POZNE_DZIECINSTWO-_praca.docx

PÓŹNE DZIECIŃSTWO

                    Późne dzieciństwo nazywane także młodszym wiekiem szkolnym, to okres trwający od 7 do 10-12 r. życia. Następuje przejście na wyższy, operacyjny poziom myślenia; dziecko potrafi kierować się zasadami przyjętymi przez grupę, której jest członkiem; tworzy się zróżnicowany, a jednocześnie uporządkowany obraz własnej osoby.

Ogólna charakterystyka zmian:

·         przekształcenie dotychczasowej aktywności dziecka z głównie spontanicznej i zdominowanej przez zabawę, w system działań sterowanych przez stałe zadania, obowiązki i normy społeczne

·         dalszy rozwój funkcji psychicznych i ich integracja umożliwiająca dostosowanie się do nowych sytuacji, zadań i wymagań

·         trwałe wejście w nowe środowisko poza bezpośrednim wpływem rodziców

·         podjęcie nowej roli społecznej- rola ucznia [1]

Występują również różnice w zachowaniu związane z płcią. Od mniej więcej 8-9 roku życia, dziewczynki uzyskują wyższe wyniki niż chłopcy w testach mierzących zdolności werbalne. Natomiast chłopcy, począwszy od okresu ich dojrzewania lepiej wykonują zadania wymagające uzdolnień matematycznych i przestrzennych. [2]

W okresie późnego dzieciństwa szkoła staje się dla dziecka środowiskiem, w którym nabywa ono wiele nowych umiejętności. Dziecko musi osiągnąć odpowiedni poziom dojrzałości szkolnej. Dziecko dojrzałe do podjęcia nauki w szkole, to takie, które:

- jest rozwinięte fizycznie i ruchowo, zwłaszcza w zakresie precyzyjnych ruchów rąk i palców

- posiada dobrą orientację w otoczeniu oraz określony zasób wiedzy ogólnej o świecie

- posiada zdolności komunikacyjne

- podejmuje celowe czynności i wykonuje je do końca

- jest uspołecznione w stopniu pozwalającym na zgodne i przyjazne współdziałanie z rówieśnikami

- jest na tyle dojrzałe emocjonalnie, aby rozstać się z matką na czas pobytu w szkole oraz kontrolować doświadczane emocje nie uzewnętrzniając ich w sposób zbyt gwałtowny

Aby móc nauczyć się czytać dziecko musi dysponować niezbędnymi zdolnościami w zakresie analizy i syntezy wzrokowej i słuchowej, pozwalającymi na spostrzeganie i odróżnianie od siebie prostych i złożonych znaków graficznych oraz na prawidłowe rozpoznawanie głosek, zarówno wypowiadanych oddzielnie, jak i stanowiących części wymawianego wyrazu. Nauka czytania kształtuje analizę słuchową i rozwija słuch fonematyczny, pomagając w nauce pisania ze słuchu.

Czynność pisania wymaga sprawności manualnej oraz koordynacji wzrokowo-ruchowej. Podczas pisania utrwalają się zarówno ruchy reki jak też wyobrażenia wzrokowe i słuchowe przepisywanych słów.

Późne dzieciństwo to okres, w którym następuje przejście od stadium myślenia przedoperacyjnego do stadium operacji konkretnych. Oznacza to, że dziecko osiąga w tym czasie szereg różnych zdolności związanych z nabywaniem i przetwarzaniem informacji o świecie i o sobie na poziomie konkretu oraz przejściach społecznych.

Do momentu rozpoczęcia nauki szkolnej dzieci skłonne są polegać na strategiach niewerbalnych, takich jak wskazywanie palcem, przyglądanie się. Między 6-7 a 10 rokiem życia dzieci stosują następujące strategie: wyliczanie i powtarzanie, tworzenie wskazówek, opracowywanie- elaboracja.

Dzieci w 10 roku życia regularnie stosują hierarchiczną kategoryzację lub posługują się wskazówkami dotyczącymi kategorii, aby skutecznie nauczyć się i później operować bardziej złożonymi wiadomościami. Do tego czasu obserwujemy rodzaj fazy przejściowej, w której dzieci poznają. Oraz są w stanie same wytworzyć, określone strategie pamięciowe, nie stosują ich jednak w sposób systematyczny i spójny.[3]

            Stadium moralności autonomicznej lub moralnego relatywizmu. Ma miejsce około 7-8 roku życia. Reguły są traktowane wtedy jako ustanowione i podtrzymywane dzięki negocjacji i umowie członków danej społeczności. Sądy moralne oraz decyzje, co jest dobre, a co złe, opierają się zarówno na intencjach, jak i materialnych konsekwencjach czynu. Dlatego też dziecko, które stłukło jedną filiżankę w trakcie próby kradzieży dżemu, uważa się za sprawcę bardziej nagannego czynu. [4]

             Rozwój moralny ma charakter sekwencyjny. Oznacza to, że zmiany w zakresie rozumowania moralnego zachodzą według stałej kolejności, bez możliwości pominięcia jakiegoś stadium, a zmiany wcześniejsze nie tylko wpływają na te, które występują w następnych stadiach. Na okres późnego dzieciństwa przypada pierwszy moment przełomowy w rozwoju moralnym. Dla późnego dzieciństwa charakterystyczne jest kierowanie się normami przyjętymi w grupie. Zdolność do dostrzegania i rozumienia cudzych stanów psychicznych skłania dziecko do uznania, że słuszne jest to, co łączy się z równą wymianą i prowadzi do wzajemnej korzyści.

W ciągu pierwszych lat życia dziecka kształtują się podstawy jego osobowości i to one w poważny sposób decydują o dalszym rozwoju.  Już w pierwszych latach zaznaczają się indywidualne cechy osobowości dziecka. Należy do nich ogólny napęd psychoruchowy, żywość lub powolność ruchów i reakcji dziecka. W późnym dzieciństwie ujawnia się rozwój zainteresowań do poznania otaczającego świata. [5]

          W wyniku podejmowania przez dziecko czynności dochodzi do wzbogacenia wiedzy o sobie, o sposobach rozwiązywania problemów. Następuje bezpośrednie ćwiczenie czynności umysłowych oraz praktycznych, wiele dzieci powyżej 10 roku życia ma okazję realnego sprawdzenia, na ile ich percepcja, przewidywania i pomysły są słuszne, a podjęte działania skuteczne. Dzieci w wieku 11-12 roku życia chętnie deklarują gotowość udzielenia praktycznej pomocy swoim rodzicom w przypadku zaistnienia trudności finansowych. Jednak praktyczne angażowanie się  w taką pomoc nie jest zjawiskiem powszechnym i zależy od miejsca zamieszkania dzieci. W okresie późnego dzieciństwa entuzjazm dzieci związany z samodzielnym działaniem bywa tak duży, że nie potrafią one trafnie ocenić sytuacji, w której się znajdują. [6]     [7]

             Zabawa jest wyrazem procesu asymilacji, w który dziecko usiłuje włączyć wiedzę o otaczającym go świecie, dopasowując ja do posiadanych już doświadczeń i sposobu rozumienia świata. Zabawa w role jest właściwa dla operacyjnego poziomu rozwoju inteligencji od 7 roku życia. Rozwijające się procesy umysłowe dziecka stają się bardziej logiczne, w zabawie dziecko wykorzystuje rozmaite reguły i procedury.

            Późne dzieciństwo to okres trwający od 7 do 10-12 roku życia. Jego początek to czas zasadniczych zmian w życiu dziecka, które rozpoczynając naukę szkolną, musi w dużym stopniu przeobrazić swój świat przeżyć i przyzwyczajeń w świat obowiązków i zadań

·         całokształt umiejętności niezbędnych do tego, aby rozpocząć naukę w szkole określa się jako dojrzałość szkolną. Wyznacza ona z jednej strony gotowość do podjęcia nowych czynności, z drugiej , możliwość radzenia sobie z nimi oraz zdolność do zaadoptowania się w nowym środowisku.

·         przystosowanie do szkoły i wywiązanie się z nowej roli ucznia może być utrudnione przez dysharmonijny rozwój poszczególnych funkcji, dający nierównomierny obraz sprawności i umiejętności dziecka oraz utrudniający nabywanie nowej wiedzy i zachowań

·         opanowanie umiejętności czytania i pisania

·         doskonalą się zdolności i umiejętności związane z wykonywaniem różnorodnych zadań: dzieci uczą się uwzględniać normy dotyczące sposobu swojego działania, a także jego osobiste i społeczne skutki, które mogą podlegać ocenie np. ze strony nauczycieli, kolegów i rodziny; uczą się koordynować te oceny z własnym punktem widzenia. [8]

Bibliografia:

1.      Birch Ann, Malim Tony, Psychologia rozwojowa w zarysie. Od niemowlęctwa do dorosłości, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1997.

2.      Harwas- Napierała Barbara, Trempała Janusz, Psychologia rozwoju człowieka t.2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2009.

3.      Strelau Jan, Psychologia. Podręcznik akademicki t.1, Wydawnictwo Gdańskie, Gdańsk, 2000.