ADHD

ADHD charakteryzują trzy kluczowe objawy:

1. Nasilone zaburzenia uwagi – czyli słabsza zdolność do skoncentrowania się na każdym zadaniu. Dzieci nadpobudliwe nie potrafią z dochodzących do nich bodźców wybrać tego, jednego, który jest najważniejszy.

Mają problemy z:

- zastosowaniem się do kolejnych instrukcji,

- skupieniem się na jednej konkretnej czynności (często z jednej czynności przechodzą do drugiej nie kończąc poprzedniej),

- słuchaniem tego co do nich mówimy,

- wykonywaniem do końca zadań zleconych przez dorosłych,

- odrabianiem lekcji (nadmierne roztargnienie),

- zapamiętaniem tego co było zadane, zapisaniem wszystkiego, co było na lekcjach,

-         pamiętaniem o różnych codziennych sprawach.

2. Nadmierna nadruchliwość – dzieci z ADHD są bardziej niż ich rówieśnicy ruchliwe, żywe. Szczególnie w sytuacjach, w których wymaga się od nich długiego i spokojnego siedzenia.

Dzieci takie:

- często wiercą się na krześle, wstają z miejsca,

- często nerwowo machają rękami, nogami, nie są w stanie usiedzieć w miejscu,

- często są w ruchu; „biegają jak nakręcone”,

-         mają trudności ze spokojnym bawieniem się, odpoczynkiem.

3. Nadmierna impulsywność – dzieci nadpobudliwe działają nie przewidując konsekwencji swojego działania, co z kolei powoduje, że nie są one w stanie dostosować się do zasad panujących w szkole, domu. Mają kłopot z zastosowaniem zasad w praktyce, choć zazwyczaj doskonale je znają i chcą przestrzegać. Rezultatem tego bywa trudne do zaakceptowania zachowanie takich dzieci:

- częste wtrącanie się do rozmowy, zabawy,

- częste wyrywanie się z odpowiedzią zanim zostanie sformułowane w całości pytanie,

- przypadkowe, nieumyślne niszczenie rzeczy.

Aby móc stwierdzić u dziecka ADHD, muszą wystąpić wszystkie trzy kluczowe objawy (choć w różnym stopniu i nasileniu), utrzymywać się przez dłuższy czas (w Polsce co najmniej 2 – 6 miesięcy, w USA pół roku, w Wielkiej Brytanii jeden rok) oraz występować w różnych sytuacjach (dom, szkoła, grupa rówieśnicza).

Diagnozę może postawić wyłącznie lekarz specjalista, najlepiej psychiatra dziecięcy, na podstawie wywiadu z rodzicami, informacji uzyskanych od nauczyciela (wychowawcy) i obserwacji dziecka, oraz po wykluczeniu chorób somatycznych, zaburzeń psychicznych i czynników środowiskowych, które mogą być przyczyną negatywnych zachowań dziecka.

Zadaniem nauczyciela jest w porę dostrzec problem, zasygnalizować go rodzinie, a po diagnozie dokonanej przez specjalistę i stwierdzeniu u dziecka ADHD, we współpracy z rodzicami, pomagać i wspierać je w przezwyciężaniu tej uciążliwej dla wszystkich dysfunkcji.

Dzieci z zespołem hiperkinetycznym otoczone właściwą opieką ze strony nauczyciela (specjalne programy nauczania), rodziców, psychoterapeutów (jeżeli zaburzeniu towarzyszy depresja, problemy z samooceną), lekarzy (odpowiednie leczenie farmakologiczne, łagodzące objawy) mają szanse zdobyć wykształcenie odpowiadające im możliwością intelektualnym i żyć w zgodzie z samym sobą i otoczeniem.

10 zasad, o których powinien pamiętać nauczyciel pracujący z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo.

1. Nie karać za objawy (zaakceptować fakt, że dziecko z ADHD jest dzieckiem odmiennym, ma inne możliwości niż jego rówieśnicy i wymaga odmiennego traktowania).

2. Współpracować z rodzicami (nie oskarżać się wzajemnie o to, że dzieci są źle wychowywane, nauczane, uznać fakt, że zarówno oni, jak i my mamy podobny problem i razem należy go rozwiązać).

3. Nie wzmacniać niewłaściwych zachowań ( nie pozwalać dziecku na manipulowanie otoczeniem i ustalonymi zasadami, ale jednocześnie dostrzegać jego spokojną pracę, pochwalić i zachęć do dalszego wysiłku).

4. Mówić tak, aby usłyszało ( uprzedzić dziecko, zanim wyda mu się polecenie (w sposób werbalny lub niewerbalny np.: dotknij, spójrz na dziecko, nawiąż kontakt wzrokowy; pamiętaj o konstrukcji poleceń (proste i jasne polecenia) np.: otwórz zeszyt, zapisz temat; wypowiadaj polecenia tylko wtedy, gdy jesteś gotowa do ich wyegzekwowania).

5. Stworzyć uporządkowany świat (dziecko musi wyraźnie wiedzieć, jakie zachowania są niedopuszczalne i jakie za to grożą konsekwencje np.: wywieś na ścianie regulaminy, posadź dziecko w pierwszej ławce z najspokojniejszym dzieckiem w klasie).

6. Okiełznać nadruchliwość (odwróć uwagę dziecka w chwili gdy jest niespokojne, rozdrażnione np.: poproś aby pomogło ci posprzątać pomoce szkolne, niech poczuje się ważne i potrzebne).

7. Wracać do niedokończonej pracy ( nigdy nie pozwól, aby dziecko poszło do domu z niedokończonym zadaniem, poświęć mu dodatkowy czas i wspólnie zakończ z nim pracę).

8. Odczytywać sygnały ostrzegawcze („ naucz się czytać dziecko” – wyprzedzaj jego zachowania, zapobiegaj im w porę).

9. Stosować ćwiczenia wyciszające, relaksacyjne.

10.Zachować spokój i rozsadek.

Prośba dziecka nadpobudliwego

Pamiętaj o dziesięciu podstawowych prośbach dziecka nadpobudliwego, które zawierają całą esencję i wykładnię skutecznego postępowania z dzieckiem nadpobudliwym. Oto one :

1. Pomóż mi skupić się na jednej czynności.

2. Chcę wiedzieć, co się zdarzy za chwilę.

3. Poczekaj na mnie, pozwól mi się zastanowić.

4. Jestem w kropce, nie potrafię tego zrobić, pokaż mi wyjście z tej sytuacji.

5. Chciałbym od razu wiedzieć, czy to, co robię, jest zrobione dobrze.

6. Dawaj mi tylko jedno polecenie naraz.

7. Przypomnij mi, żebym się zatrzymał i pomyślał.

8. Dawaj mi małe zadania do wykonania, kiedy cel jest daleko gubię się.

9. Chwal mnie choć raz dziennie, bardzo tego potrzebuję.

10. Wiem, że potrafię być męczący, ale czuję, ze rosnę, kiedy okazujesz mi, jak mnie kochasz !

JAK MOŻNA POMÓC ?

• organizując im środowisko zewnętrzne ( uporządkowane otoczenie).

• więcej zrozumienia , tolerancji i cierpliwości ze strony dorosłych.

• Wprowadzaj porządek i rutynę. Większość dzieci lubi, kiedy rytm dnia jest stały.

• Ograniczaj bodźce(głośna muzyka, telewizor, gry komputerowe). Niech wykonuje tylko jedną czynność np. je obiad, ale bez włączonego radia lub telewizora. Ponieważ dziecko łatwo się rozprasza, należy się starać by w domu był spokój. mogło się skupić na jednej czynności.

• Mów jasno i wyraźnie.

• Staraj się planować. Dzieci nadpobudliwe wytrąca z równowagi wszystko, co jest nagłe i niespodziewane. Dlatego jest dobrze w domu.

• Przewiduj za dziecko wydarzenia. Rozkładaj jego przyszłe zadania na prostsze.

• Zadbaj o miejsce pracy dziecka. Miejsce do pracy powinno być jasne i nie zagracone.

• Kąpiel dziecka traktuj jako doskonały moment do relaksu i wyciszenia.

• Staraj się interweniować w sytuacjach konfliktowych, w jakie uwikłało się twoje dziecko, reguluj jego zachowania, ucz go innego sposobu negatywnych uczuć.

• Zachęcaj dziecko do wykonywania rożnego rodzaju prac plastycznych, które pomogą mu uzewnętrznić jego uczucia.

• Staraj się dostosować tempo pracy i zabawy do możliwości psychofizycznych dziecka.

• Zapewnij dziecku specjalistyczną pomoc psychologiczno - pedagogiczną w momencie, gdy dziecko zaczyna mieć problemy w nauce.

• Daj dziecku szansę wypowiadania się, jednocześnie porządkuj jego wypowiedzi, pamiętając o tym, że dziecko ma skłonność do udzielania pochopnych odpowiedzi.

• Staraj się budzić zainteresowania dziecka i angażować go w bardzo konkretnym działaniu.

• Bądź elastycznym rodzicem. Pamiętaj, że twoje wypróbowane metody wychowawcze mogą cię zawieść.

• Nie obwiniaj się .

• Ucz się skutecznych metod radzenia sobie w trudnych sytuacjach.

• Staraj się konfrontować dziecko z konsekwencjami swoich zachowań.

• Staraj się współpracować ze szkołą, przedszkolem do którego uczęszcza twoje dziecko - dbaj o jego pozytywny wizerunek w oczach innych.

• Możesz, po konsultacji z lekarzem podawać leki.

• Baw się razem z dzieckiem. Są zabawy, które powoli ale dość skutecznie mogą pomóc wyciszyć dziecko i poprawić jego funkcjonowanie szkolne i społeczne

• Przypominaj dziecku o pewnych obowiązkach, umieszczając, np. karteczki z różnymi napisami w widocznych miejscach.

• Podsuwaj dziecku rozwiązania alternatywne. Zamiast mówić, żeby przestało coś robić, staraj się mu posunąć, co mogłoby zacząć robić.