KSIĘGA CZWARTA
S P A D K I (art. 922 – 1087 k.c.)
1. osoby obejmujące cały spadek - nie są tutaj potrzebne regulacje za pomocą umów;
2. nabywane są odpowiednie prawa;
SPADKODAWCA – to zmarły, którego śmierć zapoczątkowuje proces dziedziczenia. Może być to tylko osoba fizyczna ja również człowiek uznany za zmarłego na podstawie orzeczenia sądowego.
SPADKOBIORCA – to osoba, która dziedziczy lub mogłaby dziedziczyć po zmarłym. Spadkobiercą może być osoba fizyczna i osoba prawna.
Przesłanki co do spadkobiercy:
· w chwili śmierci spadkodawcy osoba fizyczna musi żyć a osoba prawna musi istnieć;
· spadkobierca musi być godny dziedziczenia (art. 928 §2 k.c.) – niegodność dziedziczenia stwierdza sąd po roku i nie później niż trzy lata od otwarcia spadku;
· spadkobierca nie zrzekł się dziedziczenia
DZIEDZICZENIE USTAWOWE.
Reguły podziału majątku w prawie spadkowym, gdy nie ma testamentu. Również wtedy, gdy:
ó testament okazał się nieważny;
ó spadkobierca testamentu odrzucił spadek;
ó zostali uznani za niegodnych dziedziczenia;
ó spadek ten dotyczy tylko części majątku spadkodawcy.
A. dzieci i małżonek w równych częściach ale małżonek nie może otrzymać mniej niż ½ spadku;
B. zstępni zmarłego dziecka w równych częściach;
C. gdy zmarły nie ma dzieci albo nie żyją to dziedziczy małżonek, rodzice i rodzeństwo;
D. w razie braku dzieci i ich zstępnych – rodziców oraz rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa , cały spadek dziedziczy małżonek;
E. w razie braku zstępnych i małżonka spadkodawcy, cały spadek przypada jego rodzicom, rodzeństwu i zstępnym rodzeństwa;
F. Jeżeli w chwili otwarcia spadku nie żyje jeden z wymienionych osób, spadek przypada Skarbowi Państwa;
G. przysposobiony dziedziczy po przysposabiającym i jego krewnych na równi z dziećmi naturalnymi i odwrotnie – oni dziedziczą po przysposobionym;
H. małżonek może żądać, poza sowim udziałem spadkowym przedmiotów urządzenia domowego, z których poprzednio korzystał wspólnie ze spadkodawcą lub sam. Roszczenie to nie może być jednak skierowane przeciwko dzieciom.
DZIEDZICZENIE TESTAMENTOWE.
Celem sporządzenia testamentu jest zmiana porządku dziedziczenia ustawowego w myśl art. 931 k.c.
CECHY DZIEDZICZENIA:
³ zgodnie z art. 944 ust. 1 k.c. sporządzić i odwołać testament może tylko jedna osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych, co reguluje art. 11 k.c.
³ może zawierać rozporządzenie majątkiem tylko jednej osoby
³ może być odwołany w całości lub jego części
Klauzula:
- testator zaznacza, że odwołuje poprzedni testament w częściach lub zapisach.
³ nie może być sporządzony przez pełnomocnika
³ nieważność testamentu:
- testament jest nieważny, jeżeli został sporządzony w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji;
- sporządzenie go pod wpływem błędu, który uzasadnia przypuszczenie, że gdyby on nie chciał pod wpływem błędu nie sporządziłby go (odesłanie do zawarcia umów – CZĘŚĆ OGÓLNA);
- sporządzony został pod wpływem groźby
³ wykładnia testamentu:
- wola testatora – art. 65 k.c.
- nie zrozumienie literalne – art. 56 k.c.
tj. ogólnie dostępny
tj. ze względu na okoliczności
I. Holograficzny (własnoręczny). Do ważności testamentu holograficznego konieczne są przesłanki:
a. sporządzenie go w całości własnoręcznie przez spadkodawcę;
b. podpisanie przez spadkodawcę;
c. opatrzenie go datą,
II. Allograficzny (ustny). Osoba, która rozrządza sowim majątkiem winna oświadczyć swoją wolę wobec sekretarza powiatu, gminy, marszałka województwa, starosty, wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w obecności co najmniej dwóch świadków.
III. Notarialnie – sporządzony przed notariuszem.
I. Ustny, sporządzony w obawie rychłej śmierci. Oświadczenie woli składa się ustanie w obecności trzech świadków. Przed upływem roku treść oświadczenia winna zostać spisana ze wskazaniem miejsca i daty sporządzenia pisma, oraz podpisana przez spadkodawcę i dwóch świadków lub przez wszystkich trzech świadków.
II. Testament sporządzony na statku morskim lub powietrznym.
III. Testament wojskowy.
Wszystkie testamenty szczególne mają charakter przejściowy i tracą swoją moc z upływem sześciu miesięcy od momentu w którym ustały przyczyny dla których nie można było dochować zwykłej formy testamentu.
WAŻNOŚĆ TESTAMENTU PISANEGO
Od strony formalnej testament pisemny powinien spełniać następujące wymagania:
² musi być w całości napisany pismem ręcznym spadkodawcy. Nie dopuszczalny jest maszynopis czy druk. Testament nie może być też, nawet w części spisany przez inną osobę niż spadkodawca;
² musi być podpisany przez spadkodawcę;
² powinien wskazywać datę jego sporządzenia.
Od strony jego treści, aby testament był ważny zasadniczo wystarczy, iż będzie z niego wynikało, iż bez zwątpienia stanowi on wyraz woli spadkodawcy co do majątku na wypadek śmierci. Aby sporządzić w pełni świadomie co do jego skutków po śmierci spadkodawcy należy uniknąć nieco bliżej w zasady dziedziczenia.
Zwykle treść testamentu ogranicza się jednak do najważniejszych rodzajów rozporządzeń:
I. Powołanie spadkobiercy lub spadkobierców i określenie ich udziałów w spadku. Spadkobierca jest tą osobą, która będzie uprawniona do dziedziczenia w całości ma być więcej będą oni uprawnieni do dziedziczenia w częściach. bądź części majątku na podstawie samego tylko testamentu. Jeśli spadkobierców ma być więcej będą oni uprawnieni do dziedziczenia w częściach.
II. Ustanowienie tzw. zapis został uregulowany w art. 968 ust. 1 k.c., który jest zobowiązaniem, które spadkodawca nakłada na spadkobiercę i które zwykle polega na obowiązku przekazania określonych składników majątkowych na rzecz oznaczonych osób (zapisobiorców). Zapis nie powoduje przejścia własności zapisanych rzeczy na spadkobiercę a tylko daje ono roszczenie wobec spadkodawcy o ich wydanie.
III. Polecenie, które wyrażone zostało w art. 982 k.c. i ma na celu złożenie na spadkobiercę lub na zapisobiercę obowiązek pewnego działania, np. : zobowiązuje go do zorganizowania wystawnego pogrzebu.
IV. Otwarcie spadku – jest określeniem oznaczającym chwilę śmierci spadkodawcy. Z tą chwilą następują skutki dziedziczenia, bez względu na konieczna procedurę ustalenia praw do spadku (skutki ex tunc).
INSTYTUCJE PODSTAWIENIA I PRZYROSTU
Powiernicze
Zwykłe
- gdy spadkobierca nie chce dziedziczyć, wówczas jego część przypada pozostałym spadkobiercom
- testator zobowiązuje spadkobiercę do zachowania spadku nienaruszonej części i przekazania go wskazanej osobie
- powołanie spadkobiercy podstawionego na wypadek gdyby wskazana osoba nie chciała lub nie mogła być spadkobiercą
ZACHOWEK
Zachowek ogranicza swobodę spadkodawcy w rozporządzaniu majątkiem na wypadek śmierci.
Jego istotą jest przyznanie spadkobiercom ustawowym, którzy nie zostali powołani do dziedziczenia w testamencie prawo żądania określonego dziedziczenia.
Przysługuje ona:
- małżonkowi;
- zstępnym;
- rodzicom.
Każdy z nich może żądać połowy spadku.
Spadkobierca decyduje czy chce dziedziczyć spadek czy też nie.
WARIANTY EWENTUALNEGO PRZYJĘCIA SPADKU
ö bez ograniczenia odpowiedzialności za długi – przyjęcie proste;
ö z ograniczeniem za długi, z dobrodziejstwem za długi inwentarza – ogranicza się do wartości ustalonej w inwentarza stanu;
ö odrzucenie spadku – stanowcze i bezwarunkowe.
Odrzucenie spadku lub jego przyjęcie – powinno być złożone w ciągu sześciu miesięcy przed sądem bądź notariuszem od dnia powiadomienia o spadku.
Postępowanie nieprocesowe – prawo nabycia spadku przez sąd wszczyna się na wniosek osoby prawnej mającej interes prawny. Sąd nie bada składu spadku.
Zrzeczenie się spadku za życia może nastąpić TYLKO w drodze umowy notarialnej.
PODZIAŁ SPADKU
A). Fizyczny podział;
B). Przyznanie jednemu spadkobiercy całości spadku z obowiązkiem spłaty pozostałych (może być rozłożona na raty);
C). Podział cywilny czyli sprzedaż całości spadku i podział kwoty pieniężnej pomiędzy spadkobierców.
DAROWIZNA – zalicza się do masy spadkowej
- małżonek;
- zstępni (dzieci).
SPADKOBIERCY dziedziczą z ustawy gospodarstwo rolne wtedy, gdy: :
- stale pracują przy produkcji rolnej;
- mają przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej;
- są małoletni lub pobierają naukę lub tez uczęszczają do szkół;
- są trwale niezdolni do pracy.
Jeżeli do spadku należy gospodarstwo rolne, ustalenie zachowku następuje z uwzględnieniem przepisów niniejszego tytułu , a także odpowiednio stosując art. 216 k.c.
6
WPIA.KATOWICE