PEDAGOGIKA SPECJALNA ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE
A.PEDAGOGIKA SPECJLNA OGÓL NA
I. Zagadnienia ogólne
1. Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej.
Pedagogika specjalna pojawiła się już w odległych czasach. Niedostatek zdrowia istniej od dawna. Nie różnimy się od plemion będących daleko od cywilizacji. Problemy ogólnoludzkie są takie same. Pedagogika specjalna jest terytorialna, bo głuchota czy amputacja części ciała jest taka sama w różnych szerokościach geograficznych. Wszędzie przechodzone są te same fazy radzenia sobie z rzeczywistością, dlatego pedagogia ta jest uniwersalna. Pomimo amputacji wrodzonej można pełnić wszystkie funkcje społeczne jak żona, mąż czy pracownik.
Terminologia
UPOŚLEDZENIE oznacza niekorzystną sytuację danej osoby będącą wynikiem uszkodzenia lub niepełnosprawności polegającą na ograniczeniu lub uniemożliwieniu wypełniania określonych ról, które uważane są za normalne biorąc pod uwagę jej wiek, płeć, czynniki kulturowe i społeczne. Upośledzenie jest zatem funkcją stosunku pomiędzy osobami niepełnosprawnymi a ich otoczeniem. Występuje wówczas, gdy osoby te napotykają na kulturowe, fizyczne lub społeczne bariery ograniczające ich udział w różnych zakresach działalności, dostępnych dla innych obywateli. Upośledzenie może wystąpić w postaci utrudnienia, ograniczenia lub uniemożliwienia brania udziału w danej społeczności na równym poziomie z innymi. Dotyczyć to może różnych sfer życia człowieka:
- orientacji w otoczeniu,
- czynności życia codziennego,
- poruszania w przestrzeni,
- pracy zawodowej,
- integracji społecznej,
- niezależności ekonomicznej.
UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE (K. Kirejczyk) określa się jako istotnie niższy od przeciętnego w danym środowisku ( o co najmniej 2 odchylenia standardowe) globalny rozwój umysłowy jednostki, z nasilonymi równocześnie trudnościami w zakresie uczenia się i przystosowani, spowodowany we wczesnym okresie rozwojowym przez czynniki dziedziczne, wrodzone i nabyte po urodzeniu ( w tym w sporadycznych wypadkach przez czynniki socjalno-kulturowe), wywołujące trwałe zmiany w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowe.
USZKODZENIE oznacza wszelką stratę lub wadę psychicznej, fizjologicznej lub anatomicznej struktury lub czynność. Może być całkowite, lub częściowe, trwałe lub okresowe, wrodzone lub nabyte.
NIEPEŁNOSPRAWNOSĆ to wszelkie ograniczenia lub brak - wynikający z uszkodzenia -zdolności wykonywania jakiejś czynności w sposób lub zakresie uznanym za normalny dla człowieka. Może to dotyczyć sfery sensorycznej, fizycznej czy psychicznej, może być również wielozakresowa.
OLIGOFRENIA
(Lewicki) to zahamowanie lub upośledzenie rozwoju psychicznego,
wrodzone albo bardzo wcześnie nabyte, prowadzące często do zaburzeń w przystosowaniu
społecznym..
(Kostrzewski) to te przypadki upośledzenia umysłowego, które powstały w okresie
rozwojowym. Oligofrenia to inaczej niedorozwój umysłowy.
6 Kryteriów niedorozwoju umysłowego(wg Edgara Dola)
1) niedojrzałość społeczna
2) spowodowana przez niską sprawność umysłową
3) o charakterze rozwojowym
4) nie przemijającą w miarę dojrzewania
5) pochodzenia konstytucjonalnego
6) nieodwracalną.
Wyjaśnia tę definicję jako:
1) brak umiejętności utrzymania się bez uciekania się do pomocy środowiska
2) niski stopień rozwoju umysłowego
3) zahamowanie sprawności intelektualnych trwale i będące konsekwencją choroby lub urazu
4) nie zmienia się, chociaż organizm dojrzewa pod względem fizycznym
5) ujawnia dziedziczny stan zahamowania rozwoju
6) stan ten jest nieodwracalny.
DEMENCJA (Kostrzewski) ogólny rozwój intelektualny dziecka przebiegał do pewnego okresu mniej lub bardziej prawidłowo, W wyniku określonego procesu chorobowego nastąpił regres tj. postępujące obniżenie się poziomu funkcjonowania intelektualnego.
Miejsce Pedagogiki specjalnej w systemie nauk
Pedagogika ogólna zmierza do nauk ujmowania ogólnych zagadnień dotyczących wychowania. Przedmiotem pęd. spec. Jest działalność pedagogiczna w zakresie węższym, bo odnoszącym się tylko do jednostek odbiegających od norm. Stąd wniosek że pęd. spec. nie jest „przeciwstawna" pedagogice ogólnej, ale stanowi jeden z jej działów.
Nie można traktować jednostki upośledzonej jako zniekształcenie jednostki ludzkiej ale jako określony przypadek sytuacji rozwojowej.
Nauki podstawowe teoretyczne nieukierunkowane:
np: anatomia, fizjologia, etyka, logika, chemia, historia, fizyka, psychologia ogólna,
ekonomia, astronomia.
- Celem jest poznawanie rzeczywistości taką jaka ona jest, nie maja celu sprawnego
-Nauki podstawowe fundamentalne
-Nauki teoretyczne tworzenie teorii, teorie wyjaśniające
Nauki podstawowe teoretyczne ukierunkowane:
np: dydaktyka, socjologia wychowania, pedagogika specjalna -mają cel sprawny, służą integracji
Nauki praktyczne:
np: medycyna, socjologia, technika
Restytucja- przywracanie człowieczeństwa osobie niepełnosprawnej.
„Nie ma kaleki jest człowiek” Grzegorzewska
Pedagogika specjalna a pedagogika ogólna
Pedagogika specjalna
· Jest działem pedagogiki ogólnej, wieloaspektowej działalności, której zadaniem jest kształtowanie człowieka.
· Pedagogika specjalna podejmuje naczelne zadanie pedagogiki ogólnej
· Wiele poszczególnych działów pedagogiki ogólnej jest wyodrębnionych ze względu na rodzaj czynności pedagogicznych, jakie szczególnie uprawiają.
· Natomiast zakres działania p specjalnej wyznacza nie tyle rodzaj działania, ile swoistość podmiotu, swoistość danej jednostki oddanej jej pod opiekę.
· P specjalnej powierzone zostały jednostki odchylone od normy -fizycznie, psychicznie czy społecznie.
· Fakt łączenia się w wielki wspólny cel szukania dróg „naprawy rzeczy ludzkich", nazwał Komeński -jest dla p specjalnej wysoką rangą jak i jasno zakreślonym miejscem w nurcie odnajdywania konkretnej odpowiedzi na wezwanie nauk filozoficznych, etycznych, antropologicznych, społecznych, których zadaniem jest stworzyć wizję wzoru człowieka, jakiego potrzebuje postulowany świat.
Pedagogika specjalna jako pedagogika lecznicza:
Określenie pedagogiki specjalnej w drugiej połowie XX w jako „pedagogiki leczniczej" stało się początkiem długotrwałych polemik i sporów dotyczących jej podstawowych funkcji.
Na przełomie XIX i XX w wyraźne były w pedagogice leczniczej tendencje do powiązania jej z naukami medycznymi. Świadczą o tym różne nazwy stosowane przez różnych teoretyków, a mianowicie: psychopatologia stosowana, psychiatria dziecięca, medycyna pedagogiczna, p patologiczna i in.
W okresie międzywojennym nastąpiło wyraźne odgraniczenie p leczniczej od terapii medycznej.
H. Hanselmann stwierdził w 1931 r, że podstawowym założeniom p leczniczej nie odpowiada jej nazwa. Możliwości leczenia dzieci upośledzonych metodami pedagogicznymi są ograniczone, należy więc działalność wychowawcą w tym zakresie oprzeć w większym stopniu na podłożu nauk biologicznych. Pedagogikę leczniczą (od tej nazwy odstąpił i od 1941r zaczął ją nazywać teorią wychowania specjalnego) należy określić- jego zdaniem -jako naukę o rozpoznawaniu dzieci i młodzieży zahamowanych w rozwoju i opiece nad nimi.
Z kolei jego następca P. Moor stwierdził, iż p lecznicza jest pedagogiką! niczym więcej.
Obecnie pedagogika specjalna jest działem p ogólnej, pomimo że powiązania teoretyczne z naukami medycznymi a w praktycznej działalności są bardzo bliskie i silne.
Wzajemna zależność miedzy pedagogiką specjalna a pedagogiką ogólna.
· Pedagogika należy do nauk społecznych.
· Jej przedmiotem jest działalność wychowawcza, której rozległe cele obejmują wyposażenie całego społeczeństwa: młodego pokolenia w wiedzę, sprawności ogólne i zawodowe, zainteresowania, systemy wartości oraz wykształcenie postaw i wartości.
· Pedagogika ogólna zajmuje się najbardziej ogólnymi problemami wychowania: jego celami ontologicznymi, antropologicznymi, kulturologicznymi podstawami, analizą porównawcza różnych systemów wychowania, swoistością wychowania, p jako nauki i problemami badań pedagogicznych.
· P ogólna zajmuje się sprawami wychowania w szerokim tego słowa znaczeniu.
· Przedmiotem pedagogiki specjalnej jest także działalność wychowawcza, ale ograniczająca się tylko do jednostek odbiegających od normy, do jednostek z zaburzeniami, które bez specjalnej pomocy nie mogłyby osiągnąć celów leży w zakresie ich możliwości.
· Pedagogika specjalna stanowi jeden z działów pedagogiki. Oddziaływanie wychowawcze na jednostkę upośledzoną jest więc „normalnym" oddziaływaniem pedagogicznym, które musi uwzględnić indywidualne utrudnienia i swoiste potrzeby jednostki upośledzonej.
...
Aga2906