w7.doc

PAMIĘĆ AUTOBIOGRAFICZNA

Pamięć autobiograficzna

„Ta część pamięci, która obejmuje zdarzenia z własnego życia i informacje osobiste. Czasem utożsamiana z pamięcią epizodyczną. Informacje w pamięci autobiograficznej uporządkowane są chronologicznie.” (Słownik psychologii, 2005) (błędne utożsamienie)

Co to jest pamięć autobiograficzna ?

Ø    Pamięć faktów i zdarzeń osobistych,

Ø    Trzy ujęcia pamięci autobiograficznej:

1.    Wyróżniony magazyn pamięci

2.    Wiedza i schematy będące podstawą Ja

3.    Procesy i mechanizmy, które są zaangażowane w przypominanie informacji o podmiocie oraz zdarzeń, których doświadczył.

Pamięć autobiograficzna zawiera w sobie elementy pamięci epizodycznej, semantycznej, deklaratywnej, długotrwałej.

Wymiary opisywania treści zawartych w pamięci autobiograficznej

·      Fakty               - - - - - - - - - - - - - Zdarzenia

·      Kopia               - - - - - - - - - - - - - Rekonstrukcja

·      Zdarzenia specyficzne              - - - - - - - - - - - - - Zdarzenia ogólne

(trzeba wyjaśniać)                                             (dot. klasy zdarzeń powtarzających się – np.: święta)

·      Perspektywa podmiotu               - - - - - - - - - - - - - Perspektywa obserwatora

(świeże wspomnienia)                            (dawne wspomnienia)

Cechy zawartości pamięci autobiograficznej:

−     Organizacja wewnętrzna.

Osoba zapamiętująca ma bardzo duży wpływ na jej organizację, nikt jej z zewnątrz nie organizuje.

−     Udział elementów semantycznych i epizodycznych.

Zdarzenia w pamięci autobiograficznej zależne są od kontekstu, elementy epizodyczne – elementami priorytowymi.

−     Powiązanie zapamiętywanego materiału z kontekstem.

−     Stopień emotogenności.

Informacje zapisywane są szczególnie emocjonalne.

Badanie: cztery grupy, odczytywanie przymiotników. Najlepiej zapamiętywała przymiotniki ta grupa, które określała je w odniesieniu do Ja.

−     Stopień „preparacji”.

Tzn. materiał nie jest przygotowywany przez nikogo, jest konkretny.

Pod wpływem bieżącej interpretacji zmieniamy znaczenie wspomnień/faktów !

Paradygmaty badania pamięci autobiograficznej

1.    SKOJARZENIA

−     Metoda swobodnych skojarzeń Galtona

Tzn. podaje się osobie badanej jedno słowo, a następnie mówi ona kolejne, które jej się z tym kojarzą. Osoba podaje słowa ze zdarzeń nietypowych, świeżych, odległych.

Z tą metodą wiąże się „technika śniadaniowa”, polegająca na tym, iż osoba badana przed właściwym badaniem opisuje wszystko co pamięta z jej własnego śniadania (co i gdzie stało etc.) celem ukierunkowania osoby na Odpamiętywanie przy właściwym badaniu.

−     Metoda kierowanych skojarzeń Crovitza i Schiffmana

Ta metoda miała niwelować ograniczenia metody Galtona.

Osoby badane miały mówić skojarzenia z ich własnego życia, w danym okresie czasowym (np.: podawaj skojarzenia do danego słowa wyłącznie z okresu wakacji).

Wady skojarzeń – brak możliwości sprawdzenia podawanych danych.

2.    DZIENNICZKI

−     Metoda pamiętników

Określona przez Mary B. Clinton (lata 70`), która to zapisywała dwa zdarzenia z każdego dnia przez dwa lata. Z kolei opamiętywała je przez kolejnych sześć lat.

−     Wersja poprawiona

Badani wyposażeni byli w pager oraz dyktafon (bo sam fakt zapisywania w pamiętnikach pomaga utrwalić informacje), a badacz w wybranym czasie informował ich, że mają nagrać odpowiedzi na dane pytania (np.: Co robi ? Jak często ? Jakie ma emocje ?). Po 23 i 46 dniach następowało odpamiętywanie informacji przez osoby badane. Okazało się, że najwięcej problemów mieli z opamiętaniem chronologii danych zdarzeń. Wystąpił również efekt Pollyanny – czyli więcej pozytywnych zdarzeń pamiętali niż negatywnych.

Ograniczeniami tej metody był fakt, iż badani nie pisali o intymnych szczegółach, a nadto eksperymantator nie miał możliwości weryfikacji podawanych informacji (mogli kłamać).

  Wady dzienniczków:

·      trudno zdefiniować zdarzenie,

·      Mary Clinton sama wybierała zdarzenie, które zapisywała jako ważne.

·      Poza tym, badała tylko umiejętność lokalizacji zdarzeń w czasie.

Metody badania pamięci autobiograficznej

1.    NAKIEROWANA REPRODUKCJA

−     Wskazówki: słowa i kategoria wspomnień.

2.    ROZPOZNAWANIE

−          Testy rozpoznawania informacji z dzienniczka.

3.    OPIS FENOMENOLOGICZNY

−     Charakterystyki jakościowe wspomnień.

Badania nad pamięcią specyficznych zdarzeń życiowych

1.    Terminarz pamięci autobiograficznej (Kapelman, Wilson, Baddeley, 1993)

−     strukturalizowany wywiad, w którym zadaje się pytania dot. zdarzeń z różnych okresów życia,

−     deficyty większe w pamięci świeższej !

2.    Zdarzenia, które znajdują odzwierciedlenie w dokumentacji osoby badanej (Means,                  Loftus, 1991)

−     Grupowanie wspomnień we wiązki tematyczne (np.: wizyty lekarskie).

3.    Metoda przywoływania wspomnień oraz metoda dzienniczków (Thompson, 1982)

−     Nie było różnic czy ktoś zapisywał czy nie dane zdarzenie w jego odpamiętywaniu.

4.    Weryfikowanie wspomnień autobiograficznych.

−     Reakcje innych osób uczestniczących w zdarzeniu.

−     Subiektywna pewność (jest ona bardzo wysoka ! Takie jest nasze przekonanie, co wcale nie oznacza, że tak było !)

Formy pamięci autobiograficznej

Ø    Rodzaj kodu wykorzystywanego przy zapamiętywaniu i przechowywaniu (Rubin, 1996)

−     Narracje werbalne.

−     Elementy obrazowe (dot. rzeczywistych i fałszywych wspomnień)

−     Emocje (mogą różnie wpływać na zapamiętywane zdarzenie)

Tworzymy własne historie zdarzeń zgodnie z normami kulturowymi.

Ø    Czasowe właściwość danych (Conway, 1996)

−     Wiedza na temat okresów życia.

Początek i koniec określony. Najwyższy w hierarchii.

−     Wiedza na temat zdarzeń ogólnych.

Miesiące, tygodnie. Pojedyncze, powtarzające się zdarzenia, pierwsze zdarzenia (np.: pierwsza sesja w życiu). Najlepszy poziom odpamiętywania.

−     Wiedza na temat zdarzeń specyficznych.

Jednorazowe wydarzenia. Mają charakter obrazowy.

Funkcje pamięci autobiograficznej

Ø    INFORMACYJNA

−     Powstrzymywanie działań potencjalnie szkodliwych dla jednostki.

−     Ułatwianie wyboru działań, które przyniosą korzyści.

−     Zjawisko bezrefleksyjności

·      Przedwczesne związanie poznawcze (Maruszewski, 2005)

Np.: ofiary gwałtu obwiniałyby siebie !

Ø    KOMUNIKACYJNA

−     Wymiana doświadczeń między ludźmi.

−     Wywieranie wrażenia na innych.

−     Kształtowanie swojej tożsamości publicznej.

−     Wysoka selektywność.

−     Wykrycie wspólnych elementów przeszłości.

−     Pogłębianie relacji.

Ø    INTERPERSONALNA

−     Nawiązanie, kształtowanie i utrzymywanie więzi z innymi.

−     Wnioskowanie o właściwościach innych.

−     Zrozumienie innej osoby.

Ø    MOTYWACYJNO – EMOCJONALNA

−     Realizowanie zadań życiowych.

−     Realizowanie celów

·      Cele ustalane są na podstawie doświadczenia.

−     Związek z emocjami

·      Wskazanie w jakich warunkach można natknąć się na bodźce wyzwalające określone emocje.

·      Przeżywanie różnych stanów emocjonalnych aktywizuje różne elementy wiedzy autobiograficznej.

Ø    ORGANIZACYJNA

Pamięć autobiograficzna organizuje doświadczenia ze względu na dwa kryteria:

1.    Kryterium ekonomii zapisu i ekonomii odpamiętywania

−     schematy zawierające uogólnioną wiedzę na temat powtarzalnych doświadczeń.

2.    Kryterium społecznej akceptowalności

−     Selekcjonowanie informacji ze względu na ich treść.

−     Wpływ powszechnie obowiązujących norm kulturowych.

−     Wpływ norm obowiązujących w jakiejś wąskiej grupie.

−     Zjawisko „ujawniania siebie”.

Ro...