KABAŁA
Kabała — termin kabała pochodzi od hebr. rdzenia kbl — przyjąć, a więc dosłownie znaczy przekaz, tradycja, i dobrze oddaje ideę tej mistycznej nauki zafascynowanej właśnie ciągłością, nieprzerwanym strumieniem objawienia, które trwa i wymaga ciągle nowej artykulacji. Główne cechy kabały, jako odrębnego sposobu snucia refleksji o Bogu to: 1. Nauka o sefirach, (Słowach, Wypowiedzeniach) — dziesięciu boskich narzędziach kreacji, opisujących wszystko, co istniejące, dające się ująć i odczuć. 2. Przekonanie o kreacyjnych mocach języka. Bóg stwarza świat, uaktywniając moce twórcze języka, — pierwszej ustrukturalizowanej rzeczywistości stanowiącej substrat przyszłego świata. Objawienie to wg k. rozwinięcie Imienia Boga. Tora, a nawet cały świat, są ukrytymi, możliwymi do odczytania jego wersjami. 3. Wszechświat jest miejscem dynamicznych napięć między dwoma kosmicznymi porządkami: miłością chesed i surowością. din. 4. Idea powrotu do jedności lub partycypacji w jedności. Wszystko co stworzone, przeniesione w porządek bycia nie zatraca swego miejsca w Bogu — ono nań czeka stanowiąc rękojmię powrotu do jedności. 5. Interpretacja upadku człowieka jako skutku katastrofy kosmicznej i przekonania o konieczności podjęcia dzieła naprawy tikkun. 6. Proces różnicowania, dający się opisać przy pomocy sefir, dotyczy także, a może przede wszystkim, samego Boga. 7. Przekonanie o konieczności dotarcia do głębszej niż literalna, warstwy świętych tekstów.
Początków kabały należy szukać już w starożytności, wśród żydowskich mistycznych grup, zajmujących się zagadnieniami początku świata maase bereszit i objawienia, maase mekawa. Za jej tekst założycielski można uznać, powstały przypuszczalnie w Aleksandrii w II lub III w. n.e., traktat o stworzeniu świata Sefer Jecira. Inspirował on myśl kabalistyczną przez całe jej dzieje. Od średniwiecza kabała wytycza trzeci, obok rabiniczno-ortodoksyjnego i filozoficznego, nurt duchowości religijnej Żydów. Najznakomitsze ośrodki myśli kabalistycznej wykształciły się pod koniec XII w. i w XIII w. w Niemczech ( kabała chasydów nadreńskich), Prowansji, ( kabała teozoficzna), gdzie została zredagowana Sefer ha-Bahir (hebr. Księga jasności) i Hiszpanii ( kabała gerońska).W Hiszpanii w XIII w. zostało zredagowane największe dzieło kabały Zohar (hebr. Blask). Często największe autorytety rabiniczne, bywały jednocześnie wielkimi kabalistami. Mistyczny język, opracowany przez kabałę i repertuar używanych w niej pojęć, wchodzi do powszechnego języka religijnego judaizmu. Po wygnaniu Żydów z Hiszpanii w 1492 r. gł. ośrodkiem kabalistycznym staje się miasto Safed w Galilei. Tu działa wielki kodyfikator idei kabały Mojżesz Kordowero i największy jej reformator Izaak Luria (kabała luriańska). W XVII w. pojawia się mesjański ruch religijny Sabataja Cwi, który stara się pewne konsekwencje idei kabały realizować w praktyce.
Przeznaczenie Kabały można wyjaśnić na podstawie przykładu:
"W pewnym dalekim królestwie jeden z poddanych przekroczył surowe prawo i dlatego zgodnie z rozkazem króla został wygnany poza granice kraju - rozłączony z przyjaciółmi, krewnymi, z wszystkim dobrem, co było w jego życiu. Na nowym miejscu było mu bardzo źle, smutnie… Lecz stopniowo, jak do wszystkiego w życiu, się przyzwyczaił, a wkrótce i w ogóle całkiem zapomniał, gdzie i jak się urodził, żył i był wygnany i że w ogóle kiedyś był w innym miejscu… I urządził sobie dom, przyjaciół itd. Lecz oto pewnego razu trafił na książkę o tym królestwie - i przypomniał on, gdzie ono i jakie jest i jak tam pięknie. I za co został wygnany, zrozumiał, studiując książkę i w jaki sposób można tam wrócić".
Główne nurtu kabalistyczne:
Kabała antynomijna — nurt w mistycyzmie żyd. oparty na całkowitym odrzuceniu dosłownego rozumienia Pisma, pojawiający się już u zarania jego dziejów. Wytycza on szczególną drogę religijnej iluminacji poprzez łamanie prawa, bowiem prawda objawiona jest ponad nim. Akty łamania prawa prowadzić więc mogą, poprzez naruszenie skostniałych struktur (ich symbolem stanie się skorupa orzecha, którą trzeba rozłupać) do sedna religijnej tajemnicy. Pierwszym przedstawicielem mistycyzmu antynomijnego i postacią symbolizującą cały nurt był Elisza ben Awuja zwany Acher (hebr. inny). W kabale nurt ten pojawił się w bardzo różnych jej kierunkach. Najbardziej jawną postać przybrał w księgach Sefer ha-Pelia (hebr. Księga cudu), Sefer ha-Temuna (hebr. Księga obrazu) i Sefer ha-Kana. Swój pełny wyraz znajduje kabała antynomijna w heterodoksyjnych doktrynach Sabataja Cwi i Jakuba Franka. Ich apostazje nie są prostymi konwersjami na inną religię, mają bowiem niewątpliwie charakter poszukiwania ostatecznych prawd religijnych ponad strukturami ortodoksyjnych systemów.
Kabała Chasydów Nadreskich (kalonimidów) — chasydyzm nadreński jako osobna szkoła kabalistyczna (niekiedy nie zaliczana do kabały, lecz lokowana wyłącznie w nurcie pietystycznym) narodził się w płd. Niemczech między 1150 a 1250 r., by rozszerzać się później na całe Niemcy i płn. Francję. Twórcy tego nurtu skupieni byli wokół słynnej, przybyłej z Włoch rodziny Kalonimidów. Należał do niej twórca szkoły Juda he-Chasid i jego uczeń i syn Eleazar ben Jehuda ben Kalonimos z Wormacji. Bóg chasydów nadreńskich to Bóg wszechmocny, adresat ludzkich modlitw, którego wolę jesteśmy w stanie odczytać i której mamy obowiązek bez reszty się poddać poprzez bezwzględne przestrzeganie Prawa, ascetyczne życie i bezustanne czynienie pokuty. Kabaliści tej szkoły kładą szczególny nacisk na immanencję Boga, jego obecność w świecie ludzkim. Bóg ukryty, nazwany imieniem Stwórca (Bore), pozostaje ukryty jedynie z punktu widzenia człowieka, w istocie objawia się nieustannie poprzez swój aspekt Chwałę (kawod) i poprzez cuda stanowiące rodzaj nieustannego przypomnienia Jego obecności. Chasydzi nadreńscy rozwinęli specyficzną teologię modlitwy. Traktowali układ modlitewnika (sidur) jako święty i niezmienny, kanoniczny w takim niemal stopniu jak Tora. Stosowali techniki gematrii, notarikonu i temura do tekstów modlitw, traktując je jak teksty najświętsze; zmiana jednego słowa, przestawienie kolejności słów, mogło zagubić klucz do jego pozaliteralnego, najgłębszego znaczenia.
Kabała chrześcijańska — idee kabały wcześnie trafiają do świata chrześcijańskiego Dzieje się to pod koniec XIII w. za sprawą konwertytów piszących pseudoepigraficzne teksty apologetyczne (Paul de Heredia, Awner z Burgos). W XV w Pico della Mirandola inicjuje przekłady wielu tekstów kabalistycznych na łacinę i powoduje zainteresowanie się nimi szerokiego kręgu ludzi renesansu. Pico sądzi, że kabała daje klucz do prawdziwej teologii Trójcy Św. i problemu wcielenia. Pod jego wpływem hebraista Johannes Reuchlin podejmuje studia nad kabałą i publikuje dzieła na jej temat: De verbo mirifico (1494) i De arte cabalistica (1517). Reuchlin rozwija w duchu chrześcijańskim teorię boskiego imienia, za jego najdoskonalszą formę uważa tetragrammaton: JHWH, uzupełniony o literę szin oznaczającą logos JHWSzH, wokalizowany Jehoszua — Jezus. Nieco później Guillam Postel (1510-1581) tłumaczy Zohar i Sefer Jecira, i wydaje je po łacinie, wcześniej nawet niż ukazały się drukiem w oryginale. W XVII w. Christian Knorr von Rosenroth publikuje kompendium Kabbala denudata, udostępniając łacińskiej Europie idee kabały luriańskiej. Od tego czasu wątki, inspirowane kabałą, stają się własnością powszechną mistyków europejskich m.in. Jakuba Boehmego, Angelusa Silesiusa, Louisa Claud de Saint Martina, oddziałują na historyków, filozofów i historiozofów, inspirują nie tylko teologów, lecz także pisarzy i poetów. Tą drogą poprzez inspirujący wpływ Józefa Oleszkiewicza trafiają także np. do dzieł Mickiewicza.
Kabała gnostyczna (hebr. kabala maamikim) — kabała o zabarwieniu silnie dualistycznym. Zainteresowana tematem walki dobra i zła, widząca ziemię i człowieka jako teren walki i ścierania się tych sił.Głównymi przedstawicielami są Jakub ben Jakub ha-Kohen, jego brat Izaak ben Jakub ha-Kohen z Sorii, Mojżesz z Burgos i Todros Abulafia. W dziełach tych kabalistów rozwijany jest problem emanacji lewej strony, emanacji zła, złych sefir. Stanowią one często oddzielny nurt strumienia emanacji lub też emanację drugiego rzędu, promieniowanie zasłon okrywających świat prawdziwych sefir. Zadaniem człowieka jest wspomaganie sił dobra i umacnianie dobra w sobie. Czynienie dobra w porządku historycznym jest zadaniem narodu żydowskiego. Do ukrytego dobra w rzeczy, zasłoniętego skorupami zła, dotrzeć można poprzez badanie jej imienia. Prawdziwe imię rzeczy jest bowiem ścieżką wiodącą do jej prawdziwej duszy. Poznanie stanowi więc rodzaj odkupienia. Właśnie ze względu na samopoznanie, konieczne jest dla każdego człowieka odkrycie własnej drogi pobożności.
Kabała luriańska — w XVI w. następuje reinterpretacja głównych założeń i idei kabały. Dzieło to dokonuje się w Safed, w kręgu I. Lurii i jego kilkudziesięciu uczniów. Punkt wyjścia kabały luriańskiej stanowi konstatacja pełni, nieskończoności i wszechobecności Boga. W tak pojętej jedni i wyłączności, nie ma miejsca dla świata. Aby świat mógł powstać, Bóg musi się wycofać z pewnego obszaru swego bytu. Następuje akt — cimcum — kontrakcja. Dopiero w tak przygotowanej przestrzeni dla świata (tehiru) następuje emanacja. Promieniowanie boskiego światła kieruje się więc „do wewnątrz”, co obrazowi emanacji nadaje nieco odmienne znaczenie. Zamiast rozproszenia, jak w modelu neoplatońskim, następuje koncentracja; sefira najniższa — Malchut staje się w pewnym sensie centrum stworzenia. Emanacja miała być pierwszym etapem wielkiego przepływu, naprzemiennego boskiego wdechu i wydechu, ożywiającego wszystko co stworzone. Lecz w pierwszym etapie procesu nastąpiła katastrofa kosmiczna, zwana rozbiciem naczyń (szevirat ha-kelim). Zaraz po niej następuje początek procesu restytucji świata — tikkun. Towarzyszy temu przemiana sefir w oblicza boskie. Sugestywny, przejmujący siłą i dramatyzmem obraz personifikacji sefir; przesunięcie ich istoty z planu fizykalno-kosmicznego na osobowy, otwiera przed kabałą teren myślenia i obrazowania mitologicznego. Cierpiące oblicze Boga, uosobiony kosmos, staje się gorącym wezwaniem człowieka do spełnienia jego głównego powołania. Bóg i człowiek patrzą sobie w twarz, odnajdują się w obliczu katastrofy, by przywrócić światu utraconą jedność.
Główne dzieła kabalistyczne:
Zohar (Sefer ha-Zohar- hebr. Księga blasku) — podstawowe, najszerzej rozpowszechnione dzieło mistyki żydowskiej i jedno z najważniejszych mistyki powszechnej. Powstało lub zostało zredagowane pod koniec XIII w. w Hiszpanii. Zewnętrzna fabuła, wędrówka duchowego mistrza i jego uczniów po Palestynie, stanowi ramę zamykającą olbrzymią ilość midraszów, opowieści i traktatów teologicznych, układających się w skomplikowaną, lecz przemyślaną całość. Centralna postać Zohar, tanaita Szymon ben Jochaj syn rabina Akiwy jest postacią historyczną, żył w II w. n.e., życie jego obrosło licznymi legendami, do których autor Zohar nawiązuje, a nawet, jak wykazał Jehuda Liebes, czyniąc rodzaj ekstrapolacji jego czynów, wystylizowuje na postać mesjańską. Szymon ben Jochaj jawi się w dziele jako postać, wokół której rozwijają się zdarzenia, mające swój udział w kosmicznej naprawie świata po jego upadku. Szczegółowa analiza dzieła pozwala wyodrębnić kilkanaście części stanowiących względnie odrębne całości, z których najważniejsze to:
1. Główna, ramowa, część Zohar napisana po aramejsku, stanowi rozbudowany komentarz do Tory. 2. Idra Rabba (aram. Wielkie Zgromadzenie) opisuje zebranie dziesięciu towarzyszy rabina Szymona ben Jochaja, mające charakter kosmicznego misterium, w którym każdy z uczestników reprezentuje jedną z sefir. Nadnaturalna moc staje się udziałem uczestników zgromadzenia, a mistyczna egzaltacja czyni zdarzenie porównywalnym, a nawet przewyższającym swym znaczeniem teofanię na górze Synaj. 3. Idra Zutta (aram. Małe zgromadzenie), tajemnice wyjawiane w Idra Rabba są tu powtórzone w nowej formie w obliczu śmierci Szymona ben Jochaj. 4. Raza de-razin (aram. Tajemnica tajemnic), odrębny tekst dotyczący chiromancji i fizjognomiki. 5. Zohar do Pieśni nad Pieśniami, komentarz kabalistyczny do pierwszych wersetów Pieśni nad pieśniami. 6. Midrasz neelam (Midrasz mistyczny), poruszający tematy kosmologiczne i eschatologiczne, komentarz dotyczący Księgi Rodzaju. Główną postacią tu występującą jest rabin Eliezar ben Hyrkanos. 7. Sawa (aram. Starzec), opowieść tajemniczego starca, pojawiającego się przed uczniami Szymona ben Jochaja o duszy i jej wędrówkach. 8. Raaja meche(j)mna (aram. Wierny pasterz), kabalistyczna interpretacja nakazów i zakazów Tory, bardzo silnie sprzeciwiająca się dosłownej interpretacji Pisma. Występują tu bardzo wyraźnie elementy antynomijne, podważające absolutny charakter Prawa, ograniczając zakres jego obowiązywania do czasów panowania nad światem Drzewa Wiedzy, nazywanego tu także Drzewem Śmierci. Czasy mesjańskie przywrócą panowanie Drzewa Życia, a Tora ukaże swe nowe, pełne i prawdziwe oblicze — nie zawierając zakazów i nakazów, stanie się pieśnią miłości i jedności. 9. Tikkune Zohar (hebr. Uzupełnienia Zoharu), rabin Szymon ben Jochaj prowadzi dysputy teologiczne ze swymi uczniami w akademii niebieskiej w raju. Część ta zawiera 70 rozdziałów komentarza, z których każdy rozpoczyna się inną interpretacją pierwszego słowa Pisma bereszit (hebr. na początku).
Objętościowo Z. jest dziełem olbrzymim, liczy ok. 2400 stron druku. Nadal nie zostały rozstrzygnięte spory o autorstwo dzieła. Gerschom Scholem bronił i dokumentował tezę jednego autora głównego zrębu Zohar (prócz Tikkune Z. i Raaja meche(j)mna) i wskazywał na Mojżesza z Leonu. Jehuda Liebes uważa Zohar za twór środowiska blisko współpracujących ze sobą kabalistów z Kastylii, którym Mojżesz z Leonu duchowo przewodził.
Sefer ha-Bahir ( hebr. Księga jasności) — jeden z podstawowych, kanonicznych tekstów kabały. Ma postać midraszu. Zredagowany został pod koniec XII w. w Prowansji i stanowi kompilację notatek z czasów gaonim, relacjonujących nieortodoksyjne, często antynomijne poglądy nauczających mistrzów. Wśród bardzo różnorodnych tematów, jakie porusza ten tekst, najistotniejsze to: 1. Mistyczna wykładnia kształtu, kolejności i związków między literami hebrajskiego alfabetu; objaśnienie symbolicznego ich znaczenia i roli w stworzeniu świata. 2. Rozważania na temat sefir. Kategorie te, nazwane tu maamorot (hebr. wypowiedzenia), są rozwinięciem pojęć wprowadzonych w Sefer Jecira. Dziesięć bezimiennych sefir z tamtego traktatu, poprzez przypisanie im atrybutów i znaczących nazw, i skojarzenie z odpowiednimi wersetami Tory, staje się tu określonymi aspektami boskiego objawienia. Niektóre z nich otrzymały nazwy, pod którymi znane będą w dojrzałej kabale.
Sefer Jecira (hebr. Księga stworzenia) — jedno z podstawowych dzieł nurtu maase bereszit. Traktat o stworzeniu świata, napisany w II lub III w. n.e., prawdopodobnie w Aleksandrii. Wg Sefer Jeciry Bóg stworzył świat mocą stwórczą języka, za pomocą dziesięciu sefir i dwudziestu dwóch spółgłosek języka hebrajskiego. Trzy różne litery tetragramu: J, H, W, tworzą przez permutację sześć kierunków trójwymiarowej przestrzeni. Trzy litery-matryce M, A, Sz, tworzą trzy prasubstancje — wodę, powietrze i ogień, układające się w strukturę biegunową: ogień-woda połączone elementem mediującym — powietrzem. Moce tych prasubstancji wnikają w trzy plany stworzenia: przestrzenny, czasowy i osobowy, by każdemu z nich nadać triadyczną strukturę: w świecie: ziemię-powietrze-niebiosa, w roku: chłód-nasycenie-gorąco, w człowieku: łono-ciało-głowę. Siedem liter podwójnych (o podwójnej wymowie), tworzy siedem planet w świecie, siedem dni w tygodniu, siedem otworów w głowie człowieka. Dwanaście liter prostych, tworzy dwanaście gwiazdozbiorów w świecie, dwanaście miesięcy w roku i dwanaście podstawowych narządów w człowieku.
Sefiry
Sefiry (hebr. sefirot) — dziesięć głównych elementów kabalistycznego Drzewa Życia. Wg kabały największym cudem jest fakt objawienia — dostępność Boga naszemu poznaniu. Ów cud dokonuje się dzięki pewnym aspektom Boga, jego stwórczym mocom, Słowom, czy też wypowiedzeniom zwanych sefirami. Jest ich według tradycji dziesięć. Tworzą strukturę wszystkiego, co poznawalne. Połączone z sobą kanałami, układają się w organizm Drzewa Życia. Jego korzenie tkwią w e(j)n sof — Nieskończonym, rozgałęziają się ku dołowi w trzy równoległe kolumny: prawą — męską, odpowiadającą kosmicznej zasadzie miłości chesed, lewą — żeńską, przyporządkowaną zasadzie surowego prawa — din i środkową, uosabiającą element równowagi i mediacji, by skupić się w sefirze najniższej malchut, stanowiącej biegun Boga niepoznawalnego — i reprezentującą obecność Boga w świecie stworzonym. Mistyczny organizm Drzewa Życia, prowadzi boskie światło w dół, ku stworzeniu, zasilając je esencją bytu, zaś światło przetworzone we wnętrzu s. i częściowo odbite, dzięki obecności w nich elementów din, wraca do Boga. Cokolwiek i gdziekolwiek się zdarzy, nawet w najniższym świecie, nie pozostaje bez wpływu na cały organizm.
Keter (hebr. korona) — pierwsza sefira. Ma charakter przejścia między Nieskończonym — E(j)n sof a światem objawionym. W niej zawiera się tajemnica stworzenia z niczego. Jest nazywana nicością — ajin, Użycie tego terminu, ma uzmysławiać przepaść między Bogiem samym w sobie, a Jego wypowiadalnymi aspektami, reprezentowanymi przez sefiry. Utożsamiana przez wielu kabalistów z Wolą, stanowi osobowe określenie nieskończoności. Imię Boga z nią związane to Ehje aszer ehje (hebr. Jestem Który Jestem). Niezrodzona, nie powstała także skutkiem emanacji, która zaczyna się dopiero poniżej niej. Jest w niej już zawarte wszystko,co będzie stworzone, lecz przeciwieństwa spoczywają w niej nie rozdzielone. Tu Bóg ukryty jest w gramatycznej trzeciej osobie słowa bara — stworzył (On), prawie niewidzialny, prawie nieuchwytny za zasłoną struktury gramatycznej.
Chochma (hebr. mądrość) — druga sefira. Zawiera w sobie zasadę istnienia; patronuje jedności świata. Jej literą jest jud, najmniejsza litera alfabetu, uosabiająca geometryczny punkt. Jej liczbą 10, liczba odpowiadająca tej literze — synonim całości. Wraz z biną, tworzy podstawowy układ biegunów: męskie — żeńskie. Chochma — mądrość — synonim męskiego pierwiastka kosmicznego, pozostaje zawsze złączona z biną — inteligencją — istotą żeńskości. Związane z nią imię Boga Jach (JH — pierwsza dwuliterowa część tetragrammatonu JHWH), wskazuje na nierozłączność tego związku (H — jest literą sefiry bina). Gdziekolwiek pojawi się dwójnia, pierwszy krok od jedności ku wielości, zawsze obciążony cieniem groźby dualizmu dobra i zła, łagodzona będzie ogromnym, sakralnym autorytetem tej biegunowej pary.
Bina (hebr. inteligencja) — trzecia sefira; ma naturę żeńską; patronuje lewej, żeńskiej kolumnie sefirotycznego drzewa życia. Ostatnia z trzech sefir ukrytych, stanowiących domenę absolutnej boskości, poniżej niej rozpoczyna się siedem sefir budowy. B. stanowi archetyp wielości; łono świata stworzonego. Jej liczbą jest 50 — numeryczna wartość słowa kol — wszystko, całość, świat. Jej literą zaś he. W procesie kreacji, poprzez ruch w trzech kierunkach, zalążkowy punkt staje się w niej pałacem, konstytuując trójwymiarową przestrzeń. Zasiane ziarno staje się kiełkiem. Tajemne pokrewieństwo wiąże ją z najniższą sefirą malchut. Związki tych dwu sefir ujawniają w strukturze świata rolę pierwiastka żeńskiego. B. nazywa się ogniem zstępującym, gdy malchut — ogniem wstępującym. W świętym tetragramatonie JHWH (jud, he, waw, he) jest tożsama z pierwszym he, podczas gdy he drugie, oznacza sefirę malchut. Reprezentuje najwyższy punkt struktury sefirotycznej, do którego drogą modlitw i kontemplacji, za pomocą swej najwyższej duszy neszema, człowiek może dotrzeć.
Chesed (hebr. miłość) — czwarta sefira. Druga w prawej, męskiej kolumnie sefirotycznego Drzewa Życia. Zasada partycypacji bytów w jedności; siła przyciągająca; eros kosmiczny. Jest wyrazem boskiej miłości i łaski. Imię Boga z nią związane to El. Wraz z biegunową względem niej sefirą din, współtworzy pole napięcia między wielością, a jednością wyznaczając przestrzeń dla wszystkiego, co może zaistnieć. Być, znaczy bowiem: odnaleźć równowagę w polu tych kosmicznych biegunów. Ta potężna siła przyciągania i ujednolicania, bez równoważącej jej zasady din, spowodowałaby powrót świata do jedności, która dla nas, widzących wszystko z perspektywy stworzenia, byłaby absolutnym milczeniem i nicością. Tu, w świecie stworzonym, jedność musi bowiem pozostać tęsknotą, pamięcią o tym, co było na początku i — co być może w pełniejszej formie — ziści się na końcu. Mimo, iż istnienie tak silnie związane jest z równowagą porządków din i chesed, wielu kabalistów podkreśla wyższość i elementarność zasady chesed. Józef Gikatilla widzi jej początek już w keter, a istotny przejaw także w jesod.
Din (hebr. prawo) — piąta sefira; druga w żeńskiej, lewej kolumnie sefirotycznego drzewa życia. Reprezentuje boską surowość, karcącą moc sprawiedliwego sądu. W stosunku człowieka do Boga jest wyrazem bojaźni bożej. Stanowi zasadę ujednostkowienia rzeczy. Boskie imię z nią związane to Elohim — aspekt wielości i surowości Boga. Din wraz z sefirą chesed, tworzy układ biegunowy, realizujący napięcie między jednością, a wielością. Osiągnięcie równowagi w polu tych sił, oznacza prawdziwe i pełne istnienie. Reprezentuje w bycie wszystkie te cechy, które sprawiają, że rzeczy chcą być i pozostać takimi, jakimi są. Stanowi zasadę konstrukcji, zastygnięcia w sobie, tendencję ograniczenia, poszukiwania odpowiedzi na wszelkie pytania wewnątrz własnej struktury, co jest niezbędne dla dokonania procesu indywiduacji. Cechy, te w nadmiarze prowadzą jednak do niszczącej izolacji i samowystarczalności, a w konsekwencji do pojawienia się na świecie zła (sitra achra). W świecie aniołów przebywa w tej sefirze Samael, najbardziej samotny spośród tych, którzy upadli. W planie etycznym sefira din oznacza zasadę surowej sprawiedliwości. Bóg jako sprawiedliwy sędzia świata, zasiada na tronie odpowiadającym tej właśnie zasadzie, lecz kiedy ciężar grzechów świata wydaje się zbyt wielki, przesiada się na tron łaski (chesed).
Tiferet (hebr. piękno) — szósta sefira. Serce sefirotycznego Drzewa Życia. Patronuje równowadze porządków miłości — chesed i surowego prawa din. Jest uosobieniem elementu równowagi i idei mediacji między biegunami. T. podtrzymuje świat od góry, podczas gdy malchut czyni to od dołu. Sefira utożsamiana z Drzewem Życia lub rajem. W świecie imion boskich olam ha-acilut jest siedzibą najświętszego imienia Boga JHWH. Mająca charakter boskiej hierogamii unia tiferet z malchut będzie znakiem czasów mesjańskich. Otworzy czas nowej Tory. Tory miłości, w której nie będzie już nakazów i zakazów
Necach (hebr. nieśmiertelność) — Zwycięstwo lub Nieśmiertelność, siódma sefira, występująca zawsze w parze z hod. Nazywane są dwiema rzekami, wypływającymi z raju (tiferet), lub dwoma mesjaszami, mesjaszem z rodu Józefa i mesjaszem z rodu Dawida. W przyporządkowaniu narządom ciała człowieka, odpowiadają zawsze narządom parzystym; nerkom, jądrom, stopom. Czasem uważane są za dwie najniższe sefiry, dotykające ziemi, stanowiące początek drogi człowieka do Boga, będące więc bramami objawienia. Stanowią także źródło natchnienia proroków. N. symbolizuje wieczność, stałość, krystalizację. Poczynane w hod struktury, niedookreślone, obdarzone wolnością tu zastygają w formy doskonałe, necach reprezentuje bowiem ostateczny, główny cel kreacji — złączenie człowieka z Bogiem.
Hod (hebr. majestat, wspaniałość) — ósma sefira. Reprezentuje piąty dzień kreacji (piąta z siedmiu dolnych sefir budowy) dzień stworzenia istot wodnych, symbolizujących wg ezoterycznej interpretacji Pisma byty pozostawione w stanie potencjalności, jeszcze nie w pełni zrealizowane. Pozwala na wątpliwości i w każdej chwili otwiera rozmaitość dróg możliwych. Dopuszcza istnienie zła, by pojawić się mogła kategoria wyboru. Usprawiedliwia cele pośrednie. Patronuje drogom niejednoznacznym, rozwiązaniom wielowątkowym, postępowaniom wedle zasady prób i błędów, bez których droga i cel ostateczny, reprezentowany przez sefirę necach nie byłby możliwy.
Jesod (hebr. podstawa) — dziewiąta sefira (czasem, w różnych od klasycznego układach — ósma) o naturze męskiej, fallicznej. Ześrodkowuje boskie energie i skierowuje je w dół. Jej cel spełnia się w unii z receptywną, kobiecą naturą malchut. Jest szóstym dniem kreacji, który w miłosnym akcie wnika w dzień siódmy — szabat. W układzie przedstawiającym ciało człowieka jesod oznacza rdzeń kręgowy lub penis. Inna jej nazwa to cadik (hebr. sprawiedliwy) — fundament świata. Jest hipostazą mesjasza. Nazywa się też źródłem dusz, gdyż to właśnie jej energia poczyna w łonie malchut dusze.
Malchut (hebr. królestwo) — dziesiąta, najniższa sefira. Receptywna i żeńska. Reprezentuje doskonałość fizycznej kreacji. Najbliższa Ziemi — świata czterech elementów. Kojarzona też z Księżycem — żeńskim elementem kosmicznym, odbijającym i transformującym światło Słońca. Bez cech własnych, lecz stanowiąca obraz i powtórzenie drzewa sefirotycznego — a więc całego objawienia. Doskonałość tego powtórzenia, moc obrazu, siła rekapitulacji sprawia, że po katastrofie rozbicia naczyń szewirat ha-kelim, która uszkodziła całą strukturę sefirotyczną, w niej właśnie zachowały się zalążki przyszłej restytucji — pamięć świata sprzed upadku. Często utożsamiana z Drzewem Wiedzy stanowiącym bezcenną drogę poznania, które jednak oddzielone od całości struktury, ujawnia negatywne cechy wyrażone w mitologicznym obrazie zerwania zakazanego owocu (tworząc w izolacji chłodne, czysto racjonalne struktury, prowadzące ku poznaniu diabolicznemu — oddzielającemu, izolującemu byty). Malchut wyraża tajemnice Tory ustnej, to znaczy aspekt Prawa ciągle rozwijającego się, objawianego w dynamizmie coraz głębszego rozumienia go przez aktywną, poszukującą intencję człowieka. Szczególny dynamizm wiąże ją z trzecią sefirą bina, uosabiającą element żeński w najwyższym świecie. Jest więc ogniem wstępującym, gdy tamta — ogniem zstępującym. Jest wolnością na dole, dolnym Księżycem, zbiorowością Izraela na ziemi. Reprezentuje wyznanie winy, podczas gdy bina wiąże się z pokutą. Jako siódma z sefir budowy oznacza szabat i uosobioną w nim obietnicę mesjańską.
Daat (hebr. wiedza) — jedenasta sefira. Stanowi dostępny aspekt najbardziej nieuchwytnej z sefir korony — keter, jej skierowany ku stworzeniu wyraz. Wyraża równowagę między chochmą a biną. Oznacza wiedzę w znaczeniu gnozy, wtajemniczenia. Jest wyrazem zdolności systemu do transgresji, przekraczania wytyczonych granic (jedenasta — a jednocześnie należąca do dziesięciu).
Androids.apk