Pojecie nauki.pdf

Pojęcie nauki

Wstęp

1. Elementy rozróżniające naukę od wiedzy potocznej

2. Geneza i rozwój koncepcji badania zjawisk społecznych. Rekonstrukcja nowożytnego ideału nauki

i koncepcja autonomicznego podmiotu poznającego

2.1. Badanie naukowe jako proces społeczny odbywający się w kontekście historycznym

2.2. Kryzys scjentyzmu

3. Metodologiczna baza współczesnych nauk społecznych

3.1. Różne znaczenia terminu metodologia

3.2. Pozytywizm i humanizm. Dystynktywne cechy ontologiczne, epistemologiczne i metodologiczne

doktryny pozytywistycznej i humanistycznej. Przełomy antypozytywistyczne

3.3. Obiektywistyczny model poznania i konstruktywistyczny model poznania

3.4. Naturalizm i antynaturalizm

3.5. Paradygmat normatywny i interpretatywny

4. Ilościowe i jakościowe badania zjawisk społecznych

Bibliograﬁa

Wstęp

Celem dydaktycznym modułu pierwszego jest dostarczenie narzędzi analizy wybra-

nych orientacji badawczych współczesnych nauk społecznych. Studenci powinni zdo-

być kompetencje rozróżniania nauki i wiedzy potocznej, rozumienia podstawowych

paradygmatów wiedzy naukowej oraz specyﬁkibadańilościowychijakościowych.

1. Elementy rozróżniające naukę

od wiedzy potocznej

Wiedza stworzona przez nauki społeczne

Nauka rodzi się z dążenia do uzyskania wyjaśnień systematycznych, a równocze-

śnie podlegających kontroli w oparciu o dane. Specyﬁcznymcelemnaukijestorga-

nizacja i klasyﬁkacjawiedzywoparciuozasadywyjaśniające.

Nauki dążą do odkrycia i sformułowania w ogólnych terminach warunków, w ja-

kich zachodzą zdarzenia różnego typu. Ustalenie takich warunków determinują-

cych jest wyjaśnieniem odpowiednich zdarzeń. Cel ten można osiągnąć, wyróż-

niając lub badając w izolacji pewne własności badanego przedmiotu i ustalając

powtarzalne schematy zależności pomiędzy nimi. W konsekwencji, jeżeli badanie

zostanie uwieńczone powodzeniem, okazuje się, że twierdzenia, które dotychczas

wydawały się niepowiązane, pozostają z sobą w określonych stosunkach ze wzglę-

du na swe miejsce w systemie wyjaśniania.

Wiedza naukowa powinna być:

— abstrakcyjna,

— uniwersalna,

— sformułowana w języku treści pojęciowych,

— uporządkowana,

— spójna,

— empirycznie uzasadniona,

— gromadzona systematycznie z przestrzeganiem zasad jawności warsztatu badaw-

czego i intersubiektywnej kontroli oraz z dbałością o określenie stopnia ogólno-

ści wypowiadanych twierdzeń i stopnia ich pewności (dążenie do formułowania

jak najbardziej ogólnych praw).

Potoczna wiedza o życiu społecznym

W odróżnieniu od nauki informacje uzyskane w trakcie potocznego doświadcze-

nia, mimo że są w pewnych granicach dostatecznie dokładne, rzadko łączą się

z wyjaśnieniem, dlaczego fakty są takie, jak przypuszczano.

Potoczna wiedza o życiu społecznym jest przyswajana głównie w procesie socjali-

zacji (na przykład poprzez wpływ systemów ideologicznych i wierzeń religĳnych)

oraz poprzez naukę szkolną.

Czym wiedza potoczna różni się od wiedzy naukowej?

I cecha

Wiedza potoczna

Wiedza naukowa

zindywidualizowana

ma charakter subiektywny

zmierza do obiektywizacji

pochodzi z kręgu profesjonalistów

jednolita

istnieje pewien korpus wiedzy akceptowany przez

wszystkich

II cecha

Wiedza potoczna

Wiedza naukowa

ma charakter konkretny i praktyczny

zawiera sądy jednostkowe

sądy ogólne są stosowane do konkretnych sytuacji

jest wiedzą abstrakcyjną

zawarte sądy ogólne odnoszą się do zbiorów ludzi i mają

charakter generalizacji historycznych albo praw nauki

III cecha

Wiedza potoczna

Wiedza naukowa

posługuje się językiem potocznym

język potoczny jest językiem mało precyzyjnym

(niejednoznacznym)

język potoczny nie jest wolny od ocen

zawiera komponenty i określenia emocjonalne)

posługuje się językiem nauki

język wolny od ocen

spełnia wymagania pod względem wystarczającego

stopnia precyzji

Język nauki posiada przede wszystkim funkcję opisową, związaną z rozumieniem

treści. W przeciwieństwie do języka naukowego dominującą funkcją np. języka po-

etyckiego jest funkcja ekspresyjna, a języka mistyki — funkcja impresyjna.

Język nauki to w określeniu Stanisława Ossowskiego język treści pojęciowych

(Ossowski, 1983). Język nauki posiada jednoznaczną i ostrą aparaturę pojęciową,

z której korzysta się w sposób operatywny, to znaczy, że każda deﬁnicjadajemożli-

wość decyzji, czy dowolny przedmiot jest desygnatem deﬁniowanegoterminu,czy

nie, natomiast każde zdanie posiada sens empiryczny — wiemy, na czym polegało-

by stwierdzenie, że zdanie jest prawdziwe, a na czym, że jest ono fałszywe.

IV cecha

Wiedza potoczna

Wiedza naukowa

nie ma charakteru systematycznego

zawiera dużo wewnętrznych sprzeczności

wiedza mało spójna (sądy mogą być wewnętrznie

sprzeczne, niespójne)

immanentną cechą nauki jest to, że wiedza jest groma-

dzona w sposób systematyczny

w sposób świadomy dąży się do eliminacji sprzeczności

i niespójności, które się w niej pojawiają

V cecha

Wiedza potoczna

Wiedza naukowa

nie dążymy do jej uzasadnienia

uznajemy jej oczywistość

sądy muszą być empirycznie uzasadnione, uzasadnienie

musi być uzasadnieniem intersubiektywnym (kontrola

ze strony innych ludzi, innych badaczy)

należy dbać o jawność procedury badawczej, warsztat

badawczy musi być jawny

musimy określić, jaki jest stopień pewności

wypowiadanych twierdzeń i zasięg ich obowiązywania

(czy są to generalizacje historyczne, czy prawa nauki)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: