ZAJĘCIA 5. ORGANICZNE I FUNKCJONALNE ZABURZENIA PAMIĘCI
Utajona pamięć – ludzie rutynowo pamiętają rzeczy, których nie pamiętają świadomie
Utajona percepcja – ludzie postrzegają to, czego świadomie nie postrzegają
Zaburzenia dysocjacyjne wydają się służyć głównie unikaniu lęku i stresu oraz radzeniu sobie z problemami, które stanowią zagrożenie dla zwykłych zasobów radzenia sobie danej osoby.
Amnezja to częściowa lub całkowita niezdolność do przypomnienia sobie bądź rozpoznawania minionych doświadczeń. Informacje o danym doświadczeniu nie są rejestrowane i nie wchodzą do zasobów pamięci albo pozostają w nich, ale nie ma do nich dostępu.
Ø Amnezja psychogenna (dysocjacyjna) – niemożność przypomnienia sobie czegoś; zapomniane info. osobistej treści spoczywają poniżej poziomu świadomości; jest reakcją na niemożliwe do przyjęcia wydarzenia traumatyczne
Rodzaje amnezji dysocjacyjnej:
1) zlokalizowana – nie pamiętanie niczego z danego okresu (często traumatycznym wydarzeniu)
2) selektywna – zapominanie tylko wybranych wydarzeń z danego okresu
3) całościowa – zapomnienie całej historii swojego życia rzadkie
4) ciągła – nie pamiętanie niczego poza określonym momentem z przeszłości
Amnezja obejmuje tylko pamięć epizodyczną (autobiograficzna). Pamięć semantyczna, proceduralna, wyobrażeniowa i krótkotrwała prawie zawsze pozostają nienaruszone.
Ø Fuga – obrona w postaci ucieczki; wchodzenie w stan amnezji oraz oddalanie się od swojego środowiska, często przy częściowej lub całkowitej utracie tożsamości (rozpoczynanie nowego życia, podejmowanie nowych ról, posad); jest wynikiem gorącego życzenia zmiany osobistej sytuacji; info. niepożądane staja się niedostępne dzięki automatycznej blokadzie poznawczej (wyparcie)
W czasie fugi dysocjacyjnej jednostka wydaje się normalna i potrafi zaangażować się w różne działania (charakterystyczne dla nowego stylu życia, odmiennego od poprzedniego, który został odrzucony)
Ø Dysocjacyjne zaburzenie tożsamości (dawniej – osobowość wieloraka) – manifestacja przynajmniej dwóch mniej lub bardziej kompletnych systemów tożsamości (charakteryzujące się różnymi procesami emocjonalnymi i poznawczymi, składające się na jedną osobowość o stosunkowo stałej charakterystyce); jednostka przechodzi od jednej tożsamości do drugiej; osobowość gospodarza – osobowość pierwotna, pozostałe osobowości są uderzająco różne od pierwotnej i od siebie nawzajem; odmienne osobowości nie stanowią oddzielnych osobowości, są to fałszywe, fragmentaryczne części jednej osoby; odmienne tożsamości wiedzą o istnieniu o. gospodarza i sobie równych, ale osobowość pierwotna nie jest świadoma istnienia innych!; role, w jakie wcielają się pacjenci z DZO: role dziecka, obrońcy i oskarżyciela, przedstawiciela płci przeciwnej; diagnozowane częściej u kobiet niż u mężczyzn (głównie z powodu częstszych nadużyć seksualnych wobec dziewczynek)
o Zaburzenie depersonalizacyjne – gł. u młodzieży i młodych dorosłych; utrata poczucia siebie jednostki czują się często odmienione, odnoszą wrażenie, że stały się innymi ludźmi, że ich ciała drastycznie się zmieniły > doświadczenie derealizacji; „wyjścia poza ciało” – odmienne stany świadomości, w których ludzie czują, że przez jakiś czas unoszą się nad własnym ciałem i obserwują wszystko z góry > skutek ostrego stresu wynikającego z choroby zakaźnej lub innego traumatycznego wydarzenia; zaburzenia depersonalizacyjne oporne wobec terapii; gł. u osób niestabilnych, podatnych, obciążonych licznymi problemami
Przyczyny zaburzeń dysocjacyjnych:
1) Droga nadużyć w dzieciństwie – próby radzenia sobie przez dziecko z poczuciem beznadziejności i niemocy w obliczu powtarzających się traumatycznych nadużyć.
2) Droga zaniedbywania dzieci – pozostawienie dziecka samemu sobie, zamykania go w szafach lub piwnicach, pozostawienia bez opieki przez dłuższy czas
3) Droga udawania – chęć zwrócenia na siebie uwagi
4) Droga zaburzenia jatrogennego – powstałe w wyniku niekompetentnego i błędnego leczenia mylnie zdiagnozowanych zaburzeń innych typów
brak przekonujących dowodów wpływów genetycznych na zaburzenia dysocjacyjne
czynniki wzmacniające rozwój tendencji dysocjacyjnych: wysoka podatność na hipnozę, większa zdolność do osobistego zaabsorbowania oraz do fantazji
Skala Doświadczeń Dysocjacyjnych – kwestionariusz samoopisu, który wydobywa zarówno cechy zaabsorbowania, jak i epizody doświadczeń dysocjacyjnych
Leczenie i jego wyniki
Trójstopniowy model leczenia dysocjacyjnego zaburzenia osobowości (Kluft 1993)
1) Stabilizacja
2) Przepracowanie urazu i zaburzenie dysocjacyjne obrony
3) Terapia pointegracyjna
1) Zaburzenia pamięci występują w formie symptomów ubytkowych – amnezje oraz w postaci objawów nadmiarowych – paramnezje.
Hipermnezja – nadzwyczajne zdolności do zapamiętywania i przypominaniu w wąskim zakresie, np. adhezja (umiejętność dosłownego odtwarzania raz usłyszanych treści bez zrozumienia, także w nieznanym języku)
2) Trzy grupy zaburzeń pamięci
Ø Utrata wszystkich sprawności pamięciowych (amnezja globalna/całkowita); amnezja wsteczna; amnezja następcza; afazja; agnozja; apraksja; konfabulacje
Ø Zespół izolowanych i wybiórczych deficytów pamięciowych tworzących amnezję „właściwą”. Selektywność objawów behawioralnych w zespołach amnestycznych sugeruje istnienie odrębnych strukturalnie i funkcjonalnie systemów mózgowych regulujących procesy pamięci
Ø Zaburzenia pamięci w demencjach
3) uszkodzenia w okolicach płata skroniowego, na granicy przodomózgowia i międzymózgowia, obejmujące m.in. hipokamp, prążkowie, ciała suteczkowate, ciało migdałowate, sklepienie, jądra wzgórza
I Zespół amnestyczny Milner (zespół hipokampa) – następstwa operacji neurochirurgicznych, które polegały na obustronnym usunięciu obszarów skroniowych, obejmujących struktury tworzące zespół hipokampa (zakręt zębaty, hipokamp właściwy i podpora) i ciało migdałowate, jako źródła napadów epileptycznych
Objawy:
- całkowita utrata możliwości trwałego zapamiętywania jakichkolwiek nowych informacji
- zachowana możliwość bezpośredniego odtworzenia kilku elementów (pod warunkiem, że jednocześnie nie zadziałają bodźce interferujące)
- brak deterioracji intelektualnej, zaburzeń mowy o typie afazji i deficytów w koncentracji uwagi oraz zmian osobowości
- nie obserwuje się stanów splątania i konfabulacji
- zachowana lub zaburzona w stopniu lżejszym niż pamięć następcza pamięć wsteczna
- zachowana możliwość uczenia się proceduralnego, w sytuacji wielokrotnego powtarzania różnych zadań
pamięć proceduralna > jądra podstawy
hipokamp (gł. zakręt zębaty i hipokamp właściwy) > konsolidacja śladów pamięciowych
ciało migdałowate > pamięć emocji
II Encefalopatia Wernickego – objawy neurologiczne ( oczopląs, niedowłady, zaburzenia równowagi) oraz neuropsychologiczne (zaburzenia pamięci krótkotrwałej, bezwład lub spowolnienie psychoruchowe, osłabienie koncentracji uwagi, apatia, spowolnienie procesów myślenia, stany lękowe i majaczeniowe oraz podniecenie)
Stany patologiczne w: ścianach III i IV komory mózgu oraz istoty szarej okołowodociągowej (PAG), w ciałach suteczkowatych, wybranych jądrach podwzgórza, w obrębie pnia mózgu oraz zanik obszarów czołowych.
Geneza: zaburzenia metabolizmu, związane z niedoborami witaminy B1 (tiaminy), wywołane przez przewlekły alkoholizm, nieprawidłową dietę z brakiem tiaminy
III Zespół
Birdosz