Ludzie listy piszą(1).docx

"Ludzie listy piszą..."

Przedmiot: język polski.
Cele:
- Zapoznanie uczniów z formą literacką i użytkową, jaką jest list, zaznajomienie z terminem epistolografia, różnymi odmianami listu.
- Analiza tekstów, samodzielne formułowanie wniosków.
- Umiejętność redagowania różnego rodzaju listów (list prywatny, otwarty, e - mail).
- Kształtowanie umiejętności pracy w grupie.
Metody nauczania: pytania - odpowiedzi, praca z tekstem.
Formy pracy: praca w grupach, praca z komputerem.
Pomoce dydaktyczne: teksty listów, komputer (strona internetowa - Jak napisać list prywatny), tablica.
Czas trwania: 90 minut.

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

1. List - gatunek literacki
Rozmowa wstępna
List przez wiele wieków był często jedynym sposobem porozumiewania się ludzi na odległość, przekazywania informacji. Dlatego epistolografia - czyli sztuka pisania listów, ma swoją długą i bogatą historię. Niestety, żyjemy w czasach powolnego jej zamierania, teraz list zostaje zastąpiony przez telefon, Internet itp.
Prosimy uczniów, aby po chwili zastanowienia podali przykłady listów, które weszły na stałe do kanonu literatury pięknej.
Przykłady:
Listy apostolskie (Biblia)
Jan III Sobieski "Listy do Marysieńki"
Monteskiusz "Listy perskie"
Henryk Sienkiewicz "List z podróży do Ameryki"
Istnieje też szczególny rodzaj powieści pisanej w formie listów, tzw. powieść epistolarna.
Przykłady:
J. W. Goethe "Cierpienia młodego Wertera"
Laclos "Niebezpieczne związki"
J. J. Rosseau "Nowa Heloiza"
Ćwiczenia (praca z tekstem)
Rozdajemy uczniom listy pochodzące z różnych epok (listy dostępne w podręcznikach do historii literatury), np.
a) List św. Pawła do Koryntian (Hymn o miłości)
b) jeden z Listów do Marysieńki
c) wybrany list z powieści Goethego
d) John Locke List o tolerancji
e) H. Sienkiewicz - jeden z Listów z podróży...

Uczniowie pracują w grupach 4-5 osobowych. Prosimy, aby przestudiowali tekst i zastanowili się wspólnie nad następującymi zagadnieniami (zapisanie pytań na tablicy):
Co jest tematem listu?
Kto jest nadawcą? Do kogo list jest skierowany?
Czy list ma charakter osobisty czy oficjalny?
Jakie są walory artystyczne tekstu?
Sprawozdanie z pracy w grupach - przedstawiciel grupy prezentuje wyniki pracy grupy:
Przewidywane treści:
a) Temat - miłość, ideał miłości; list skierowany do Koryntian, których św. Paweł (nadawca) naucza, jak mają żyć, jest wykładnikiem nauki głoszonej przez apostoła, jednak ma wartość ponadczasową, ogólnoludzką; walory artystyczne - tekst poetycki, środki stylistyczne;

b) Temat - wyznanie miłości, tęsknoty za bliską osobą, skierowany do żony króla (Jan III Sobieski) - Marysieńki; list ma charakter osobisty, intymny; artyzm, kunsztowność języka, charakterystyczne dla epoki makaronizmy francuskie (francuski - rodzimym językiem Marysieńki);

c) Temat - list miłosny / filozoficzny, introspekcja, nadawca listów - Werter, nieszczęśliwie zakochany w Lottcie analizuje swoje emocje, zachowania; skierowany do przyjaciela Wilhelma, ma charakter osobistego wyznania; jest częścią większej całości, jaką jest powieść; z listów dowiadujemy się o przeżyciach bohatera, wydarzeniach, innych osobach występujących w powieści;

d) Temat - problem tolerancji religijnej, list jest wykładnią poglądów filozofa dotyczących oddzielenia instytucji państwowych od spraw religii; na podstawie fragmentu nie można określić adresata, ze względu na swój oficjalny charakter jest on skierowany do ludzi "oświeconych", współczesnych autorowi, podejmuje jednak problematykę uniwersalną.

e) Temat - podróż do Ameryki, nadawcą pisarz, który relacjonuje wydarzenia z podróży dla czytelników gazety; tekst ma charakter publicystyczny, reporterski, sprawozdawczy.

Wnioski:
- różnorodność tematyczna listów, bogactwo treści, kunsztowność formy.
- list nie tylko przekazem informacji, lecz także dziełem literackim lub traktatem filozoficznym;
- adresatem może być jedna osoba, ale także grupa ludzi, społeczność;
- może mieć charakter osobisty, ale także otwarty, oficjalny.

2. List prywatny
Komentarz nauczyciela:
Znane są także we współczesnej literaturze publikacje, będące zbiorem listów prywatnych, korespondencji między osobami znanymi, pisarzami, twórcami itp. Mają walory literackie, są jednocześnie świadectwem epoki, życia tych ludzi, ich poglądów np. "Listy do Mileny" F. Kafka; A także np. korespondencja J. Giedroycia z W. Gombrowiczem, A. Bobkowskim, Cz. Miłoszem i inne.

Dlaczego zatem mówi się często, iż sztuka pisania listów zamiera?
Uczniowie dzielą się uwagami: list tradycyjny, pisany na papierze, wysyłany pocztą, zastępowany jest często pocztą elektroniczną. Umiera zatem pewien rodzaj korespondencji, ale nie ginie potrzeba pisania listów, porozumiewania się za pomocą tekstu pisanego.

Do kogo kierujemy listy prywatne?
Do osób nam bliskich, adresatem może być także osoba obca, nieznana.

Prosimy uczniów o przestudiowanie fragmentu działu List prywatny - Informacje podstawowe oraz Pamiętaj na stronie: Jak napisać list prywatny - Zrób to z nami.

Nie ma oczywiście schematu, szablonu listu. Każdy z nas ma prawo do komponowania listu "po swojemu", zgodnie z własną inwencją. Jednak, w zależności od adresata, list będzie napisany innym nieco językiem, innym stylem.
Ćwiczenie:
Dzielimy uczniów na trzy grupy.
Wyobraź sobie, że przebywasz dłuższy czas poza granicami kraju. Tęsknisz za krajem, przyjaciółmi, szkołą, chociaż pobyt w dalekim, egzotycznym kraju ma swoje uroki. Napisz krótki list - relację do:
- najbliższego kolegi (uczniowie z grupy pierwszej);
- nauczyciela, który udzielał Ci korepetycji z angielskiego przed wyjazdem (uczniowie z grupy drugiej);
- gazety szkolnej (grupa trzecia).
Uczniowie pracują samodzielnie.
Odczytanie kilku przykładowych listów z każdej grupy.
Wnioski:
- różnice między omawianymi listami:

- list do kolegi - swobodny styl i język, elementy języka potocznego, osobisty, emocjonalny charakter wypowiedzi;
- list do nauczyciela - oficjalny, raczej poważny ton wypowiedzi, zwroty grzecznościowe;
- list do gazety - styl publicystyczny, język i styl oficjalny, literacki, tekst ma charakter reportażu, relacji z podróży.

3. E - mail
Wprowadzenie nauczyciela.
Jedną z najczęściej stosowanych obecnie form przekazywania informacji jest
e- mail. Listy przesyłane pocztą elektroniczną niczym w zasadzie nie różnią się od listu tradycyjnego, poza tym, iż pisane są na komputerze (list - nie mylić z informacją, wiadomością przekazywaną przez Internet).
Ćwiczenie:
Napisz list skierowany do nauczyciela - polonisty. Myślą przewodnią niech będzie hasło Moje zainteresowania. Spróbuj przekonać nauczyciela w grzeczny sposób, iż na "języku polskim" powinny znaleźć się tematy związane z Twoimi zainteresowaniami. Zaproponuj temat prezentacji. Nie zapomnij o zwrotach grzecznościowych.
Nauczyciel może podać adres (np.: adres internetowy szkoły, sekretariatu, dyrekcji itp.), na jaki uczniowie powinni przesłać list.

4. List otwarty
Istnieje jeszcze jeden rodzaj listu, pisany tylko w wyjątkowych sytuacjach.
Nauczyciel rozdaje uczniom przykładowy list otwarty (strona: Jak napisać list otwarty - Zrób to z nami).
Ćwiczenie:
- Kto jest nadawcą, kto odbiorcą listu otwartego?
- Jaki jest cel formułowania takiego listu?
Wnioski :
Nadawca - osoba lub grupa ludzi.
Odbiorca - instytucja, urząd, grupa, list skierowany jest "do wiadomości publicznej".
Cel - apelowanie, informowanie, prośba, charakter oficjalny listu.
Prosimy uczniów, aby przestudiowali informacje dotyczące listu otwartego, sposobu jego formułowania, zwrotów, formy graficznej tekstu na stronie: Jak napisać list otwarty - Informacje podstawowe.

Ćwiczenie:
Uczniowie pracują w grupach.
Wspólnie sformułujcie list otwarty:
- do dyrektora szkoły w sprawie nadchodzących mrozów i problemu ogrzewania w szkole;
- do ministra oświaty w sprawie reformy szkolnictwa;
- do prezydenta państwa w sprawie ustawy antynarkotykowej;
- do uczniów w sprawie pomocy dla najbiedniejszych kolegów.
Praca uczniów - odczytanie listów, wspólne omówienie.