Od samych początków rzeźby , artyści dłuta przykładali szczególna uwagę do realizmu swych dzieł , szczególny nacisk kładziono na to , aby przypominały one do złudzenia rzeczywistość. W czasach renesansu , kiedy tworzyli tacy artyści , jak Michał Anioł wykształcono ideał rzeźby w drobiazgowy sposób odtwarzającej najmniejsze nawet elementy ludzkiego ciała.
Głównymi materiałami , w których rzeźbiono był brąz, marmur i kamień. W XX wieku zaszły zmiany, zerwano z mimetycznym oddawaniem rzeczywistości. Rzeźbiarze zaczęli sięgać po abstrakcję , a także upraszczali formę , nawiązując do sztuki prymitywnej.
Za najlepszego XIX - wiecznego rzeźbiarza , a jednocześnie prekursora zmian uznawano Augusta Rodina, który w swych rzeźbach łączył tradycjonalizm z nowatorskim łączeniem różnego rodzaju powierzchni.
Kiedy nadszedł kubizm , całkowicie odmienił twarz sztuki , w tym także rzeźby. Kubizm w całkowicie nowy sposób zaczął przedstawiać rzeczywistość. Powstał w pierwszej dekadzie XX wieku , jego twórcami byli Pablo Picasso (1881-1973) i Georges Braque (1882-1963). Zrezygnowali ze sztuki figuratywnej i z perspektywy.
Według kubistów dzieło sztuki nie może działać na zasadzie fotografii i nigdy nie będzie odbiciem rzeczywistości. Kubizm znalazł odbicie także w rzeźbach Ossipa Zadkine'a , Henri 'ego Laurensa , Alexandra Archipenko , Jacquesa Lipchitza.
Odbicie w sztuce miały także inne nowe kierunki ; dadaizm , futuryzm i konstruktywizm.
Futuryzm , nawiązując do koncepcji kubistów , próbował wprowadzić do rzeźby element ruchu.
Dadaizm , który narodził się w czasie pierwszej wojny światowej , negował wszelkie tradycyjne wartości , w tym sztukę .Związany z dadaizmem , Duchamp w roku 1916 opracował koncepcję szczególnego rodzaju rzeźby , zwanego ready - made , choć pierwszy ready - made , ,, Koło rowerowe" wykonał trzy lata wcześniej, w roku 1913.
Zwyczajnym przedmiotom, codziennego użytku , nadał rangę dzieła sztuki. Inny jego ready - made to ,,Wieszak i fontanna" ,,,Suszarka do butelek" . W niektórych ready - made Duchamp łączył elementy normalnie sobie obce , takie jak miedziane płytki pomiędzy którymi leży kłębek sznura.
Wielu dadaistów z czasem zbliżyło się do surrealizmu . Rzeźbiarzami tworzącymi surrealistyczne dzieła byli Hans Arp , Max Ernst, Alberto Giacometti.
Prymitywizm fascynował rzeźbiarzy I połowy XX wieku . Chodziło o nawiązanie do prymitywnej sztuki ludów pierwotnych. Do artystów zafascynowanych sztuką afrykańską i przetwarzających to zainteresowanie na swoje dzieła należał Jacob Epstein (1880-1959).
Maskami afrykańskimi inspirował się w swoich rzeźbach głów, Amedeo Modigliani ( 1884- 1920). Twarze , które rzeźbił sprowadzał do elementarnych form geometrycznych, pracował przy tym bezpośrednio drewnie , bez uprzedniego modelowania w glinie.
Konstruktywiści budowę rzeźb opierali na ażurowych formach , szkieletach konstrukcyjnych, wprowadzili nowe materiały takie , jak nikiel , szkło , plastik i aluminium. Przedstawicielami konstruktywizmu byli
( N.Gabo , A.M. Rodczenko, A. Pevser). Konstruktywistyczną rzeźbę wzbogacił o nowy element L. Moholy - Nagy, był nim ruch i światło.
Alexander Calder swoje obiekty ( ,,mobiles") zawieszał na sznurkach i drutach , miały być poruszane siłą wiatru i zdobić miejsca publiczne.
Rzeźba współczesna wzbogaciła się w II połowie. XX wieku o nowe techniki obrazowania, wymowa konstrukcji została wzbogacona przez użycie lasera bądź innych sprzętów audiowizualnych.
Niektórzy artyści rzeźbami nazywali stworzone konstrukcje z ludzi lub zwierząt ,a nawet niekiedy z mięsa zabitych zwierząt.
Wraz z pop - artem nadszedł czas na hiperrealizm w rzeźbie. Przedstawiano obiekty , które znajdują się w najbliższym otoczeniu człowieka, różniła je od tych rzeczywistych niecodzienna wielkość.
Tworzono wielkie tubki pasty do zębów ( Claes Oldenburg ,, Potężna tubka pasty do zębów")lub stoły , które zamiast na nogach opierały się na manekinie nie całkiem ubranej kobiety( Allen Jones ,,Stół Rzeźba")
Angielski artysta Henry Moore tworzył monumentalne rzeźby przedstawiające ogromne postacie przypominające raczej bryłę, aniżeli człowieka.
Pojawił się też nurt ekologiczny , artyści wykorzystywali w swoich rzeźbach jedynie elementy naturalne uzbierane na łonie natury.
Widoczne jest , że rzeźba współczesna znacznie zniekształciła przedstawiane postacie, jednakże nie rezygnowano z ich ekspresji . Pod koniec pierwszej połowy wieku dwudziestego popularny był nurt dążący do zwiększenia siły wyrazu , był to kierunek romantyczno - ekspresyjny. Jego przedstawiciele , wśród których znalazły się takie nazwiska jak: Gargallo , Gonzalez , Cesar , Reg Butler , Armitage, wzbogacali swe rzeźby poprzez nowy sposób wykorzystania tworzywa , z których powstawały , wzbogacali tym samym ich fakturę.
Cesar tworzył swoje rzeźby z zgniecionej blachy pochodzącej z różnych źródeł , między innymi z samochodów. Jego dzieła nosiły miano ,,kompresji" .
Ekspresjonizm w rzeźbie prezentuje także Albert Giacometti ( 1901-1966 ). Postacie na jego rzeźbach wydają się być czegoś winne , są niezwykle cieniutkie , budzą zarazem przestrach i współczucie.
Rzeźbiarze coraz częściej rezygnują przy rzeźbie w metalu z odlewów , na rzecz spawania struktur metalowych . Nic dziwnego ,że nurt ten zapoczątkował zawodowy spawacz David Smith.
Kolejny krok w rzeźbie współczesnej postawił Christo , który tworzył trójwymiarowe , budowane z przypadkowych przedmiotów kompozycje , zwane asamblażami.
Na początku wieku XX w rzeźbie polskiej odbiły się tendencje secesji , można je spotkać w rzeźbach Szymanowskiego i Laszczki.
W okresie przedwojennym w Polsce rzeźby monumentalne tworzyli Wacław Szymanowski , Xawery Dunikowski , Stanisław Horno - Popławski , Tadeusz Breyer.
Inny typ rzeźby, powstałej z metalu i szkła , stanowiły dzieła Katarzyny Kobro, która tworzyła swe szkieletowe formy. pod wpływem konstruktywizmu
Magdalena Abakanowicz to niezaprzeczalnie najsłynniejsza polska rzeźbiarka , jej prace są znane i podziwiane , nie tylko w kraju , ale przede wszystkim za granicą , gdzie otrzymała liczne prestiżowe nagrody .Urodziła się w podwarszawskich Falentach w roku 1930. Interesuje się także malarstwem i rysunkiem , jednakże jej specjalnością są wielkich rozmiarów rzeźby przestrzenne , tworzone w oparciu o tkaninę, a także inne materiały , jak drewno , kamień i metale . Kompozycje tworzone przez Magdalenę Abakanowicz zyskały miano ,,abakanów" . Magdalena Abakanowicz została w roku 1972 doceniona nagroda państwowa i stopnia . Jej nazwisko jest rozpoznawalne wśród osób całego kulturalnego świata. PWSSP w Poznaniu może szczycić się tym , że Abakanowicz jest jej profesorem, a także wykładała na niej do roku 1990.
Obok Abakanowicz warto wymienić nazwiska innych polskich współczesnych rzeźbiarzy , takich jak:
, M. Więcek , J Bereś, A. Ślesińska, B. Zbrożyna, T. Murak , J.Kalina.
Władysław Hasior tworzył monumentalne trójwymiarowe konstrukcje z połączenia różnych przedmiotów.
***RZEŹBA W OKRESIE NEOKLASYCYZMU
Praktycznie przez cały wiek XIX w sztuce rzeźbiarskiej triumfy święciły formy klasycystyczne. Nieliczni rzeźbiarze , zdecydowali się przeciwstawić tradycyjnym formom i udało się na poszukiwania nowatorskich środków przekazu.
Często o wyborze form rzeźbiarskich decydował gust tego , który rzeźbę zamawiał , nie wielu rzeźbiarzy mogło sobie pozwolić na tworzenie dla samych siebie , gdyż materia , z której wykonywali swoje rzeźby była zazwyczaj dosyć kosztowna..
Neoklasycyzm , pomimo swojego programowego odwrócenia się od stylu rokoko, bardzo wiele z niego czerpał , pojawiała się ta sama tematyka , głównie mitologiczna , jednakże , neoklasycyzm ,który dążył przede wszystkim do harmonii , porzucił rokokową dynamikę i charakterystyczne dla tego stylu zróżnicowanie faktury rzeźby.
Nawiązywano do wzorców wypracowanych przez rzeźbiarzy starożytnej Grecji, ukazywano piękne , proporcjonalne ciała mitologicznych bóstw. Popularne było rzeźbiarstwo alegoryczne , gdzie dane postacie miały być wyobrażeniami pewnych pojęć abstrakcyjnych, takich , jak dobro , miłość , nienawiść , czy wolność.
Postacie przedstawiane na takich rzeźbach miały niezwykle proporcjonalne ciała , były pełne wdzięku, ale brakowało im dynamiki i realności.
Akty kobiece i męskie mogły być tylko wtedy ukazywane , gdy uzasadniał je kostium mitologiczny , w innym wypadku wywoływały skandal.
Rzeźbiarze neoklasycystyczni dążyli do doskonałości, dlatego przed wykonaniem rzeźby w marmurze , tworzyli mniejszych rozmiarów szkice w glinie , które z włoskiego nazywano bozetto. Rzeźby tworzone pod wpływem neoklasycyzmu charakteryzowała jednostajna , płynna i gładka faktura, na której w żaden sposób nie odbija się ekspresja artysty. Tym mniej było w tych ostatecznych formach indywidualizmu , gdy wielcy , uznani rzeźbiarze , którzy mogli sobie na to pozwolić zlecali wykonanie posągu w marmurze swoim pomocnikom, a rzeźba i tak była uznawana za dzieło tego artysty. Robili tak Antonio Canova i Bertel Thornvaldsen.
Głównym przedstawicielem klasycyzmu w rzeźbie był włoski rzeźbiarz Antonio Canova (1757-1822),przedstawiciel nurtu aleksandryjskiego w rzeźbie. W jego wczesnych dziełach można dostrzec wpływy rzeźby barokowej , aby w rzeźbach pochodzących z późniejszego okresu dostrzec wzorowaną na rzeźbie antycznej harmonię kształtów i ścisłe zachowanie proporcji.
Canova nie przedstawiał rzeczywistości w sposób naturalistyczny , ale idealizował ją, nad ekspresję przedkładał harmonie i klasyczne piękno. Canova był perfekcjonistą , dlatego przed wykonaniem dzieła , najpierw rzeźbił jego szkic w glinie. Klasycyzm w jego wykonaniu , choć idealny , po pewnym czasie mógł się wydawać skostniały , szczególnie z powodu powtarzania przez tego artystę , pewnych utartych kształtów i gestów. Jego rzeźby są doskonałe warsztatowo i pełne wdzięku , brakuje im jednak dynamiki. Przedstawione na nich postacie są idealne , a tym samym nieprawdziwe. Tematy swoich rzeźb czerpał w przeważającej części z mitologii .
Jedną z najbardziej znanych rzeźb tego włoskiego artysty jest grupa wyrzeźbiona w marmurze ,,Amor i Psyche"
Inne dzieła o tematyce mitologicznej to : ,,Perseusz" , ,,Dedal i Ikar" , ,,Trzy Gracje", za pomocą kostiumu mitologicznego przedstawiał swoich rzeźbach realne osoby , Napoleona Bonaparte przedstawił , jako Apolla , Paulinę Borghese ,jako Wenus . W zamku w Łańcucie znajduje się rzeźba przedstawiająca Henryka Lubomirskiego , jako bożka miłości , Amora.
Sposób , w jaki Canova przedstawiał rzeczywistość w swych rzeźbach był naśladowany przez wielu artystów , tworzących na początku XIX wieku , między innymi Claude 'a Rameya , Josepha Chinarda , Antoine'a -Denisa Chaudeta i Françoisa-Josepha Bosio.
Canova wykonywał także nagrobki dla wielkich współczesnego sobie świata, były one odpowiedzią na rokokową modę na łączenie różnych kolorów marmuru.
Canova pomniki nagrobne wykonywał wyłącznie z białego marmuru , który uważał za najbardziej szlachetny , naturalny i wytworny zarazem. Wprowadził do rzeźby nagrobnej model z płaskorzeźbą kobiety opłakującej śmierć zmarłego przed cokołem z popiersiem zmarłej , opłakiwanej osoby.
Wykonał nagrobki papieży Klemensa XIII i Klemensa XIV oraz mauzoleum arcyksiężnej Marii Krystyny w Augustiner Kirche w Wiedniu
Nad swoimi rzeźbami pracował głównie w Rzymie , gdzie po raz pierwszy wyjechał , jako stypendysta Akademii Sztuk Pięknych w Kopenhadze.
W jego rzeźbach dominowała, co typowe dla neoklasycyzmu , tematyka mitologiczna , historyczna i religijna.
Tworzył także grobowce , miedzy innymi papieża Piusa VII , który znajduje się w Bazylice świętego Piotra w Rzymie. Dwa jego pomniki znajdują się w Warszawie , są to pomniki Mikołaja Kopernika i Księcia Józefa Poniatowskiego.
*****
Klasycystyczne rzeźby wykonywał w Niemczech Johann Henrich von Dannecker, na którego technikę wyraźny wpływ wywarł warsztat Antonia Canovy. W jego rzeźbach , takich , jak ,,Amor i Psyche" oraz ,,Amor" oprócz oczywistych nawiązań mitologicznych da się zauważyć sentymentalizm w sposobie przedstawienia postaci.
Podobnie , jak włoski mistrz, dążył do perfekcyjnej , pełnej harmonii formy.
Przedstawicielem klasycyzmu w rzeźbie był Johann Gottfried Schadow. Spod jego dłuta wyszło wiele rzeźb architektonicznych , pomników , grobowców i portretów.
Klasycyzm był także obecny w rzeźbie niemieckiego artysty Christiana Daniela Raucha (1777-1857), który był uczniem J.G. Schadowa. W jego twórczości widać wyraźny wpływ Antonia Canovy , z jego skłonnością do elegancji i subtelności. Tworzył portrety , nagrobki , pomniki. Jest autorem między innymi berlińskiego pomnika Fryderyka Wielkiego , a także nagrobka królowej Luizy.
W rzeźbiarstwie polskim klasycystyczne rzeźby wychodziły spod dłuta Pawła Malińskiego , który był uczniem Bertela Thorvaldsena w latach 1820 - 1822. a więc wtedy , gdy już na dobre zagościły w sztuce tendencje romantyczne. Nawiązywał do tematyki mitologicznej , wyrzeźbił posągi Parysa i Achillesa. W pewnym momencie swojej twórczości zaczął ulegać nowym , romantycznym nurtom
Uczniem Thorvaldsena był także Jakub Tatarkiewicz. Tworzył on w okresie romantyzmu , ale jego rzeźby nadał hołdowały klasycystycznym kanonom piękna. Spod jego dłuta wyszła między innymi rzeźba ,,Psyche umierająca" . W późniejszych latach zwrócił się ku neogotykowi , w tym stylu wykonał grobowiec Stanisława Kostki i Aleksandry Potockich. Tatarkiewicz z niezwykłym wręcz realizmem wyrzeźbił popiersia wielkich polskich poetów.
***
Przedstawicielem neoklasycyzmu był także francuski rzeźbiarz Jean Antoine Houdon (1741-1828)Wykonywał pomniki sławnych mężów , przykładem jest ,,Pomnik G. Washingtona" . Rzeźbił tez posągi o tematyce mitologicznej ( ,,Diana" ) i alegorycznej ( ,,Zmarzluszka"- skulona naga dziewczyna okrywająca głowę i ramiona chustą , miał być alegorią zimy)
Zasłynął z Rzeźbionych z realizmem popiersi ludzi wybitnych , takich , jak Wolter, Beniamin Franklin, Napoleon Bonaparte, Diderot, Molier,. Rousseau. Uwazał , ze należy uwieczniać wizerunki tych , którzy przynieśli chwałę swej ojczyźnie. Wybitnie zaznaczał na tych popiersiach nie tylko widoczne cechy fizyczne , lecz także charakterystyczne cechy wewnętrzne, psychikę modela. Nie dążył do perfekcyjnej formy , chciał przedstawić tych ludzi , takimi jakimi byli naprawdę , nie cofając się przed brzydotą , rezygnował z harmonii i proporcji na rzecz realizmu.
Neoklasycystyczne grobowce , znacznie różnią się od tych wykonywanych przez rzeźbiarzy w poprzednim wieku , charakteryzuje je przede wszystkim harmonijny układ , prostota i przejrzystość, spokój , majestatyczność i powaga.
W podobnym stylu były wykonywane rzeźby o tematyce religijnej. Rzeźby te swoją majestatycznością i elegancją budziły zachwyty wiernych . Tak było z rzeźbą Chrystusa w katedrze w Kopenhadze , jej autor Bertel Thorvaldsen, ukazał na niej Chrystusa Zbawiciela ze złożonymi rękoma , który mimo swych dużych rozmiarów nie budzi w wiernym przestrachu , ale zachęca go do szczerej modlitwy w intencji zbawienia swej duszy.
Jednym najbardziej typowych dla okresu romantyzmu , nagrobkiem jest mauzoleum księżniczki Charlotty Augusty w St. George Chapel w Windsorze , którego autorem jest Matthew Cotes Wyatt . Jest on pełen specyficznej romantycznej religijności , bliższej raczej fantastyce i mistycyzmowi.
Rzeźbę portretową prezentuje nie tylko Houdon , ten typ rozwijał się bujnie także wśród artystów niemieckich, na przykład w rzeźbie Alexandra Trippela . Szukali oni zwykle odpowiednich typów mitologicznych , które by pasowały do danej postaci ,której wizerunek chciał przedstawić artysta.
Innym wyjściem było przedstawienie ludzi żyjących na przełomie XVIII i XIX wieku w ubiorach starożytnych Greków i Rzymian
Oczywiście, trudno powiedzieć, kiedy dokładnie zaczyna się malarstwo secesyjne, niewątpliwie jego elementy można odnaleźć już u takich twórców jak Vincent van Gogh czy Paul Gauguin. Secesja była poniekąd reakcją na impresjonizm. Impresjoniści pokonali klasyków, obalili antyczny ideał piękna, przywiązanie do realności dzieła i jego obowiązkowej harmonii, jednak artyści secesyjni zarzucali im brak konkretnej formy, rozmycie konturu i zatracenie linii. Malarstwo secesyjne przywraca do łask kontur i linię. Coś takiego jak malarstwo stricte secesyjne chyba w ogóle nie istnieje, należy mówić raczej o secesyjnych tendencjach, obecnych u wielu twórców tamtego okresu, którzy jednak łączyli je z innymi, właściwymi sobie nurtami. Secesja często łączyła się z symbolizmem, charakterystycznym dla malarstwa końca XIX wieku. Można wskazać wiele przykładów, gdzie secesyjne środki wyrazu służą przekazaniu symbolicznej treści (Toorop, Ferdinand Hodler.) malarstwo secesyjne zwraca też uwagę na swój erotyczny podtekst, obrazy tego okresu nieustannie nawiązują do siły rozrodczej, a także do odwiecznego cyklu życia i śmierci, wyznaczanego przez naturę. Przyroda pozostawała bowiem naczelna muzą wszystkich malarzy tej epoki. Owa fascynacja naturą i jej cyklicznością miała dwa oblicza , z jednej strony wiązała się z pesymistycznymi nastrojami i wizjami nieuchronnej śmierci, z drugiej była erotyczna i zmysłowa. Niezależnie od nastroju, najczęściej przedstawiano kobiece akty, kobieta była więc dawczynią życia, matką-rodzicielką, bądź zmysłową kochanką, bada kobietą fatalną, niosącą zniszczenie i cierpienie. Przedstawiano więc miłość (podobnie jak w literaturze) jako siłę niszczącą, demoniczną i nieposkromioną, która nieodmiennie wiedzie do klęski. Spadkiem po impresjonistach było dążenie do uchwycenia nastroju, ulotnego wrażenia chwili, które próbowano osiągnąć przez ukazanie tajemniczości postaci bądź całej sytuacji. Jednym Gustawa twórców, Gustawa dorobku których secesja zaznaczyła się najsilniej, jest wiedeński artysta, Gustav Klimat. Jego obrazy charakteryzują się abstrakcyjnie ujmowaną przestrzenią, która swoją geometryczną budową przypomina mozaikę bizantyjską. Na pograniczu ekspresjonizmu i secesji można umieścić prace norweskiego
Stanisław Wyspiański - "Podwójny portret Elizy"
malarza, Edvarda Mucha. Jego najsłynniejsze dzieła to między innymi: "Krzyk" (1893), "Madonna" (1895).
Secesja dała też początek nowoczesnemu plakatowi, który dotąd również nie był zaliczany do dziedzin sztuki. Plakat z tego okresu zaczyna się posługiwać wyrazistym, wręcz dosadnym językiem, nie ukrywa swej perswazyjnej funkcji. Mistrzem w tej dziedzinie był Francuz, Henri de Toulouse-Lautrec. Drugim nazwiskiem związanym z tworzeniem plakatu jest Alfons Mucha, z pochodzenia Czech, który pracował we Francji, jego dziełem jest szczególny typ kobiety, który stanowi kwintesencję dekoracyjnego stylu secesyjnego.
Alphonse Mucha - "Ete" ("Lato")
Rzeźba hołdowała tym samym co malarstwo cechom, choć oczywiście inaczej z nich korzystała. Przejawy secesji w rzeźbie to przede wszystkim miękkość modelunku, zwarta bryłą i falisty kształt. Najdoskonalszą realizacją secesji w rzeźbie jest dorobek belgijskiego artysty, Georgesa Minne`a, w którym znajduje się między innymi: "Studnia z klęczącymi chłopcami" (1898). W Niemczech, dzięki projektowi "Pomnika-kolumny" zasłynął Hermann Obrist. Secesyjnych inspiracji można się dopatrzyć także w niektórych dziełach Auguste'a Rodina, za przykład niech posłużą: "Danaida" (1885) i "Brama Piekieł" (1880-1917). Na gruncie polskim styl secesyjny reprezentują dzieła Stanisława Wyspiańskiego. W dorobku tego artysty znajdują się między witraże i polichromie wykonane dla kościoła Franciszkanów w Krakowie (1897-1902). Wszechstronny twórca oprócz witraży, obrazów i rzeźb, tworzył także grafikę książkową, oraz p[projekty wnętrz. Innym malarzem secesyjnym był Józef Mehoffer, autor projektów witraży przeznaczonych do kościoła Świętego Mikołaja we Fryburgu (Szwajcaria), a także i obrazu zatytułowanego "Dziwny ogród" (1902-1903). Secesyjna rzeźba polska to między innymi twórczość Wacława Szymanowskiego, autora powszechnie znanego pomnika Chopina (1904), a także Konstantego Laseczka i Bolesława Biegasa. W architekturze nie nastąpiło wiele zmian, styl secesyjny objawił się tylko w nowych fasadach tworzonych na starych budynkach (Stary Teatr w Krakowie 1906).
Pierwsza dekada XX wieku jest już okresem schyłku secesji, styl ów zaczął się kierować w różne strony, jego założenia i techniki utraciły pierwotne piękno, wówczas to powstały dzieła, które ściągnęły na cały nurt falę krytyki. Secesja jako gatunek sztuki trwał bardzo krotko, właściwie była tylko epizodem, niewielu twórców poświeciło się jej całkowicie, najczęściej była ona dla nich przejściowa fazą w drodze twórczej, jednak osiągnięcia tego stylu miały doniosłe znaczenie dla dalszego rozwoju sztuki. Ważną spuścizną tej krótkiej epoki było nowe spojrzenie na gałęzie sztuki użytkowej, które urosły do rangi prawdziwej sztuki. W architekturze stała się secesja podwalina, na której wyrósł modernizm. Niektórzy badacze doszukują się architekturze niej także źródeł abstrakcjonizmu i ekspresjonizmu.
W okresie romantyzmu nadal dominowała forma klasycystyczna , różnica wynikała z nowych tematów , które pojawiły się w rzeźbie .
W Polsce trudno mówić o bujnym rozwoju rzeźby , opierano się głównie na wzorach antycznych, harmonijności i ścisłych proporcjach ludzkiego ciała. Duński artysta Bertel Thornvaldsen wyrzeźbił dwa duże pomniki znajdujące się w Warszawie : są to pomnik Mikołaja Kopernika i pomnik księcia Józefa Poniatowskiego. Polacy , którzy byli w szczególnie trudnej sytuacji politycznej , w rzeźbach uwieczniali wspaniałe chwile i postacie z dawnych dziejów Polski , które miały ułatwiać przetrwać trudne chwile uciemiężonym przez zaborców ojczyzny. Przykładem tego typu rzeźby są wykonane na zamówienie hrabiego Raczyńskiego pomniki pierwszych władców Polski Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Znajdują się one w poznańskiej Złotej kaplicy . Wyszły one spod dłuta Christian Raucha , rzeźbiarza rodem z Niemiec. To co wyróżnia te posągi to fakt , że Bolesław Chrobry ma rysy bohatera narodowego ,księcia Józefa Poniatowskiego, przy tym jego strój jest charakterystyczny dla czasów pierwszego króla Polski.. Wymowa tego patriotycznego dzieła byłą oczywista. Połączenie dawnej potęgi z młodością , bezkompromisowością Józefa Poniatowskiego dawały Polakom nadzieje na odrodzenie silnej Polski.
Paweł Maliński wyrzeźbił popiersie Stanisława Staszica . Henryk Kossowski wyrzeźbił popiersia Juliana Ursyna Niemcewicza i Jana Kochanowskiego. Historyzm dominował także w rzeźbie pomnikowej. Z czasem do tego typu pomników wkradła się większa dynamika i zróżnicowanie faktury.
Pojawił się też neogotyk , w tym właśnie stylu został wyrzeźbiony przez Tomasza Oskara Sosnowskiego krakowski pomnik ,, Jadwiga i Jagiełło".
W rzeźbie europejskiej tego okresu także dominowała forma klasycystyczna , zmieniła się jednak tematyka dzieł , mitologia zaczęła ustępować scenom rodzajowym i aktualnym wydarzeniom politycznym, pojawiła się także tematyka społeczna. Nawiązywano do gotyku i baroku , szukając w rzeźbie tych epok nowych środków wyrazu , większej ekspresji. Bardziej swobodnie zaczęto modelować bryłę , chciano zatrzeć różnice pomiędzy rzeźbą i malarstwem, kompozycja była rozluźniona, kryła w sobie miejsce na niedopowiedzenia , w przeciwieństwie do klasycystycznego zamiłowania do dokładnego oddania każdego najmniejszego nawet detalu.
Ponieważ glina była bardziej podatna na ekspresję rzeźbiarza , ale nie nadawała się do tworzona dużych pomników , w okresie romantyzmu dużą popularnością cieszyły się niewielkich rozmiarów statuetki. Spełniały rolę bibelotów w salonach bogatych mieszczan i arystokracji. Te statuetki często przedstawiały aktualnie znane i podziwiane postacie , pisarzy , kompozytorów , aktorów teatralnych , wielkich dowódców.
Rzeźba stała się odbiciem aktualnych wydarzeń i nastrojów panujących w społeczeństwie . Ponieważ pierwsza połowa XIX wieku była wręcz obfita w różne zrywy narodowo wyzwoleńcze , także te tendencje znalazły swe odzwierciedlenie w rzeźbie romantycznej. Ten typ rzeźby prezentuje płaskorzeźba ,,Ojczyzna rozdzielająca swoim wielkim synom palmę nieśmiertelności " znajdująca się na paryskim Panteonie .
Silnie odbiła się w rzeźbie i połowy XIX wieku tematyka społeczna , godnymi odzwierciedlenia w rzeźbie stają się mieszczanie , chłopi i prości ludzie zamieszkujący biedne dzielnice europejskich miast.
Graillon specjalizował się w rzeźbieniu scenek rodzajowych , które obserwował przechadzając się dzielnicami swego miasteczka. Jego modelami byli zwykli ubodzy ludzie , doskonale odzwierciedlał ich indywidualizm , nie uciekał przed brzydotą i biedą . Spod jego ręki wyszły rzeźby takie jak: ,,Grający w karty" , ,,Głowa marynarza", ,,Nędza" , ,,Żebrak". Bardzo swobodnie modelował bryłę , nie dbał o szczegóły , ale o ekspresję , jego dzieła byłyby zapewne uznane przez klasycystów za szkice.
Twórczość Preaulta łączyła w sobie niemal wszystkie tendencje pojawiające się w rzeźbie okresu romantyzmu. Niektórzy złośliwie nazywali go ,, rycerzem niemożliwości" , ponieważ jego niektóre pomysły były po prostu utopijne i niemożliwe do zrealizowania. Jego rzeźby były niezwykle dynamiczne , sprawiały wrażenie zaledwie zarysowanych , szkicowych form, przemawiała z nich ekspresja i subiektywne odbieranie rzeczywistości. Było tam miejsce na pokazanie uczuć , grymasów , lęków , a przede wszystkim indywidualizmu.
Nowe romantyczne tendencje w rzeźbie można odnaleźć także w pracach Francuza Jeana Baptiste'a Carpeauxa . (1827-75) Spod jego dłuta wyszła grupa ,,Taniec" zdobiąca fasadę Opery paryskiej. Jego dzieła charakteryzuje nawiązanie do barokowej dekoracyjności i ekspresji , faktura jego rzeźb jest nierówna , chropowata, podobnie jak u Rodina wykorzystuje efekty świetlne.
Jednym z najbardziej rozpowszechnionych na terenach polskich, gatunków rzeźbiarskich był utrzymany zwykle w konwencji klasycznej portret . tego typu portrety rzeźbił Henryk Stattler , syn Wojciecha Kornelego Stattlera , malarza , przedstawiciela nurtu romantycznego. Henryk Stattler wykonał miedzy innymi portret Adama Mickiewicza.
Józef Szmelcer , pochodzący z Wiednia , ale tworzący na terenach polskich artysta dłuta wykonał popiersia wielkich Polaków: Mickiewicza , Staszica , Chłopickiego. Do klasycystycznej formy wkrada się nowa , indywidualizująca jakość , psychologizm. Przykładem takiego indywidualizmu i próby przeniesienia na materię rzeźbiarską psychologizmu jest ,,Autoportret" , który wyszedł spod dłuta Konstantego Hegla .
W okresie romantyzmu tworzył Karol Ceptowski , jego znanym dziełem jest alegoryczna rzeźba "Polska w objęciach Francji"
W związku z rozwojem budownictwa i powstawaniem wielu nowych kamienic i gmachów użyteczności publicznej , wzrosło rzeźby fasadowej , która była również miejscem do wprowadzania nowych tendencji romantycznych , a tym samym nowej tematyki , w tym tej nawiązującej do wydarzeń współczesnych.
Do rzeźby rodzajowej można także zaliczyć twórczość Françoisa Rude'a ( 1784- 1855) i Francisque'a Josepha Dureta.
Francois Rude (1784-1855) na początku swojej twórczości pozostawał wierny klasycyzmowi . Po tym jak przybył do Francji z wygnania , na którym był dwanaście lat z powodu swojego poparcia wobec Napoleona, zaczął tworzyć rzeźby w nowym romantycznym stylu.
Żadna z jego rzeźb nie jest bardziej znana , aniżeli płaskorzeźba ,,Marsylianka" zdobiąca Łuk Triumfalny na placu de Gaulle'a w Paryżu. ,,Marsylianka" przedstawia grupę Francuzów w towarzystwie bogini zwycięstwa. Jest to rzeźba pełna dynamiki , patosu i rozmachu rzeźba w pełni reprezentująca tendencje romantyczne.
Jego inne prace to : ,,Napoleon budzący się do nieśmiertelności" i rzeźba przedstawiająca francuska bohaterkę narodową , Joannę d'Arc.
Francois Rude w jednej ze swoich rzeźb połączył klasycystyczna technikę z nowym romantycznym tematem , a mianowicie przedstawił w niej młodego , nagiego rybaka , który bawi się z żółwiem. Z rzeźby tej bije prostota i naturalność , chłopiec z ludu został postawiony w miejsce greckich i rzymskich bóstw w napuszonych pozach.
...
michalxmen