradycyjny- cel działalności gospodarczej środki i sposób z jego realizacji SA określane prymy zwyczaj, tradycje i przekazywane kolejnym pokoleniom. Związana jest z tym działalność z gospodarka naturalna- taka gospodarka która polega na produkcji dla siebie.
b)dzialalność zarobkowa- jej celem jest wskazanie największego dochodu, który będzie służył realizacji innych celów wynikających z potrzeb. Pojawia się tu hierarchia celów- cel rządzący (zarobkowanie) i cele podrzędne (wynikają z naszych potrzeb).To działalność związana jest z gospodarką towarową
Gospodarka towarowa- polega na produkcji towarów czyli produktów przeznaczonych na wymianę związany z nią jest rachunek ekonomiczny
2.Rachunek ekonomiczny-zespół rachunków służących do porównania nakładów i oczekiwanych efektów w celu podjęcia optymalnej decyzji .Rachunek ekonomiczny jest związany z ta działalnością ponieważ podmioty gospodarcze chcą uzyskać możliwie największe korzyści z wymiany. Rachunek jest narzędziem zasady racjo lanego gospodarowania.
Występuje w 2 wariantach:
a)maksymalizacji efektów przy danych nakładach .Punktem wyjścia są dane nakłady (nakłady zasobów) które tak są użyte aby uzyskać jak największe efekty
b) minimalizacji nakładów przy danych efektach (zasada najmniejszego kosztu).Punktem wyjścia są dane efekty, które osiągamy przy możliwie minimalnych nakładach, a oszczędzone nakłady służą do osiągania większych efektów w przyszłości.
Cechy rachunku ekonomicznego
a)WZGLĘDNOŚĆ-dane rozwiązanie jest optymalne w określonych warunkach może nie być optymalne po zmianie warunków a wiec rachunek ekonomiczny trzeba przeprowadzać każdorazowo
b)DUALNOŚĆ-polega na tym ze występują dwa warianty zasady gospodarności
c)WARIANTOWOŚĆ-w obrębie każdego z wariantów zasady gospodarności występują rożne możliwości rozwiązań np. można stosować rożne techniki produkcji
d)KOMPLEKSOWOŚĆ-rachunek ekonomiczny powinien obejmować wszystkie przedsięwzięcia związane z realizacją celu głównego
3.Racjonalność rzeczowa i metodologiczna- pojęcia te wprowadził T.Kotorbiński
a)rzeczowa-jest to działanie w możliwie najlepszy sposób niezależnie od wiedzy działającego (ma charakter obiektywny)
b)metodologiczna-jest to działanie w sposób najlepszy z punktu widzenia wiedzy działającego
7.11.2007
Rynek i ceny:
Rynek- jest to miejsce, na którym spotykają się kupujący i sprzedający, określają, co chcą kupić i sprzedać i na jakich warunkach, a na tej podstawie kształtuje się cenę.
Rynek- to proces, jaki przy pomocy, którego uczestnicy określają, co chcą kupić- sprzedać i na jakich warunkach.
Rynek- ogół transakcji kupna- sprzedaży i warunków, w jakich one przebiegają.
Klasyfikacja rynków- rodzaje:
1. Ze względu na przedmiot/obrót:
a) rynek dóbr konsumpcyjnych (te, które nabywają gospodarstwa domowe)
b) rynek dóbr produkcyjnych (kapitału pracy, ziemi)
c) rynek kapitałowo- przeciętny (np. rynek papierów wartościowych)
2. Ze względu na zasięg:
a) rynek lokalny (wiejski, miejski)
b) rynek regionalny (województwo)
c) rynek krajowy
d) rynek międzynarodowy
e) rynek światowy
3. Ze względu na charakter produktu:
a) homogeniczny (jednorodny produkt, niczym się nie różnią)
b) heterogeniczny (zróżnicowany produkt)
4. Ze względu na sytuacje rynkową:
a) rynek sprzedawcy- w uprzywilejowanej sytuacji jest sprzedawca, czyli występuje nadwyżka popytu nad podażą
b) rynek nabywcy- nadwyżka podaży nad popytem w uprzywilejowanej sytuacji
5. Ze względu na stopień ingerencji państwa (ze względu na swobodę działania mechanizmu rynkowego)
a) rynek wolny- swobodnie działa mechanizm rynkowy
b) rynek administrowany, kierowany- ingerencje państwa, monopolizacja
6. Ze względu na stopień wyrównywania się ceny:
a) rynek doskonały
Założenia konkurencji doskonałej:
-Bardzo wielu uczestników rynku.
-Produkt jest homogeniczny ( jednorodny).
-Łatwość wejścia na rynek i wyjścia z niego (brak barier wejścia i wyjścia).
-Doskonała informacja o rynku (rynek jest bardzo przejrzysty transparentny).
-Uczestnicy podejmują decyzje w oparciu o cenę.
-Występuje konkurencja cenowa a w jej ramach tendencja do wyrównywania się ceny, nie ma sensu, aby pojedynczemu produktowi podwyższyć cenę, bo utraci wszystkich nabywców, gdyż mają doskonałą informacje o rynku wiedzą, że identyczny produkt nabędą po niższej cenie. Nie ma też konieczności obniżania ceny. Cenę obniża się w przypadku nadwyżki podaży, jeżeli pojedynczy produkt zwiększy indywidualna podaż, to w skali tego rynku będzie to niewidoczne. Wszyscy są w stanie sprzedać swoje produkty po cenie, jaka ukształtowała się na rynku. Uczestnicy tego rynku są cenobiorcami.
Cenobiorca- to uczestnik rynku na tyle mały w stosunku do jego całości, że nie ma bezpośredniego wpływu na kształtowanie ceny, przyjmuje tą, która ukształtowała się na rynku jako daną z zewnątrz.
b) rynek niedoskonały (monopol pełny, czysty)
Monopol częściowy- od kilku do kilkunastu producentów duopol (jest to dwóch producentów)
Konkurencja monopolistyczna- jest bardzo wielu producentów, ale produkty są zróżnicowane i dlatego każdy z tych producentów czuje się monopolistą, bo jego produkt jest niepowtarzalny. Ceny są zróżnicowane, a uczestnicy są cenodawcami.
Cenodawca- to uczestnik rynku na tyle silny, że ma możliwość bezpośredniego kształtowania ceny. Rynek doskonały nie występuje w rzeczywistości, ale są rynki zbliżone, które nazywamy wolnokonkurencyjnymi.
7. Ze względu na stopień legalności.
a) rynek legalny (biały)
b) rynek półlegalny (szary)
c) rynek nielegalny (czarny)- zabroniony jest handel jakimś towarem np. narkotykami
Rynek półlegalny- sprzedaż towaru nie jest zabronione, ale trzeba posiadać zezwolenie. Nieprawidłowa transakcja, np. handel towarami nieewidencjonowanymi.
Funkcje rynku:
Są to funkcje klasyczne rynku. Obecnie niektóre są dyskusyjne np. ostatnia przy obecnych badaniach marketingowych, ryzyko nietrafionych produkcji jest małe.
21.11.2007
Konkurencja- to proces przy pomocy, którego uczestnicy starają się podać oferty nie gorsze od innych pod względem ceny i warunków poza cenowych. (np.przez jakość, warunki dostaw, gwarancji, zapłaty)
Cena...
Piffony