dr Michał Lubicz - Miszewski                                                                              Wrocław, 9 X 2009                                   

Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

Katedra Nauk Humanistycznych, pok. 305

ul. Marii Skłodowskiej-Curie 42

50-369 Wrocław

e.mail: michal.lubicz-miszewski@up.wroc.pl   

Pytania na zaliczenie z socjologii:

1.      Wymień uwarunkowania powstania socjologii. Czym zajmuje się socjologia?

2.      Opisz typologię grup społecznych F. Tönniesa [grupy wspólnotowe i grupy umowne] oraz podział na grupy małe i duże. Podaj przykłady

3.      Opisz typologię grup społecznych CH. Cooleya  [pierwotne i wtórne] oraz podział na grupy formalne i nieformalne. Podaj przykłady

4.      Przedstaw znane Ci typologie rodzin

5.      Opisz znane Ci alternatywne modele rodziny i życia zbiorowego

6.      Jakie są różnice między rodziną tradycyjną a rodziną nowoczesną

7.      Jakie są podstawowe różnice między państwami monarchicznymi i republikańskimi. Podaj współczesne przykłady monarchii i republik.

8.      Jakie są podstawowe różnice między państwami unitarnymi i złożonymi. Podaj przykłady państw unitarnych i złożonych

9.      Jakie są podstawowe różnice między państwami demokratycznymi i autorytarnymi. Podaj przykłady państw zbliżonych do modeli demokratycznego i autorytarnego

10.  Czym się różnią systemy dwu- i wielo- i monopartyjny?

11.  Jakie są podstawowe różnice między ordynacją proporcjonalną a większościową?

12.  Jakie są różnice między ojczyzną prywatną a ojczyzną ideologiczną?

13.  Jaka jest różnica między narodem a grupą etniczną? Wymień mniejszości etniczne i narodowe w Polsce

14.  Podaj główne przyczyny konfliktu cywilizacji zachodniej z islamem według „Zderzenia cywilizacji” S. Huntingtona

15.  Opisz wymiary globalizacji i jej skutki społeczne

16.  Jaki wpływ wywiera kultura na życie społeczne?

17.  Opisz rodzaje socjalizacji / pierwotna, wtórna, resocjalizacja /

1.      Socjologia to jedna  z nauk humanistycznych, zajmująca się badaniem funkcjonowania społeczeństwa, struktur i procesów, które łączą i dzielą ludzi, są przejawem więzi między ludźmi, a także procesem ich zmian. Pojęcie socjologia wprowadził A. Comte w 1838r.  UWARUNKOWANIA powstania socj ?

2.       

3.

4. TYPY Rodzin

-ze wzgl. na wielkość: małe, duże

-ze wzgl. na liczbę partnerów: monogamiczne, poligamiczne (poligynia- wielożeństwo; poliandria- wielomęstwo-  Tybatański lud Tre-ba w Nepalu; multilateralizm- wielomałżeństwo

-ze wzgl. na dziedziczenie nazwiska i prestiż: Patrylinearne: potomstwo dziedziczy po ojcu, pozostaje pod jego opieką; Matrylinearne: męskie potomstwo dziedziczy po matce, największym prestiżem cieszy się brat matki

- ze wzgl. na charakter: endogamiczne: małżeństwo w obrębie tej samej grupy etnicznej, społ.; egzogamiczne: małż. miedzy partnerami z różnych grup

- ze wzgl. na miejsce zamieszkania: patrylokalne(mieszkaja w domu ojca pana młodego); matrylokalne (mieszkaja w domu matki panny młodej); Neolokalne( mają własny dom)

5. ALTERNATYWNE MODELE RODZINY...

-konkubinat- 2 osoby płci przeciwnej, wychowuja dzieci wspólne lub z poprzednich związków, utrzymuja kontakty sex., i wieź emocjonalną

- ludzie samotni i samotni rodzice( duża część to rozwodnicy)

- rodzina 2-stopniowa- bycie za sobą na próbę”małżeństwo intymne” lub małżeństwo rodzinne”, czyli małżeństwo sformalizowane, które powstaje najczęściej wówczas, kiedy już pojawią się dzieci, wyłącznie dla ich dobra.

- rodzina nomadyczna- najcz. bezdzietna, oparta na małżenstwie na odległość

- rodzina-układanka- rozwodnicy połączeni ze sobą specyficzna więzią, ze zwględu na wychowywanie wspólnych dzieci. Byli małżonkowie znajduja sobie nowych parterów...

- związ. homoseksualny- w niekt. stanach USA akceptowany, w Hiszp. Norw. Hol. Bel. Słowacji też .Jest to formalny związek partnerki między osobami tej samej płci

- Kółko przyjacielskie– grupy osób, które nie mają wobec siebie zobowiązań, regularnie się spotykają, dzieląc ze sobą triumfy i porażki, wspólnie obchodzą uroczystości. np. w niektórych amerykańskich serialach, takich jak „Przyjaciele”, czy „Seks w wielkim mieście”.

6.

Rodzina TRADYCYJNA – patriarchalna, patrylinearna (mężczyzna –głową rodziny, zapewnia byt materialny, kobieta rodzi dzieci; rozmnażanie jest celem: inne cechy:

- prawnie zawarte małżeństwo, dzieci, 2 rodziców, trwałość, heteroseksualność,

Rodzina NOWOCZESNA- małe, neolokalne, prowadzą odrębne gosp.domowe, żona tez pracuje, brak dystansu między mężem a żoną , zmniejszenie dystansu między rodzicami a dziećmi, celem jest szczęście rodzinne; inne cechy:

- często bez ślubu, dobrowolna bezdzietność, zdarza się związek między osobami tej samej płci

7. Państwa monarchiczne

-          rządzi 1 osoba król , monarcha, cesarz, lub ktoś w jego imieniu

-          władza przekazywana z pokolenia na pokolenie, zasada dziedziczenia lub elekcji

-          rządzący obejmuje władze w momencie koronacji , czyli uroczystego aktu

-          funkcję najwyższej organizacji sprawuje parlament

-          podstawą autorytetu monarchii nie jest prawo ale obyczaj

-          w większości państw monarchistycznych monarchowie pełnią już tylko funkcje reprezentacyjne(Wlk. Bryt.)

-          NP Lichtenstein, Zjedn. Emiraty Arabskie, Kuwejt, Hiszp. Holandia

Państwa republikańskie

-          prezydent wybierany na określony czas, z ograniczoną (albo z nieograniczoną) możliwością ponownego wyboru

-          naród podmiotem władzy

-          powszechność obywatelskiego społeczeństwa, wola obywatelska

-          wybory powszechne lub wybiera parlament( Zgromadzenie Nar.)

-          teoretycznie każdy może zostać prezydentem

-          NP Polska, Chorwacja, Bułgaria...

8.

9.

10.

11.

12.

13. Naród a grupa etniczna - przypadku definiowania narodu zachodzą często spory terminologiczne. Czasami naród jest odróżniany od grupy etnicznej na bazie kryterium, jakim jest liczebność populacji. Wówczas zakłada się, że grupa etniczna jest zbiorowością mniejszą od narodu, choć to kryterium nie jest precyzyjne. Innym kryterium jest kwestia uznania narodu jako zbiorowości, której "przysługuje" posiadanie własnego państwa. Zazwyczaj jednak uznanie takie pojawia się, gdy dana grupa etniczna poprzez upolitycznienie zacznie wszczynać ruch narodowy. Według Thomasa Eriksena można wyróżnić we współczesnym świecie tego typu grupy etniczne, które same uważają się za prawdziwe narody (Sikhowie, Palestyńczycy, Kurdowie), ale na arenie międzynarodowej często nie ma pewności co do uznania ich jako odrębnych narodów, którym przysługiwałaby polityczna autonomia.

Mniejszości etniczne w Polsce: śląska, kaszubska, karaimska, łemkowska, romska, tatarska.

Mniejszości narodowe: białoruska, czeska, litewska, niemiecka, ormiańska, rosyjska, słowacka, ukraińska i żydowska.

14. przyczyny konfliktu cywilizacji zachodniej z islamem

-podobieństwa i różnice obu religii (islam- koncepcja życia jednoczącego religię i politykęa w chrześc.- oddzielenia tych sfer),  w obu rel. świat ujmowany jest w kategoriach my ,oni; obie religie są monoteistyczne (wiara w jednego Boga); obie maja misjonarski charakter (postuluja nawracanie innowierców na prawdziwą wiarę

Przyczyny:

- przyrost ludności w krajach muzułmańskich i ich migracja na zachód,

-ruch Odrodzenia Islamu- muzułm.na nowo uwierzyli w wyjątkowość swej cywilizacji

-niechęć islamu do zachodu za ingerowanie w konflikty rozgrywające się w św. muzułmańskim

-upadek komunizmu, czyli zniknięcie wspólnego wroga Muzułmanów i Zachodu (odtąd zaczęli się uznawać i traktować jak wrogów

- coraz częstsze kontakty przedstawicieli zachodu i islamu  pogłębiły poczucie tożsamości i zarazem odrębność od drugiej strony

15.wymiary globalizacji- rozwój nowoczesnych technologii; rozbudowana sieć powiązań i zależności ekonom., polit., strateg., kult.; nowe organizacje o zasięgu ponadnarodowym, nowe kategorie ludzi, język angielski jako język globalny, ujednolicenie kultury materialnej, nowe rodzaje tozsamości

skutki glob.:  pozytywne:

• lepsze warunki dla rozwoju nauki i techniki
• nowe możliwości rozwiązywania problemów egzystencjalnych społeczności opóźnionych w rozwoju,
• powstanie nowych szans dla osiągnięcia wzrostu gospodarczego,

*może prowadzić do rozwoju nowych form rządów oraz rozszerzenia demokracji na wszystkie państwa świata

*w gospodarce przyczynia się do konkurencyjności przedsiębiorstw, wymusza efektywność, elastyczność i innowacyjność gospodarowania

*przyczynia się do powstawania nowych kultur

* przyczyni się do zaprzyjaźnienia wielu ludzi, zmniejszy różnice między narodami, ułatwia „odnalezienie się”w innym kraju

negatywne

Powstaje coraz większy dystans, dzielący kraje wysoko rozwinięte gospodarczo i kraje ubogie; wpływa na niszczenie środowiska naturalnego wskutek nierównomiernego wykorzystania zasobów surowców; pogłębianie się bezrobocia bo  Praca ludzi w krajach wysoko rozwiniętych jest zbyt droga. ; Zmniejsza się rola państwa; przyczynia się do ujednolicenia świata (zaniknie wiele kultur, języków, obyczajów...); migracje; wytwarza się tendencja do nowego, kosmopolitycznego stylu życia(zanik roli religii, rodzimej kultury i narodowości)

16. Wpływ kultury na życie społ.

Kultura to ogół wytworów działalności ludzkiej, materialnych i niematerialnych, wartości i uznawanych sposobów postępowania, zobiektywizowanych i przyjętych w dowolnych zbiorowościach przekazywanych z pokolenia na pokolenie.

Wpływ na życie społeczne:

a) proces socjalizacji- człowiek przychodzi na świat jako organizm biologiczny i pod wpływem kultury spo...