Rodzina
Funkcje rodziny
M.Ziemska wyróżniła pięć następujących funkcji rodziny:
PROKREACYJNA
dostarczanie nowych członków społeczeństwu;
PRODUKCYJNA
zwiększanie twórczych i wytwórczych sił społecznych. Rodzina mając możliwości zarobkowania zaspokaja potrzeby ekonomiczne i bytowe rodziny.
SOCJALIZUJĄCA
przekazywanie języka, zasad i norm zachowania, przygotowanie do pełnienia ról społecznych, wprowadzanie w świat wartości moralnych i kulturowych.
PSYCHOHIGIENICZNA
zapewnienie członkom rodziny stabilizacji, bezpieczeństwa; zaspokojenie potrzeby miłości, bliskiego kontaktu, zrozumienia i szacunku.
EKSPRESYJNO - EMOCJONALNA
zaspokojenie potrzeb emocjonalnych rodziny – czyli akceptacji, przynależności i sukcesu.
Źródło: M. Ziemska, Rodzina i dziecko. PWN, Warszawa 1986’, s.43
Postawy rodzicielskie wg L. Kannera
POSTAWY
CHARAKTERYSTYCZNE WYPOWIEDZI
TRAKTOWANIE DZIECKA
REAKCJE DZIECKA
AKCEPTACJA I UCZUCIE
„Dzięki dziecku dom jest ciekawy”.
okazywanie czułości, zabawa, cierpliwość;
poczucie bezpieczeństwa, normalny rozwój osobowości;
JAWNE ODTRĄCENIE
„Nienawidzę go; nie chcę się męczyć z jego powodu”.
zaniedbanie, cierpkość i unikanie kontaktu;
agresywność, wykolejenie, zahamowanie rozwoju uczuć wyższych;
PERFEKCJONIZM
„Nie chcę go takim jaki jest. Muszę uczynić go –naj-”.
dezaprobata, obwinianie, wymuszanie;
frustracja, brak wiary we własne siły, obsesje;
NADMIERNE CHRONIENIE
„Oczywiście, że go lubię, widzicie jak się dla niego poświęcam”.
psucie dziecka – ustawiczne wtrącanie się, zbytnia pobłażliwość lub przytłaczanie autorytetem
opóźnienie dojrzałości i usamodzielnienia, zależność od matki, zachowania typu „zepsute dziecko”
Rys. Główne typy postaw rodzicielskich wg L. Kannera.
Żródło: M. Ziemska Postawy rodzicielskie. WP, Warszawa 1969’, s.42
Postawy rodzicielskie
Do negatywnych postaw rodzicielskich zaliczamy:
1) Postawa odrzucająca – nieżyczliwe ustosunkowanie się do dziecka, stosowanie kar, niezaspokajanie potrzeb dziecka;
2) Postawa unikająca – odtrącanie dziecka, nieokazywanie uczuć3) , nie szukanie kontaktu z nim. Ta postawa charakteryzuje rodziców niedojrzałych do pełnienia roli matki i ojca;
4) Postawa odtrącająca - rodzice nie radzą sobie z obowiązkami wynikającymi z tytułu posiadania dziecka, jest ono dla nich zbyt dużym ciężarem i szukają instytucji wychowawczej, która by je przyjęła;
5) Postaw nadmiernie wymagająca – rodzice nie zwracają uwagi na możliwości dziecka, stawiają mu wysokie wymagania, dążą by było wymarzonym przez nich ideałem;
6) Postawa mentorska – nadmierne upominanie dziecka i korygowanie jego zachowania się;
7) Postawa autokratyczna – zmuszanie dziecka do bezwzględnego posłuszeństwa, szacunku i podporządkowania się, brak jakiegokolwiek dialogu, a tylko nakazy, zakazy i kary. Jest przeciwieństwem kontaktów partnerskich;
8) Postawa nadmiernego dystansu uczuciowego – brak kontaktu emocjonalnego między rodzicami a dzieć9) mi;
10) Postawa nadmiernie chroniąca – bezkrytyczne akceptowanie dziecka połączone z nadopiekuńczością i idealizowaniem go w każdej sytuacji, przyznawanie mu specjalnych przywilejów;
11) Postawa nadmiernie ochraniająca – ograniczanie samodzielności dziecka., ciągłe „drżenie”, że coś mu się stanie, „chowanie pod kloszem”;
12) Postawa nadmiernej koncentracji na dziecku;
13) Zanik akceptacji – brak okazywania dziecku uczuć14) dotychczas okazywanych;
15) Niestałość16) emocjonalna – brak harmonii emocjonalnych w rodzinie, niestałość17) nastrojów.
Do negatywnych postaw należą:
1) Akceptacja dziecka – przyjęcie dziecka takim jakie ono przyszło na świat – z cechami wyglądu zewnętrznego, poziomem intelektualnym, z możliwościami, jak i ograniczeniami;
2) Współdziałanie z dzieckiem na wszystkich możliwych dla jego wieku płaszczyznach (zabawa, praca, zajęcia domowe, czas wolny) w celu rozwoju jego możliwości i sprawdzenia się w różnych sytuacjach;
3) Dawanie dziecku swobody w sposób dostosowany do jego wieku i możliwości. Dziecko z rodzicami łączy więź uczuciowa, ale fizycznie uniezależnia się ono od nich coraz bardziej. Mimo to rodzice akceptują to i umiejętnie kierują postępowaniem dziecka;
4) Uznawanie praw dziecka bez przeceniania czy niedoceniania jego roli.
Margolcia